Türkiye genelinde, ortak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilir kılmak ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak üzere Türkiye genelinde 12 Kalkınma Ajansı kurulacak.
5449 sayılı ''Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun'', Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı. Kanun, kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle ulusal kalkınma plan ve programlarında öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak üzere kalkınma ajanslarının kurulmasını öngörüyor. Kanuna göre ajanslar, bölgeler esas alınarak DPT Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu bakanın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla kurulacak. Ajans merkezinin bulunacağı il, kuruluş kararnamesinde belirtilecek. Bakanlar Kurulu, sayısı 12 olarak öngörülen bölgeleri yeniden düzenleyebilecek, kurulmuş ajansları kaldırabilecek.
Ajanslar, tüzel kişiliğe sahip ve özel hukuk hükümlerine tabi olacak. Ulusal düzeyde koordinasyonu DPT tarafından sağlanacak ajanslar, şu görevleri yerine getirecek:
''Yerel yönetimlerin planlama çalışmalarına teknik destek sağlamak. Bölge plan ve programlarının uygulanmasını sağlayıcı faaliyet ve projelere destek olmak, bu kapsamda desteklenen faaliyet ve projelerin uygulama sürecini izlemek, değerlendirmek ve sonuçlarını DPT Müsteşarlığı'na bildirmek. Bölge plan ve programlarına uygun olarak, bölgenin kırsal kalkınmayla ilgili kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunmak ve bu kapsamdaki projelere destek sağlamak. Bölgede kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları tarafından yürütülen ve bölge plan ve programları açısından önemli görülen diğer projeleri izlemek. Bölgesel gelişme hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik olarak; kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek. Ajansa tahsis edilen kaynakları, bölge plan ve programlarına uygun olarak kullanmak veya kullandırmak. Bölgenin doğal, iktisadi ve beşeri kaynak ve imkanlarını tespit etmeye, ekonomik gelişmeyi hızlandırmaya ve rekabet gücünü artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yaptırmak, başka kişi, kurum ve kuruluşlarının yaptığı araştırmaları desteklemek. Bölgenin iş ve yatırım imkanlarının, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya yaptırmak. Bölge illerinde yatırımcıların, kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile diğer idari iş ve işlemlerini, ilgili mevzuatta belirtilen süre içinde sonuçlandırmak üzere tek elden takip ve koordine etmek. Yönetim, üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji, finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi gibi konularda, ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlayarak, küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri desteklemek. Türkiye'nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapmak ve bu programlar kapsamında proje geliştirilmesine katkı sağlamak, bilgi toplamak.''
Ajans, görevleri kapsamında gerekli gördüğü bilgileri kurum ve kuruluşlardan istemeye yetkili olacak. Kendilerinden bilgi istenilenler, bu bilgileri zamanında ajansa verecek. Ajans, ''Kalkınma Kurulu'', ''Yönetim Kurulu'', ''Genel Sekreterlik'', ''Yatırım ve Destek Ofisleri'' şeklinde örgütlenecek. Ajansa, bir önceki yıl kesinleşmiş genel bütçe vergi gelirlerinin binde 5'i oranında her yıl ayrılacak transfer ödeneğinden, Yüksek Planlama Kurulu'nca nüfus, gelişmişlik düzeyi ve performans ölçütlerine göre pay verilecek. Ajansın diğer gelirleri ise şöyle:
''Avrupa Birliği ve diğer uluslararası fonlardan sağlanacak kaynaklar, faaliyet gelirleri, bir önceki yıl kesinleşmiş bütçe gelirleri üzerinden, bölgedeki il özel idareleri için yüzde 5 ve belediyeler için yüzde bir oranında, cari yıl bütçesinden aktarılacak pay. Bölgedeki sanayi ve ticaret odalarının, bir önceki yıl kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yüzde biri oranında, cari yıl bütçesinden aktarılacak pay. Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarca yapılan bağış ve yardımlar ve bir önceki yıldan devreden gelirler.''
GAP KALKINMA İDARESİ'NE İLİŞKİN DÜZENLEMELER
Ayrıca, GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı'nın, proje kapsamındaki belediyelerin imar planlarını onaylama yetkisi kaldırılıyor. Güneydoğu Anadolu Projesi'nin (GAP) yürütüldüğü Adıyaman, Batman, Gaziantep, Kilis, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak'ta kurulacak kalkınma ajanslarının koordinasyon ve görevleri, Devlet Planlama Teşkilatı'nın belirleyeceği usul ve esaslara göre yürütülecek.
Kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla değeri ve sosyoekonomik gelişmişlik sıralamasına göre belirlenen ''İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması'' çerçevesinde kurulacak kalkınma ajansları ve kapsadığı iller şöyle:
TR1: İstanbul
TR10: İstanbul
TR2: Batı Marmara
TR21: Edirne, Kırklareli, Tekirdağ
TR22: Balıkesir, Çanakkale
TR3: Ege
TR31: İzmir
TR32: Aydın, Denizli, Muğla
TR33: Afyonkarahisar, Kütahya, Manisa, Uşak
TR4: Doğu Marmara
TR41: Bilecik, Bursa, Eskişehir
TR42: Bolu, Düzce, Kocaeli, Sakarya, Yalova
TR5: Batı Anadolu
TR51: Ankara
TR52: Karaman, Konya
TR6: Akdeniz
TR61: Antalya, Burdur, Isparta
TR62: Adana, Mersin
TR63: Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye
TR7: Orta Anadolu
TR71: Aksaray, Kırıkkale, Kırşehir, Niğde, Nevşehir,
TR72: Kayseri, Sivas, Yozgat
TR8: Batı Karadeniz
TR81: Bartın, Karabük, Zonguldak
TR82: Çankırı, Kastamonu, Sinop
TR83: Amasya, Çorum, Samsun, Tokat
TR9: Doğu Karadeniz
TR90: Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon
TRA: Kuzeydoğu Anadolu
TRA1: Bayburt, Erzincan, Erzurum
TRA2: Ağrı, Ardahan, Iğdır, Kars
TRB: Ortadoğu Anadolu
TRB1: Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli
TRB2: Bitlis, Hakkari, Muş, Van
TRC: Güneydoğu Anadolu
TRC1: Adıyaman, Gaziantep, Kilis
TRC2: Diyarbakır, Şanlıurfa
TRC3: Batman, Mardin, Şırnak, Siirt.
