CHP Malatya Milletvekili Mevlüt Aslanoğlu, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker'e Malatya'da haşhaş ekimi talebi, kuru kayısıdaki kükürt oranıyla ilgili sorunu iletti ve bakandan yanıtlar, "ansiklopedik genel bilgi" olarak geldi!..
Aslanoğlu'nun soruları ve bakanın yanıtları şöyle:
"SORU 1) Haşhaş ekmek istiyoruz, bizi yasaklamayın. Dünyada ilaç hammaddesinin ve ilaç olarak kullanılan morfinin ne kadar pazarı vardır? Ne kadarını kim üretiyor? Biz ne kadar üretiyoruz? Malatya olarak haşhaş üretip devlet denetiminde satmak istiyoruz. Toprak Mahsullerine mi teslim edeceğiz? Oraya teslim edelim ama pazarlamasını biz yapmak istiyoruz. Türkiye'de bu haşhaşı kimler ekiyor? Dünyada bunun değeri ne kadardır?
CEVAP 1) Ülkemizde haşhaş tarımı, 03/06/1986 tarih ve 3298 sayılı Uyuşturucu Maddelerle İlgili Kanun ve 18/04/1988 tarih ve 88/12850 sayılı Yönetmelik çerçevesinde yapılmaktadır. Söz konusu Kanun ve Yönetmelik ile yürütülmekte olan haşhaş ekiminin kontrolü, haşhaş kapsülü, ham afyon ve tıbbi afyon üretimi, satın alınması, bunlardan uyuşturucu madde imalatı, yurt içinde satışı ve ihracı konularında, Bakanlar Kurulunun 13/04/1987 tarih, 87/11703 sayılı kararıyla Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü görevlendirilmiştir.
Türkiye'de haşhaş ekim alanları her yıl Bakanlar Kurulu Kararlarıyla belirlenmektedir. Anılan kanun ve ilgili yönetmelik gereğince üreticilerce üretilen haşhaş kapsülleri TMO'ya teslim edilmek zorundadır.
Türkiye'de, Afyonkarahisar İli Bolvadin İlçesinde yerleşik Afyon Alkaloidleri Fabrikasının haşhaş kapsülü işleme kapasitesinde (20.000 Ton/Yıl) haşhaş kapsülü üretiminin gerçekleştirilmesini teminen, Birleşmiş Milletler Teşkilatınca Ülkemize verilen 700.000 dekar alanda haşhaş ekimi ve çizilmemiş haşhaş kapsülü üretimine müsaade edilmektedir. Son yılda 33.000 ton civarında haşhaş kapsülü üretimi gerçekleştirilmiş olup, bu üretim fabrikanın yıllık kapsül işleme ve rezerv stok ihtiyacını karşılayabilmektedir.
Belirtilen yörelerde fabrika kapasitesinde yeterli haşhaş kapsülü üretimi gerçekleştirildiğinden ve ekim limitlerinin tamamı dağıtılmış olduğundan, kısa vadede yeni ekim alanlarında üretim yaptırılması düşünülmemektedir
Üretilen haşhaş kapsüllerinin Afyon Alkaloidleri Fabrikasında işlenmesi neticesinde elde edilen morfin ve türevleri yurtiçi ihtiyacı karşılandıktan sonra % 95'lik kısmı ihraç edilmektedir. Haşhaş tohumu ise serbest piyasada işlem görmekte olup, yurtiçi ihtiyacı karşılandıktan sonra bakiye kısmı, ihracat yapılarak değerlendirilmektedir. Haşhaş kapsülünün Afyon Alkaloidleri Fabrikasında işlenmesiyle üretilen morfin ve türevleri ile haşhaş tohumunun ihracatından yıllık 80 Milyon dolar civarında döviz girdisi sağlanmaktadır.
Birleşmiş Milletler teşkilatından alman son verilere göre yasal morfin üreticisi olan ülkeler Türkiye, Hindistan, Fransa, Avustralya, Macaristan ve İspanya'dır. Dünya'da 2000-2009 yıllan arasındaki ortalama morfin talebi 300 ton civarında olup, bu talebin yaklaşık 1/3'ü ülkemizce tedarik edilmektedir.
SORU 2) Malatya Dünya kayısı üretiminin, yüzde 90'ını ihraç eden bir ildir. Malatya'ya akredite laboratuar istiyoruz. Üreticiler Mersin'e gönderiyor, günlerce oyalanarak sonuç alıyorlar. 2000 ppm'in üstündeki kükürtlü kayısı insan sağlığına zararlı diye bir normunuz var. Uygulamada herhangi bir bakkaldan alınan bir örnek, üreticiye çok büyük para cezası olarak yansıyor. Ürünlerimiz yerinde kontrol edilsin ve bize bir belge verilsin, belgeyi ürünün üstüne koyalım. Kaynağında kontrol edin. Daha sonra kimin ne yaptığı belli olmaksızın "Bunu hangi üretici üretti?" diye bir yıl sonra o üreticiye kesilen ceza da az değil. Eğer orada bulursanız her türlü cezayı yazın ama bizden çıktıktan sonra vereceğiniz hiçbir cezaya da biz razı değiliz.
CEVAP 2) Bilindiği üzere; 5179 sayılı "Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun"u
kapsamında, birincil üretiminden başlayarak son tüketime kadar bütün aşamalardaki kişi ya da işyerleri; tüketime sunulan ürünün, mevzuata uygunluğundan sorumlu olup, Türk gıda mevzuatına uygunsuzluk durumunda izlenebilirliğin sağlanabilmesi şartıyla; üretim yapma, satışa ve tüketime sunmadan sorumlu olan tüm kişi ya da işyerleri (üreten, paketleyen, depolayan ve dağıtım yapan) haklarında mevzuat gereğince yasal işlem uygulanmaktadır. Birincil üretimde izlenebilirliğin sağlanması, İyi Üretim Uygulamaları (GMP), İyi Hijyen Uygulamaları (GHP), üreticilerin kayıt altına alınması ve sözleşmeli üreticiliğe geçilmesi ile mümkün olabilmektedir.
Kuru kayısıda kükürt dioksit oranını düşürmek amacıyla hidrojen peroksit ve benzeri kimyasalların kullanılması, yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre yasaktır. Bu tip ürünlerin kullanıldığının tespit edilmesi durumunda sorumlular hakkında mevzuat gereğince yasal işlem yapılmaktadır.
Kuru kayısıda kükürt miktarı ile ilgili düzenleme AB'nin gıda katkı maddelerine yönelik 95/2/EC sayılı direktifi ile Dünya Tarım ve Gıda Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bünyesinde oluşturulan ve uluslararası ticarete yön veren Kodeks Alimentarius Komisyonu Kriterleri esas alınarak hazırlanmıştır. Yürürlükte olan TGK-Renklendiriciler ve Tatlandırıcılar Dışındaki Gıda Katkı Maddeleri Tebliği çerçevesinde, yurt içinde tüketime sunulan kuru kayısılarda kükürt dioksit oranı 2000 ppm (kg/mg) ile sınırlandırılmıştır. Bu sınır, gıda güvenliği yaklaşımıyla 13 yıl önce belirlenmiş ve bu değerde günümüze kadar herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.
Ürünün gıda güvenliği ve kalitesinin sağlanması amacıyla son tüketim tarihi sonuna kadar muhafazası için asgari teknik ve hijyenik şartların oluşturulması amacıyla gerekli tüm tedbirlerin gıda işletmecisi tarafından alınması gerekmektedir. Bu kapsamda, üretim aşamasında; kurutma ve fümigasyon işleminin yeterli yapılması, ürün ambalajlarının, gıda maddesinin özelliklerini muhafaza etmesini sağlayacak nitelikte olmasına dikkat edilmesi, taşıma, depolama ve özellikle satış aşamalarında gerekiyorsa soğuk zincirin oluşturulması gerekmektedir.
Bakanlığımızca Kodeks Alimentarius ve Avrupa Birliği müktesebatı ile uyumlu olarak hazırlanan mevzuat çerçevesinde, ülke genelinde "Tarladan Sofraya Gıda Güvenliği" anlayışı ile tamamlayıcı ve etkin bir gıda denetiminin sağlanması, tüketiciye güvenli gıda arzının temini, tüketici menfaatlerinin ve insan sağdığının korunması, ülke ihracatının geliştirilmesi ve sektörde haksız rekabetin önlenmesini amacıyla denetim ve kontrollerini sürdürmektedir.
Malatya Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğümüze, kayısı üretimindeki yerinin önemine binaen 26.06.2008 tarihinde kuru kayısıda kükürt dioksit (S02) ve kalite analizlerini yapma yetkisi verilmiştir.
SORU 3) Malatya İlçesi Akçadağ'ın Orta Mahallesi TİGEM Akçadağ işletmesi ile özleşmişti. Orta Mahalle bugüne kadar TİGEM işletmelerine bir zarar vermiş midir? Ama her ne hikmetse bir ay önce 4 kilometrelik elektrik telleri çekildi. Elli yıldır, çocuklar oradan yürüyerek TİGEM'in okuluna geliyorlar. Bu teller niye çekildi?
CEVAP 3) Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nün (TİGEM) 24 işletmesinden biri olan Sultansuyu Tarım İşletmesi Müdürlüğü; Malatya İli Akçadağ İlçesi sınırlan içerisinde 25.852 dekar arazi üzerinde kurulmuş olup, sertifikalı hububat tohumluğu üretimi, damızlık süt sığırcılığı ve Arap Atı yetiştiriciliği yapan bir işletmedir. TİGEM tarafından "Hayvancılığı Geliştirme ve Otomasyon Projesi" kapsamında İşletme'ye 2009-2010 yılları içerisinde 5.500.000 TLTik bir yatırım yapılarak ülkemizde bir ilk olarak Progeny-Test Merkezi (Test Edilmiş Boğa Merkezi) kurulmuştur. Bahse konu tesiste 90 baş üstün verimli özel seçilmiş boğalardan istifade edilecektir. Bu boğalar işletmenin çayır-mera alanlarında dolaşarak beslenmekte, aynı zamanda kaba yem ihtiyaçları buralardan hasat edilen otlardan karşılanmaktadır. Sığırlarda suni tohumlama yapmak amacı ile üretilecek spermaların hastalıklardan ari üstün verimli boğalardan elde edilecek olması, meraların ve tüketecekleri kaba yemin her türlü hastalık riskinden uzak olmasını gerektirmektedir. Türkiye hayvancılığı açısından yeni bir açılım getirecek ve çağı yakalamamızı sağlayacak böylesine büyük bir projenin çeşitli hastalıklardan dolayı aksayarak başarısız olmaması için, işletme sınırlan içerisinde kurulan Progeny-Test Merkezinin etrafı (yaklaşık 3.600 metrelik bir bölümü) 6 sıralı elektrikli çit ile çevrilmiş olup, sistem güneş enerjisi ile insan sağlığına zararlı olmayacak ölçüde 3 miliamper akımla çalışmaktadır.
Ayrıca, İşletme içerisinde okul bulunmaması nedeni ile bahse konu yerin yol olarak kullanılması söz konusu değildir."
