Ayıp, Yakışıksız!

İsmet YALVAÇ

İnsanlarımızın çoğunluğu, okumaya merak sardıktan sonra, henüz milli mücadele dönemini okuma fırsatını bulamadıkları, "daha oraya gelemedikleri" için, o milli mücadeleye karşı bayrak açan, “mütareke basını” diye klişelendirilen, “işgalci” ile işbirliği yapan bir basın yayın mensupluğunu kulaktan dolma biliyor. Oysa, bugün mebzul miktarda varlar ve her yerdeler!. İşte bunlardan bir tanesi yazmış, bir gazetede.. Bir başka gazetenin yöneticisini eleştirirken, “Tıpkı İsmet İnönü gibi millet düşmanı” demiş.

Bu konu, TBMM kürsüsünde bir milletvekili tarafından eleştirilirken, AKP’nin “Operatör Doktor” olduğunu öğrendiğimiz Rize Milletvekili Lütfü Çırakoğlu, “Doğru..” diyerek, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucularından, Atatürk’ün yakın silah ve çalışma arkadaşı, Garp Cephesi Kumandanı, Malatya eski milletvekillerinden, eski Cumhurbaşkanı ve başbakanlardan İsmet İnönü’yle ilgili, kinini kusmuş ortaya.

Cumhuriyeti kuranlardan biri, o cumhuriyetin meclisinin “Operatör Doktoru”na göre, “millet düşmanı..” imiş.

Bu milletvekilinin ailesi nerede ne iş yapıyordu bilemiyoruz ama, millet sevgisinin ölçüsünün ne olduğunu anlamadığımız milletvekilince “millet düşmanı” diye nitelendirilmeden 90 yıl önce bu vatanı, milleti kurtarmak için o cepheden bu cepheye koşturan, milli mücadelenin en önemli isimlerinden biriydi İsmet Paşa. Karşısında yurdu işgale gelmiş askerleri olan İngiliz, Fransız, İtalyan, Yunan milletlerinin düşmanıydı İsmet Paşa.

Rize’nin milletvekilini araştırdık, pek dişe dokunur bir faaliyeti, çalışması olmamış. Oturduğu yerden attığı lafla meclisi karıştırdığı için gündeme gelmiş, anlaşılan.

İsmet Paşa, bizim hemşehrimiz.. Kürümoğulları diye bilinen; Hakkari, Van, Siirt ve Bitlis yörelerinde bir süre kaldıktan sonra 1850-60’larda Malatya’ya yerleşmiş bir ailenin ferdi. Babası Hacı Mehmet Reşit Bey, o zamanki adıyla müstantik. Yani sorgu yargıcı. İzmir’de görev yapıyorken, 1884’te İsmet Paşa orada doğmuş.

Ama aile Malatya’yı, Malatya aileyi kucaklamış. Garp Cephesi Kumandanı İsmet Paşa, İstiklal Savaşı sırasında, babasını, annesini, eşi Mevhibe Hanımı ve yeni doğmuş oğlu İzzet’i daha emniyette olmaları için Malatya’ya gönderir. O savaş döneminde babası ile henüz 2 yaşında olan oğlu Malatya’da vefat ederler. İkisinin de mezarları Sancaktar Mezarlığı’ndadır. (Maalesef 1990’lı yıllarda bu mezarlar iki kez saldırıya uğramış, tahrip edilmişti.) Amcaoğlu ve onun oğlu Tevfik ve Turgut Temelli’ler, Malatya’da belediye başkanlığı yapmış isimler.

Evet, İsmet Paşa ve silah arkadaşları için “Millet Düşmanı” diye Malatya’da dahi propaganda yapanlar çıkmıştır. Bu milli mücadele dönemindedir. Sivas Kongresi’ni basmak üzere bazı grupları kışkırtmak için Malatya’da bulunan biridir, o kışkırtıcı da. İngiliz casusudur. Adı ise Novil’dir.. Tarihimizdeki "yerli işbirlikçili" ihanetlerle birlikte anılan isimlerden biridir bu İngiliz.

***

İsmet Paşa'nın Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı dönemlerinde de, Malatya’nın sosyal, kültürel, imar ve sanayi açısından gelişmesi için çok önemli destekleri olduğu malum.

Malatya Milletvekili olarak 2’nci Cumhurbaşkanı seçilen İsmet Paşa’nın, Cumhurbaşkanlığı görevini sürdürürken Malatya’daki Hükümet Meydanı’na anıtı dikilmiştir. 1947 yılında açılan bu anıt, vatandaşlar tarafından yaptırılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti ve Malatya ile bu kadar özdeşleşmiş bir devlet adamına parlamentoda çirkin bir saldırıda bulunulurken, meclis tutanaklarına göre tepki gösteren Malatyalı olarak bir tek CHP'li Mevlüt Aslanoğlu var. Edindiğimiz bilgiye göre, bu laflar edilirken, Fuat Ölmeztoprak dışındaki Malatya milletvekilleri de mecliste ve sesleri çıkmamış. Ki o İsmet Paşa, 9 dönem Malatya Milletvekilliği yapmıştı. Bu duruma göre, onların temsilcisi oldukları memleketin tam orta yerinde bir “Millet Düşmanı”nın anıtı var!

Bütün bunlar olurken, Malatya’dan gün boyu tek ses, SMMMO Başkanından geliyor. Ne adını taşıyan üniversiteden, ne kurucularından olduğu partiden, ne Malatya’daki bir başka kuruluştan ses var.

Kısa bir süre önce “lider oligarşisi”ni, onun kararlarını “demokrasi” diye algılayıp, demokrasi diye kıyamet koparanlar da, ülkenin demokratik sürece girmesinde önemli kararlar vermiş olan İsmet Paşa’ya karşı yapılan saygısızlık karşısında sessizler. Ki bu doğaldır; onlar zaten demokrat değildiler, hiçbir zaman da olmadılar..

***

Sümerbank Fabrikası, İsmet Paşa’nın dönemin en büyük sanayi yatırımlarından biri olarak Malatya’da kurulmasına vesile olduğu bir tesisti. Ve Malatya’da sanayinin temel taşı olmuştu. Bugün mü?.. Bir yandan yılların, insanların beyninde kazınmış olan Sümerbank’ının ortadan kaldırılmasına karşın, park olarak düzenlenen arazisine, Malatya tarihindeki önemini yansıtmak ve saygı adına verilmiş olması gereken, ilk başta da uygun gördükleri “Sümerpark” adından hazzetmeyip, mevcut cumhurbaşkanının adını veren bir Belediye Meclisi’ne sahip Malatya.. Elazığlı, Adıyamanlı, Batmanlı, Bingöllü üyesiyle!..

Öte yandan, Malatyalı bir cumhurbaşkanına “millet düşmanı” diyenler ve ona sessiz kalan kimi Malatyalılar!..

O Malatya ki; 1950’li yıllarda İsmet Paşa’nın belediyedeki bir tablosunun kaldırılması teşebbüsüne karşı ayağa kalkmış bir şehirdi. Bu olaya dair kitaplar yazılmıştır.

Bu Malatya’da, geçmişte o hep varolmuş olan “Malatya ruhu” yok, maalesef.

Partiler üstüydü, o Malatya ruhu.

O ruh; İsmet Paşa’ya da, Turgut Özal’a da sahip çıkan bir ruhtu.

Ancak, şimdi İsmet Paşa’yı terk etmiş belli ki..

Veya sinmiş!..