Malatya Yeşiltepeliler Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği'nin yayın organı olan "Yeşiltepe Haber" dergisinde, Şehir Planlayıcısı Murat Aslan, "Büyükşehir olmak Malatya'ya ne sağlar?" başlıklı bir yazı yazdı.
Söz konusu yazı şöyle:
"Yürürlükteki 5216 sayılı Büyükşehir Belediye kanunu 10.07.2004 tarihinde kabul edilmiş ve yürürlüğe girmiştir.
Kanunun amacı Büyükşehir Belediyesi yönetiminin hukuki statüsünü düzenlemek hizmetlerin planlı, programlı, etkin, verimli ve uyum içinde yürütülmesini sağlamaktır. Bu kanuna göre en az üç ilçe kurulması gerekir. Ayrıca yine büyükşehir kurulması için 750.000 nüfus zorunluluğu vardır.
İlgili kanunun 7.maddesinde ise Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin görev ve sorumlulukları tanımlanmıştır. 5216 sayılı kanunun 7.maddesi aynen: Büyükşehir, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve sorumlulukları
MADDE 7.- Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:
a) İlçe ve ilk kademe belediyelerinin görüşlerini alarak büyükşehir belediyesinin stratejik plânını, yıllık hedeflerini, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak.
b) Çevre düzeni plânına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak, uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plâna uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon plânlarını ve imar ıslah plânlarını, aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak.
c) Kanunlarla büyükşehir belediyesine verilmiş görev ve hizmetlerin gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işleriyle ilgili her ölçekteki imar plânlarını, parselasyon plânlarını ve her türlü imar uygulamasını yapmak ve ruhsatlandırmak, 20.7.1966 tarihli ve 775 sayılı Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak.
d) Büyükşehir belediyesi tarafından yapılan veya işletilen alanlardaki işyerlerine Büyükşehir belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda işletilecek yerlere ruhsat vermek ve denetlemek.
e) Belediye Kanununun 68 ve 72 nci maddelerindeki yetkileri kullanmak.
f) Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelereverdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.
g) Büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak,
yaptırmak, bakım ve onarımını sağlamak, kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan yapılara ilişkin yükümlülükler koymak; ilân ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek.
h) Coğrafî ve kent bilgi sistemlerini kurmak.
i) Sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının
korunmasını sağlamak; ağaçlandırma yapmak; hafriyat toprağı, moloz, kum ve çakıl depolama alanlarını, odun ve kömür satış ve depolama sahalarını belirlemek, bunların taşınmasında çevre kirliliğine meydan vermeyecek tedbirler almak; büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak.
j) Gıda ile ilgili olanlar dâhil birinci sınıf gayrisıhhî müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek, yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuvarlar kurmak ve işletmek.
k) Büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu veya işlettiği alanlarda zabıta hizmetlerini yerine getirmek.
l) Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek.
m) Büyükşehrin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek; gerektiğinde amatör spor kulüplerine malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclis kararıyla ödül vermek.
n) Gerektiğinde sağlık, eğitim ve kültür hizmetleri için bina ve tesisler yapmak, kamu kurum ve kuruluşlarına ait bu hizmetlerle ilgili bina ve tesislerin her türlü bakımını, onarımını yapmak ve gerekli malzeme desteğini sağlamak.
o) Kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlamak, bu amaçla bakım ve onarımını yapmak, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa etmek.
p) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek.
r) Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak.
s) Mezarlık alanlarını tespit etmek, mezarlıklar tesis etmek, işletmek, işlettirmek, defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.
t) Her çeşit toptancı hallerini ve mezbahaları yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek, imar plânında gösterilen yerlerde yapılacak olan özel hal ve mezbahaları ruhsatlandırmak ve denetlemek.
u) İl düzeyinde yapılan plânlara uygun olarak, doğal afetlerle ilgili plânlamaları ve diğer hazırlıkları büyükşehir ölçeğinde yapmak; gerektiğinde diğer afet bölgelerine araç, gereç ve malzeme desteği vermek; itfaiye ve acil yardım hizmetlerini yürütmek; patlayıcı ve yanıcı madde üretim ve depolama yerlerini tespit etmek, konut, işyeri, eğlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluşları ile kamu kuruluşlarını yangına ve diğer afetlere karşı alınacak önlemler yönünden denetlemek, bu konuda mevzuatın gerektirdiği izin ve ruhsatları vermek.
v) Sağlık merkezleri, hastaneler, gezici sağlık üniteleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, işletmek veya işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler, yüksek okullar, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapmak.
y) Merkezî ısıtma sistemleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek.
z) Afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturan binaları insandan tahliye etmek ve yıkmak.
Büyükşehir belediyeleri birinci fıkranın (c) bendinde belirtilen yetkilerini, imar plânlarına uygun olarak kullanmak ve ilgili belediyeye bildirmek zorundadır. Büyükşehir belediyeleri bu görevlerden uygun gördüklerini belediye meclisi kararı ile ilçe ve ilk kademe belediyelerine devredebilir, birlikte yapabilirler.
İlçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve yetkileri şunlardır:
a) Kanunlarla münhasıran büyükşehir belediyesine verilen görevler ile birinci fıkrada sayılanlar dışında kalan görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.
b) Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak.
c) Sıhhî işyerlerini, 2 nci ve 3 üncü sınıf gayrisıhhî müesseseleri, umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek.
d) Birinci fıkrada belirtilen hizmetlerden; otopark, spor, dinlenme ve eğlence yerleri ile parkları yapmak; yaşlılar, özürlüler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik sosyal ve kültürel hizmetler sunmak; mesleki eğitim ve beceri kursları açmak; sağlık, eğitim, kültür tesis ve binalarının yapım, bakım ve onarımı ile kültür ve tabiat varlıkları ve tarihî dokuyu korumak; kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin geliştirilmesine ilişkin hizmetler yapmak.
e) Defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığına ve organize sanayi bölgelerine tanınan yetki ve sorumluluklar bu Kanun kapsamı dışındadır.
Özet olarak genel ulaşım, alt yapı, imar gibi hizmetleri bir bütünlük içerisinde ele alıp bu hizmetleri yerine getirmek ve üst belediye olarak bu konudaki koordinasyonu sağlamak şeklindedir.
Büyükşehir Belediyesinin gelirleri de yine aynı kanunun 23. Maddesinde tanımlanmış olup şu şekildedir.
Büyükşehir belediyesinin gelirleri
MADDE 23.- Büyükşehir belediyesinin gelirleri şunlardır:
a) Genel bütçe vergi gelirleri tahsilât toplamı üzerinden ilçe ve ilk kademe belediyelerine verilen paylardan Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek oranlar içinde ayrılarak İller Bankası tarafından gönderilecek pay.
b) Büyükşehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilât toplamı üzerinden Maliye Bakanlığı tarafından hesaplanıp, ertesi ayın sonuna kadar ilgili büyükşehir belediyesine yatırılacak % 5 pay.
c) 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer alan oran ve esaslara göre büyükşehir belediyesince tahsil olunacak at yarışları dahil müşterek bahislerden elde edilen Eğlence Vergisinin % 20si müşterek bahislere konu olan yarışların yapıldığı yerin belediyesine, % 30u nüfuslarına göre dağıtılmak üzere diğer ilçe ve ilk kademe belediyelerine ayrıldıktan sonra kalan % 50'si.
d) Büyükşehir belediyesine bırakılan sosyal ve kültürel tesisler, spor, eğlence ve dinlenme yerleri ile yeşil sahalar içinde tahsil edilecek her türlü belediye vergi, resim ve harçları.
e) 7 nci maddenin birinci fıkrasının (g) bendinde belirtilen alanlar ile bu alanlara cephesi bulunan binalar üzerindeki her türlü ilân ve reklamların vergileri ile asma, tahsis ve bakım ücretleri.
f) 7 nci maddenin (f) bendine göre tespit edilen park yerlerinin işletilmesinden elde edilen gelirin ilçe ve ilk kademe belediyelerine, nüfuslarına göre dağıtılacak %50'sinden sonra kalacak %50'si.
g) Hizmetlerin büyükşehir belediyesi tarafından yapılması şartıyla 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda belirtilen oran ve esaslara göre alınacak yol, su ve kanalizasyon harcamalarına katılma payları.
h) Kira, faiz ve ceza gelirleri.
i) Kamu idare ve müesseselerinin yardımları.
j) Bağlı kuruluşların kesin hesaplarındaki gelirleri ile giderleri arasında oluşan fazlalık sonucu aktarılacak gelirler.
k) Büyükşehir belediyesi iktisadî teşebbüslerinin safi hasılâtından büyükşehir belediye meclisi
tarafından belirlenecek oranda alınan hisseler.
l) Büyükşehir belediyesinin taşınır ve taşınmaz mal gelirleri.
m) Yapılacak hizmetler karşılığı alınacak ücretler.
n) Şartlı ve şartsız bağışlar.
o) Diğer gelirler.
Bakanlar Kurulu, birinci fıkranın (b) bendindeki % 5 pay oranını iki katına kadar artırmaya veya kanunî haddine indirmeye yetkilidir. Bu payın %75'i bu tutardan düşülerek doğrudan ilgili belediye hesabına, kalan %25'i ise büyükşehir belediyelerine nüfuslarına göre dağıtılır. Hesaplama ve dağıtım işlemleri Maliye Bakanlığınca yapılır.
Bu açıklamalar doğrultusunda konuyu öncelikle altyapı açısından ele alalım(su, kanalizasyon vb.)Büyükşehir olunmasıyla beraber Ankara da (ASKİ), İstanbul da (İSKİ ) gibi Malatyada da bir su ve kanalizasyon idaresi kurulacak gerek içme suyu gerekse kanalizasyon ve buna bağlı altyapı (arıtma,deşarj,depolama) hizmetleri tek elden bütüncül ve etkin bir şekilde yerine getirilmiş olacaktır.Oysa ki bugün kü tabloda etrafta ki küçük belediyeler kendi kanalizasyon ve içme suyu şebekesinin kendileri yapmak ta ve merkezle entegre olamamaktadırlar. Özellikle yaz aylarında düzensiz içme suyu dağıtımında dolayı sıkıntılar çekilmektedir.Ayrıca sağlıksız içme suyu şebekesinden dolayı acil vakalarla karşı karşıya kalınmaktadır. Büyükşehirle birlikte yatırım ve dağıtım tek elden programlanacak ve etkin kullanım sağlanmış olacaktır.
Ulaşım hizmeti yine ayrı bir genel müdürlük olarak tüm bölge içinde tek elden sağlanmış olacaktır. Bu günkü tabloda ilçe ve belde belediyeleri ulaşım hizmetini kendi imkanları ile sağlamakta kent içinde çok ciddi park problemleri yaşanmaktadır. Hizmet çeşitliliği açısından bu örnekleri çoğaltmak mümkündür. Terminal hizmeti ,çöp ayrıştırma tesisleri vb.
Ayrıca gelirler bölümünde de belirtildiği üzere gerek genel bütçe den ayrılan pay gerekse diğer gelirlerde ciddi artışların olacağı kaçınılmazdır.Yeni statüye göre yeni yapılanma olacağından bir miktar ilave istihdam sağlaması da söz konusudur.Tüm bunlara paralel asıl önemli olan kentin vizyonuna ve gelişmesine sağlayacağı katkıdır.Büyükşehir ismi dahi yatırım cazibesi açısından önemli bir etkendir.
Tabi hep olumlu katkıları sıralayıp olumsuzlukları unutmamak gerekir ki bunlardan en önemlisi bürokratik işlemlerin artacağı hususudur. Gerek planlama çalışmalarında gerekse diğer işlemlerde bir miktar bürokrasi fazlalığı kaçınılmazdır. Tüm bunlara rağmen Malatya büyükşehir olmalı mı? Elbette OLMALI diyorum.
Bence şu şekilde bölünmeli;kanunda belirtilen en az 3 ilçe yerine 4 ilçe kurulmalı
1) Battalgazi ilçesi adı altında ,Orduzu,Hanımın Çiftliği, Hatunsuyu,Hasırcılar
2) Daha önce de müstakil belediye olan Yeşiltepe İlçesi adı altında, Çevre yolu altı Yeşiltepe, Taştepe, Kiltepe, Melekbaba, Çarmuzu,Topsöğüt,Şahnahan,Dilek
3) Yeşilyurt İlçesi olarak; Bostanbaşı,Yakınca,Gündüzbey,Karakavak,Tecde
4) Beydağı İlçesi olarak çevre yolu üstü Fahri Kayahan Bulvarından üniversite bölgesi Yaygın Belediyesi dahil olmak üzere gerek sosyal yapı gerekse fiziki bütünlük kriterlerini dikkate alarak oluşturduğum bu yapılanmanın Malatyamıza maksimum faydayı sağlayacağı kanaatindeyim."
