Bilgi Yolu Eğitim Kültür ve Sosyal Araştırmalar Merkezi Derneği (BİLSAM) Eğitim Raporu’na göre, Malatya'da Lisans Yerleştirme Sınavı'nda (LYS) neden başarısız olunduğu konusunda ciddi bir araştırma yapılmasının zorunlu olduğu vurgulandı.
BİLSAM tarafından, TRB1 (Malatya, Elazığ, Tunceli, Bingöl) bölgesinde yer alan illerin eğitim araştırması yapılırken, Malatya'nın komşu şehri Elazığ ile karşılaştırma yapıldığında değişik farklar ortaya çıktı.
BİLSAM’ın eğitim raporu özetle şöyle: "2008 yılında ÖSS sınavında 145 ve üstünde puan alan öğrenci yüzdesi açısından bir sırama yapıldığında 81 il arasında Elazığ 24. sırada yer alırken Malatya 31. sırada yer almıştır. Sayısal ağırlık puanı açısından bir sıralama yapıldığında Malatya 23. sırada yer alırken Elazığ 39. sıraya düşmüştür. Sözel ağırlık puan ortalaması açısından bir sıralama yapıldığında Malatya 42. sırada yer alırken, Elazığ 44. sırada yer almıştır. 2009 yılında ÖSS sınavında 145 ve üstünde puan alan öğrenci yüzdesi açısından bir sırama yapıldığında 81 il arasında Malatya açık bir başarı ortaya koyarak 9. sırada yer alır. Aynı yıl Elazığ’ın 16. sırada yer aldığını görüyoruz. Sayısal ağırlık puanı açısından bir sıralama yapıldığında Malatya 21. sırada yer alırken Elazığ 38. sıraya düşmüştür. Sözel ağırlık puan ortalaması açısından bir sıralama yapıldığında Malatya 15. sırada yer alırken, Elazığ 25. sırada yer almıştır. 2010 yılına gelince; 2010 yılında ÖSS’nin yerini alan Yükseköğretime Geçiş Sınavı'nda (YGS) Malatya 235.073 puan ortalaması ile 30. sırada yer alırken, Elazığ 233.956 puanla 33. sırada yer aldı. 2011 yılına ait YGS verilerine ait sayısal veriler ÖSYM tarafından verilmediği için, Malatya ve Elazığ’ın sıralamadaki yerini bilmiyoruz. Ancak ÖSYM‘nin verdiği en başarılı ilk 10 ilin arasında her iki ilin de olmaması, sıralamadaki yerinin geride olduğunu göstermektedir.
Eğitim raporunun devamında, şunlar kaydedildi: "ÖSS ve YGS sonuçları açısından her iki ilin 81 il arasındaki sıralamasını yukarıda verdik. Bu bölümde ise her iki ilin üniversitelere yerleştirdiği öğrenci sayısı ve bu sayının sınava giren öğrencilerin yüzde kaçına tekabül ettiğine dair bir değerlendirme elde etmeye çalışacağız. Buna göre; 2009 yılında Malatya’da ÖSYS’ye başvuran 26 bin 265 öğrenciden 4 yıllık lisans bölümlerine yerleşen öğrenci sayısı 4 bin 200 olarak verilmiştir. Bu rakamlara göre Malatya’da sınava giren 26 bin 265 öğrencinin yüzde 15,9'u üniversitelere yerleşirken, aynı yıl Elazığ’da sınava giren 17 bin 75 öğrenciden 2 bin 902 öğrencinin 4 yıllık fakültelere yerleştiğini görüyoruz. Yüzdelik açısından bakıldığında Elazığ’da sınava giren öğrencilerin yüzde 16,9'u üniversitelere yerleşmiştir. Her iki il açısından bakıldığında Elazığ’ın daha başarılı olduğu görülmektedir. 2010 yılında; Malatya’da ÖSYS’ye başvuran 28 bin 156 öğrenciden 4 yıllık lisans bölümlerine yerleşen öğrenci sayısı 4 bin 852'dir. Bu rakamlara göre Malatya’da sınava giren 28 bin 156 öğrencinin yüzde 17,2'si üniversitelere yerleşirken, aynı yıl Elazığ’da sınava giren 18 bin 710 öğrenciden 3 bin 480 öğrenci 4 yıllık fakültelere yerleşmiştir. Yüzdelik açısından bakıldığında Elazığ sınava giren öğrencilerin yüzde 18,5'ini fakültelere yerleştirmiştir. Buna göre 2010 yılında da Elazığ Malatya’dan daha başarılı bir sonuç çıkarmıştır."
Malatya'nın sınav başarısının TRB1 bölgesindeki diğer illerle karşılaştırılmasında ise, şu sonuçların ortaya çıktığı aktarıldı:
"2010 yılında son sınıf düzeyinde sınava girenler açısından bakıldığında şu rakamlar ortaya çıkmaktadır. Örneğin, Elazığ’da sınava giren 5 bin 933 öğrenciden 4 yıllık fakültelere giren öğrenci sayısı bin 169, yüzde 19.7, Türkiye sıralaması 64, Tunceli’de sınava giren 800 öğrenciden 4 yıllık fakültelere giren öğrenci sayısı 133, yüzde 16,6, Türkiye sıralaması 69, Bingöl’de sınava giren bin 921 öğrenciden 4 yıllık fakültelere giren öğrenci sayısı 305, yüzde 15,9, Türkiye sıralaması 71 iken, Malatya’da sınava giren 8 bin 505 öğrenciden 4 yıllık fakültelere giren öğrenci sayısı bin 440, yüzde 16,9, Türkiye sıralaması 73 olmuştur. 2011 yılına gelince; Malatya’da ÖSYS’ ye başvuran 31 bin 334 öğrenciden 4 yıllık lisans bölümlerine yerleşen öğrenci sayısı 4 bin 919’dur. Bu rakamlara göre Malatya’da sınava giren 31 bin 334 öğrencinin yüzde 15,6’sı üniversitelere yerleşirken aynı yıl Elazığ’da sınava giren 20 bin 685 öğrenciden 3 bin 456 öğrenci 4 yıllık fakültelere yerleşmiştir. Yüzdelik açısından bakıldığında Elazığ sınava giren öğrencilerinin yüzde 16,6'sını fakültelere yerleştirmiştir. Elazığ 2010 yılına göre daha az öğrenci yerleştirmesine rağmen Malatya’dan daha başarılı bir sonuç çıkarmıştır."
"Hem ÖSS-YGS hem de LYS açısından bir karşılaştırma yaptığımızda Malatya ÖSS-YGS sınavlarında Elazığ’dan daha başarılı bir sonuç çıkarırken, yerleştirme sonuçları açısından bakıldığında Elazığ'ın gerisine düşmektedir" denilen rapor, şöyle tamamlandı:
"Türkiye ortalaması açısından bakıldığında her iki ilin de hem 2009, hem 2010, hem de 2011 yılında Türkiye ortalamasının çok altında üniversitelere öğrenci yerleştirdiklerini görmek mümkündür. Yukarıdaki bilgileri Ankara Milli Eğitim Müdürlüğü AR-GE Birimi tarafından hazırlanan verilerden aldık. Benzer bir çalışma ne yazık ki 2011 ve 2012 yılı için yapılmamıştır. Dolayısıyla Malatya’nın 2011 ve 2012 yılında son sınıf düzeyindeki sınav başarısı hakkında bilgi sahibi olamıyoruz. Ancak Malatya Milli Eğitim Müdürlüğü çevresinden öğrendiğimiz kadarıyla, Malatya’nın 2012 yılında son sınıf düzeyinde 70. sırada yer aldığı yönündedir. Tabloda dikkat çeken bir başka husus TRB1 bölgesinde paralı eğitim yapan vakıf üniversitelerini tercih etmede Malatya’nın daha fazla ilgi göstermiş olmasıdır. Bu durum Malatya’da hali vakti yerinde olan ailelerin vakıf üniversitelerini tercih ettiğini göstermektedir. Yıllara göre Malatya’nın ders ve puan başarılarına göre sıralaması; Ankara Milli Eğitim Müdürlüğü AR-GE Birimi tarafından hazırlanan tabloda Malatya’nın sınav başarısını dersler ve alanlar bazında görmek mümkündür. 2008 yılında liselerin dört yıla çıkarılmasından dolayı son sınıf öğrencilerinden sadece bin 881 kişi ÖSS’ye girmiştir. Tabloda 2007 ve 2008 yılı rakamları inişli çıkışlı görülürken 2009 ve 2010 yılında başta Matematik olmak üzere Fizik, Kimya, Biyoloji, Türkçe, Tarih, Coğrafya ve Felsefe derslerinde belirgin bir gerileme yaşanmıştır. Alanlar bazında da ciddi bir gerileme görülmektedir. Sayısalda 26. sıradan 42. sıraya sözelde 30. sıradan 53. sıraya gerilerken eşit ağırlık alanında 30. sıradan 49. sıraya gerilemiştir. Tabloda ayrıca, Malatya’nın sayısal derslerde göreceli de olsa daha iyi olduğu göze çarparken sözel derslerde hayli gerilerde olduğu görülmektedir. 2011 ve 2012 yılının ayrıntılarına ise sahip değiliz. Raporumuzun diğer tabloları incelendiğinde görülecektir ki; 2011-2012 yılında Malatya’nın ortaöğretimdeki okullaşma oranları hem Elazığ’dan hem de Türkiye ortalamasından daha yüksektir. Örneğin Elazığ’ın ortaöğretimdeki okullaşma oranı yüzde 74,55, Türkiye ortalaması yüzde 67 iken Malatya’nın okullaşma oranı yüzde 78,38’dir. Bu haliyle Malatya hem Elazığ’dan hem de Türkiye ortalamasından daha iyi bir durumdadır. Malatya; okul, öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları noktasında da yine Elazığ ve Türkiye ortalamasından daha iyi durumdadır. Örneğin Elazığ’da okul başına 405 öğrenci, Türkiye ortalamasına 395 öğrenci düşerken, Malatya’da okul başına düşen öğrenci sayısı 385’dir. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısında da yine Malatya (15) Elazığ (25) ve Türkiye ortalamasından (16) daha iyi durumdadır. Bu rakamlar aynı zamanda Malatya’nın merkezi bütçeden daha iyi yararlandığı anlamına gelmektedir. 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre Malatya’da lise veya dengi okul mezunu sayısı 136 bin 11, nüfusa oranı yüzde 19,9 iken Türkiye ortalaması yüzde 17,7 dir."
Tüm bu iyi göstergelere rağmen Malatya’nın üniversiteye öğrenci yerleştirme (LYS) konusunda neden başarısız olduğu konusunda ciddi bir araştırma yapılması zorunluluğunun ortaya çıktığı vurgulandı.
Bu arada, İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nde 6 Şubat tarihinde, Vali Vasip Şahin başkanlığında "Başarıya Doğru Eğitim Projesi" toplantısı yapılıp, Seviye Belirleme Sınavı (SBS) ve LYS konusu ele alınacak.
