Necdet KIRCEYLAN
Güzel bir tesadüfle 1995 yılında Kastamonu‘da tanıdığım, benim Niyazi Mısri Hazretlerinden haberdar olmamı sağlayan, 27 Ağustos 2011 de manevi aleme göç eden büyük din âlimi ve Şabani Şeyhi muhterem Mehmet Dumlu hoca efendidir. Kendisi sohbetlerinde, kasetlerinde yayınladığı iki kitapta, Niyazi Mısri Hazretlerinin şiirlerini çok sıklıkla kullanırdı.
Sanırım 2006 Malatya gezimde Niyazi Mısri Kütüphanesini görünce çok sevinmiştim. Ancak Niyazi Mısri ile ilgili bir tek bile kitap olmadığını üzülerek şahit olmuştum. 2012 Mayısında Malatya gezimde, Sayın Celal Yalvaç‘ ı ziyaretimde Niyazi Mısri ile ilgili hususlar gündeme geldi. Pek çok çalışmanın 1986 yılından beri yapıldığını, son yıllarda ise peş peşe kitaplar yayınlandığını öğrendim. Celal Yalvaç Bey, arşiv belgeleri arasından o kitapları bulup bana hediye etmek istediğini… Kemaliye ve Darende ‘ye de gideceğimden, yerimin de az oluşundan Sayın Orhan Tuğrulca‘ nın Malatyalı NİYAZİ MISRİ Hayatı ve Düşünceleri kitabını tesadüfen aldım.
Balıkesir‘e dönünce, Malatya Kent Konseyince 2010 Temmuzunda yayınlanmış olan bu kitabı heyecanla ve büyük keyif alarak kısa zamanda okudum. Yer yer bambaşka bir Niyazi Mısri Hazretleri ile karşılaştım. Tarih öğretmeni ve Malatya Kültürünün bir sevdalısı olan Sayın Orhan Tuğrulca, 252 sayfalık orta boy kitabına o kadar çok değerli bilgiyi, 97 kaynaktan tam bir tarafsızlıkla araştırarak okurlarına aktarmış.
Niyazi Mısri Hazretlerinin doğumundan ölümüne kadarki hayatı, tasavvuf hayatı, şiirleri, düşünceleri, hatıraları, kendisine yönelen eleştirilere cevapları, Mısri ‘nin tevili zor düşünceleri, çok nadir rastlanabilecek tarafsızlıkla kitaba alınmıştır. Niyazi Mısri ‘nin divanı, mecmuaları, Arapça eserleri, risaleleri, şerhleri, tefsirleri, mektupları, kendi dönemi ve kendinden sonra hakkında yazılan eserler, günümüzde yayınlanan kitaplar, Niyazi Mısri üzerine yapılan tezler kısada olsa okuyucuya sunulmuştur.
Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Ahmet Çakır, 2010 yılında Malatya Belediye başkanı olarak, bu objektif eseri Malatya Kültürüne kazandırdığı, Niyazi Mısri Hazretlerinin büyük önemini takdim eden yazarı dile getirdiği için teşekkür ve takdiri hak etmiştir. Sayın Ahmet Çakır ‘ın önsözünün bir bölümünü aşağıya alıyorum : ‘’ Niyazi Mısri; bu toprakların bağrından çıkmış; şair ve mutasavvıf kimliğinin yanında, hak bildiğini söylemekten çekinmeyen, kabına sığmayan, sorgulayan, ezber bozan ve bunun bedelini ödemekten de asla imtina etmeyen yönleriyle özgün ve örnek bir şahsiyettir.
Kitabın değerli yazarı Orhan Tuğrulca‘ nın Niyazi Mısri Hazretleri ile ilgili önemli tesbitlerini, yerimizin sınırlı oluşu nedeni ile kısaca aşağıya alıyorum: ‘’İtiraf etmeliyiz ki, Mısri ile ilgili ilk düşüncelerimiz, onun Osmanlı döneminin klasik bir şairi olduğu yönünde idi. Ancak gerek kendi eserlerini gerekse onunla ilgili yapılmış çalışmaları inceledikçe, gördük ki Mısri, gerçek anlamda bir dahidir ve yeni nesillerimiz tarafından mutlaka okunması gerekir. O sıra dışı bir sufi bir muhalif olduğu kadar aynı zamanda keşfedilmemiş bir bilgedir. Ancak şunu açık yüreklilikle ifade edebiliriz. Tarih bilimi ile ilgilenen biri olarak, şiirlerini ve düşüncelerini bütünüyle dini ve tasavvuf bilgi birikimi üzerine bine eden Mısri ‘nin düşüncelerini yargılama ya da sorgulama çabası içine girmedik… Özellikle dini ve itikadi konulardaki düşüncelerinin ise bu konuda uzman kişiler tarafından değerlendirilmesi gerektiğini söylüyoruz. Mısri ‘nin düşünceleri ne olursa olsun, onun kültür hayatımıza önemli katkılar sağlayacağını yukarıda ifade ettik. Niyazi Mısri ‘nin kültür tarihimizde önemli bir kilometre taşı olduğunu belirtmemizde yarar var. ‘’
Değerli okurlar, yakın tarihimizin çok önemli din âlimi ve tasavvuf büyüklerinden rahmetli Mehmet Dumlu Hocaefendinin, Niyazi Mısri ile ilgili tespit ve değerlendirmeleri, ne yazık Niyazi Mısri ile ilgili kitaplarda dikkate alınmamıştır. Bu çok büyük bir eksikliktir. Rahmetli Mehmet Dumlu hocamızın sohbetleri ile konferanslarında, Niyazi Mısri hazretlerinin şiirlerine çok yer verir, açıklamalarını yapar. Konuşmaları üzerine hazırlanan ve 2001 yılında yayınlanan BATMAYAN GÜNEŞ DEVAM EDEN GÖLGELER kitabında Niyazi Mısri ‘yi nasıl anlatıyor:
‘’Üç asırdan bu yana gönüllerimizde yaşattığımız büyük mutasavvıf Niyazi Mısri Hazretleri…(sahife 36) ‘’Niyazi Mısri Hazretleri, nice padişahı devleti ve milleti yönlendiren, ruh veren, coşturan, zaman zaman vecde getiren, böylece tarihin akışına yön veren sultanların, gerçek sultanlığa erişmiş ehl –i hakikat olduğunu anlatmaya çalışır. (sahife 93) ‘’Niyazi Mısri, Allah sevgisinin bir zerresi, her kimin gönlüne düştüyse o bütün vücudu istila ve işgal eder, der (sahife 200)
‘’Tarikatlar de ırmaklara benzerler. Hepsinin vardığı yer, derya yı ahadiyyat yani birlik deryasıdır. Zaten biz o deryadan geldik. Gelişimiz oradandır, gidişimizde onadır. Bir daire çiziyoruz. İnsanın adı nurdur. O nur , bu atmosferde elbise giymiştir. Niyazi Mısri Hazretleri, bu gerçeği açık ve net olarak divanında şu mısralara sığdırmıştır:
Gökte uçarken yere indirdiler
Çar-ı unsur bendlerine vurdular
Nur iken adım Niyazi koydular
Şol ezel ki itibarının kandedir”(sahife 291)
2010 yılında yayınlanan HİYEL – FANİ HÜVEL – BAKİ kitabında da Niyazi Mısri Hazretlerinin şiir, dörtlük, beyitleri ve açıklamaları yer almakta, kendisinin tasavvuf dünyasındaki büyük önemi gözler önüne serilmektedir. Yerimizin dar oluşu nedeniyle kitabın 195. Sahifesindeki Niyazi Mısri Hazretlerinin bir nutkunun açıklamasını örnek olarak aşağıya alıyorum:
‘’Niyazi Efendimiz bir nutk-ı şeriflerinde şöyle buyuruyor:
Ey benim güzel Allah’ ım Senin lütfünu, ihsanını ve keremini nerede buluruz? Onu gizledin kahır ve celal içinde...‘’
Değerli okurlar, Malatya’da yayınlanan Niyazi Mısri ile ilgili kitaplar o günlere kadar tanıdığım dışında bir Niyazi Mısri ve beni karşılaştırdığı için başlangıçta çok şaşırttı… Uzun uzun düşünme ve değerlendirme durumum oldu. Sayın Orhan Tuğrulca’nın, bu değerli kitabı ile tarihe çok önemli bir not düştüğünü fark ettim.
Dünyada olup bitenlerden doğru haberdar olabilmek, Malatya’ nın ne gibi büyük değerlere sahip olduğunun farkına varabilmek için bu gibi araştırma kitaplarının, Malatyalılarca okunması ile yayınların arkasının gelmesini hatırlatıyor, gerçek kültür adamı Sayın Orhan Tuğrulca‘ya şimdiki Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Ahmet Çakır ‘ a yayınlara verdiği destek için, bu kitabı bana hediye ederek, uzun yıllardır merak ettiğim Niyazi Mısri Hazretleri ile ilgili ufkumu genişleten Sayın Celal Yalvaç ‘ a teşekkür ediyor, saygılarımı sunuyorum…
