Malatya genelinde, 29, 30 ve 31 Mart geceleri etkili olan don olayının, başta kayısı olmak üzere meyve ağaçlarında verdiği zarara ilişkin ilk rapor hazırlandı. Oluşturulan ekiplerin ilk incelemelerine ilişkin sonuçları içeren "ön" rapora göre, kayısıdaki hasar bölgelere göre, en düşük yüzde 75 ile Kale'de, en yüksek yüzde 100 ile Darende ve Yazıhan'da gerçekleşti (Kayısı ve diğer meyvelerdeki hasar oranları ilçe ilçe yandaki tabloda). İl genelinde kayısıdaki hasarın ortalama yüzde 90-95 oranında olduğu belirtildi. Kesin hasar tespit çalışmasının ise Mayıs ayı sonu itibarıyla tamamlanacağı bildirildi.
FELAKETİN "ÖN" RAPORU..
Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, ilçe müdürlükleri ile Kayısı Araştırma İstasyonu elemanlarının 5-7 Nisan tarihlerinde yaptıkları çalışmaların ardından hazırlanan "Zirai Don Tespit Raporu" özetle şöyle:
"Malatya il genelinde 29-30-31 Mart 2014 tarihlerinde İlçelere göre değişmekle birlikte orta ve yer yer kuvvetli don olayı meydana gelmiştir. Rakıma göre farklı fenolojik evrelerde bulunan kayısı ve diğer meyve türlerinde meydana gelen bu durum “Zirai Don” oluşmasına neden olmuştur. İl genelinde afet niteliğinde değerlendirilebilecek düzeyde meyve ağaçlarında olumsuz etkiler meydana getirmiştir.
Don hadisesinden önce ortalama mevsim sıcaklıklarının geçmiş yıllara göre daha yüksek seyretmesinin etkisiyle kayısı ağaçları fenolojik olarak 700-1100 metre rakımda küçük meyve, 1100-1500 metre rakımdaki alanlarda kısmen çiçek kısmen de taç yaprakları dökülüp kılıftan çıkma evresindedir. Rakımı 1500 metrenin üzerindeki alanlarda ise çiçeklenme, çiçeklenme başlangıcı ve kısmen tomurcuk safhasındadır. Diğer meyve türlerinde, elmada tomurcuk evresinde; kiraz/vişnede kısmen çiçeklenme ve tomurcuk evresinde iken cevizde dişi organların olgunlaşmaya başladığı safhadadır.
Belirtilen tarihlerde Malatya Meteoroloji İl Müdürlüğü’nün 08.04.2014 tarih ve 1735 sayılı yazıları ile Malatya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’ne bildirilen sıcaklık değerleri aşağıda tablo halinde verilmiştir. Sıcaklık derecelerinin İlçelere göre değişmekle birlikte 29.03.2014 tarihinde 7,8°C ile -2,8°C aralığında, 30.03.2014 tarihinde -1,1°C ile -8,2°C aralığında, 31.03.2014 tarihinde ise -1,5°C ile -6,9°C aralığında ve uzun süreli seyrettiği tespit edilmiştir.
Ölçülen sıcaklık dereceleri sonucunda da Malatya il genelinde farklı fenolojik evrelerde olan meyve ağaçlarında orta kuvvette ve kuvvetli don (Hafif don: 0°C ile -2.2°C, Orta kuvvette don: -2.2°C ile -4.4°C, Kuvvetli don: -4.4°C’den daha düşük) hadisesi meydana gelerek zarara yol açmıştır. Özellikle 30 Mart 2014 tarihinde esen soğuk ve şiddetli rüzgarın etkisi ile de meyve ağaçlarında soğuktan etkilenme daha fazla olmuştur.
Söz konusu düşük sıcaklık derecelerinden kaynaklanan meyve ağaçlarında meydana gelen zirai don afetinin etkilerinin ön tespiti amacı ile Malatya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’ne bağlı İlçe Müdürlükleri Teknik Elemanları tarafından ilçeler ve bağlı mahallelerde (köy) yapılan ön tespitler sonucunda derlenen bilgiler Bakanlığımız 03.01.2014 tarih ve 24205837-243.01/12-822 sayılı 2090 Sayılı Kanun Hakkında Genelgenin 1. Maddesi gereğince Afet Bilgi Formu şeklinde düzenlenerek Malatya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’ne bildirilmiş ve Müdürlük tarafından da 04.04.2014 tarih ve 780-10078 sayılı yazı ile Bakanlığımıza bildirilmiştir.
Ayrıca Malatya genelinde ilçeler bazında örneklik teşkil edecek şekilde rakım, topografik yapı, meyve ağaçlarının fenolojik evreleri, çeşit bazında yoğun yetiştiricilik yapılan bölgeler göz önünde tutularak tespit çalışması yapmak üzere Malatya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü ve ilgili İlçe Müdürlüğü teknik elemanlarından oluşan 5 adet ekip oluşturulmuştur. Teknik Ekipler tarafından 5-6-7 Nisan 2014 tarihlerinde bütün ilçelerimizde çalışmalar tamamlanarak tespit çalışmasına esas tutanak ve raporlar tanzim edilmiştir.
Sonuç olarak; İlimiz genelinde bütün ilçe ve farklı fenolojik evrede ve rakımda bulunan meyve ağaçlarında 5-6-7.04.2014 tarihlerinde lokal bazlı yapılan ön hasar tespit çalışması sonucunda İlimiz genelinde ortalama Kayısıda % 90-95, Cevizde %90-95, Elma’da % 75, Kiraz/Vişne de % 90, bir İlçemizde yoğun yetiştiriciliği yapılan Nar’da %100, Arapgir İlçemizde ise bağda %10 civarında hasar meydan geldiği tespit edilmiştir. Söz konusu ön hasar tespit çalışması olup kesin hasar tespit çalışması Mayıs sonu itibariyle yapılabilecektir."
Raporda; Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürü Yaşar Zengin'in yanı sıra İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü'nde görevli Ziraat Mühendisleri Şevket Başyiğit, Fevzi Çiçek, M.Akif Canal, Sedat Uslu, Hayat Çiçek, Badin Kılıç, Suat Cantürk ve Yücel Yangözgül'ün imzaları bulunuyor.
