Mustafa Bahadır ALTAŞ
SM.Mali Müşavir
mba444@mynet.com
Malatya Bölgenin ve Doğunun Kongre Turizmi Merkezi Neden Olmasın
Ülkemizde son yıllarda geleneksel turizm alanı dışında kongre turizmi gibi alternatif turizm alanlarda oluşturulmaktadır. Özellikle İstanbul ve Antalya başta olmak üzere, Ege ve iç Anadolu’da; Konya’da Nevşehir’de Kapadokya bölgesinde Güneydoğu Anadolu’da Mardin, Şanlıurfa, Gaziantep gibi illerde önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Turizm verilerine göre İstanbul geleneksel turizm yanı sıra kongre turizmden sağladığı gelir ile ülkemizin en çok turizm geliri elde eden şehirdir.
Çok yakın bir döneme kadar turizm dinlenme amaçlı içinde deniz, kum, güneş gibi aktiviteler bulunan bir sosyal aktivite iken, kişilerin gelir düzeylerinin yükselmesi ve yaşam standartların artması ile birlikte bilimsel ve mesleki kongreler ağırlıklı olmak üzere kültür, tarih, sağlık, vb. alanlarda turizm etkinliklerinin artmasına yol açmaktadır. Bu değişimi fark eden ve bu konuda gerekli altyapı hazırlıklarını tamamlayan ülkeler ve iller turizmde insanlara ticaret, kültür, tarih, sağlık ve bilimsel çalışmaları yeni bir hizmet olarak farklı biçimde birlikte sunarak kendilerini bulundukları bölgede “cazibe merkezi” haline getirmeyi başara bilmektedirler.
Turizm gelirleri bakımından ilk sıralarda bulunan ülkelerde kongre turizmi payı yüzde 25–30 oranında toplam turizm gelirleri içinde yer alırken ülkemizde bu oran çok daha düşüktür. Dünya kongre turizmi pazarında İstanbul dışında Antalya, İzmir, Ankara gibi kısmen yeterli altyapıya sahip şehirlerimiz bile henüz adından söz ettirememektedir. Bu olumsuzluğu gidermek için Türkiye Turizm Stratejisi 2023 çalışmasında Türkiye’de kongre turizminin geliştirilebilmesi için kongre turizmini potansiyeli olan illere aktarılması amacıyla hazırlanarak uygulamaya konulmuştur. 2007- 2013 eylem planına göre Ankara, Bursa, Konya ve Mersin şehirleri kongre şehri olarak; İstanbul, Antalya, İzmir, Ankara, Adana, Gaziantep ve Trabzon ise önemli fuar şehirleri olarak belirlenmiştir. Bu illerin içinde ne yazık ki bölgemizde ve Doğuanadolu’da yer alan bir il bulunmamaktadır.
Türkiye nasıl ki Avrupa ve Asya'nın birleştiği yerde, Malatya’da Türkiye’nin doğu ile batısının, kuzey ile güneyinin birleştiği konumundadır. Malatyalıların yani bizim deyimimizle doğunun batısında batının doğusunda Fırat’ın İncisidir. Malatya çevresinde bulunan iller ile birlikte değerlendirildiğinde kongre turizm sektörü açısından değerlendirilebilecek doğal, tarihi ve kültürel değerleri bulunan bir konumdadır Malatya son dönemlerde gerçekleştirilen 5 yıldızlı otel ve kongre merkezleri ile bölgesinde ve Doğuanadolu’da ön plana çıkmaktadır. Tarih ve kültür hazinesi çok zengin olan Malatya-Sivas-Elazığ-Adıyaman birleştiği yerde Malatya toplantı ve kongrelere turizmine ev sahipliği yapmalıdır.
Kongre turizmi konukları çoğunlukla gelir seviyesi ve kültür düzeyi yüksek guruplardan oluştuğu için bu kişiler kongreye katılımın dışında ayrıca tatil yapmakla birlikte bir turistik kenti ziyaret etme ve eğlenme imkânı elde etmektedir. Bu itibarla, kongrenin konusu kadar yapıldığı mekân ve mekânın yer aldığı kent de önem taşımaktadır. Çünkü katılımcıların aynı şehir ve mekândaki kongreleri tercih etmemeye başlaması ile birlikte yeni arayışlar, yeni bir turizm sektörü olan kongre turizmini gündeme getirmektedir. Malatya’da bu pazardan payını almalı kongre turizmi Malatya ekonomisi için yeni bir sektör olarak ortaya çıkmalıdır.
Malatya’da oluşturulacak fuar ve kongre merkezinin altyapısının bölgenin ve turizm hedeflerinin gelişmesinde oynayabileceği rolün önemi büyüktür. Çünkü fuar ve kongre merkezleri ile Malatya başta olmak üzere bölge için yeni ve önemli bir adım atılmış olacak. Fuar ve kongre turizmi Malatya ve bölge ekonomisine önemli katkılar sağlayacaktır. Çünkü profesyonel katılımcı ve ziyaretçiler kısa süreli olarak kalacakları bölgede turizm ve hizmet sektörü altyapısının ürünlerini etkin şekilde satın almaktadırlar
Malatya’da son yıllarda Altın Kayısı Ramada, Anemon, Hilton ve Remax gibi 5 yıldızlı ulusal oteller ile Anatolia, Akkoza, Hanem, Grand Aksaç, Grand Avşar, Bezginler, Tiryandafil (Darende) gibi 3 ve 4 yıldızlı yerel markaların olduğu otel yatırımları gerçekleştirilmiştir. Malatya kongre ve kültür merkezi, Belediye konferans salonu ve Sabancı Kültür merkezinin de var olduğunda dikkate alındığında Malatya kongre turizmi ve kongre oteli yatırımları ile hem yatak kapasitesi hem de salon kapasitesi bakımından önemli bir potansiyele sahiptir. Bu konuda yapılacak düzenleme ve organizasyonla yakın zamanda her tür ve boyutta toplantı ile konferansı uygun konfor ve tarzda düzenlemek üzere tüm donanıma sahip olabilme imkânı da vardır. Geleneksel Türk konukseverliği ile Malatya’nın içten ve samimi duyguları ile sunulan mahalli yöresel yemek, eğlence ve gezi imkânları ile Malatya çok kısa sürede kongre turizmde kendinden söz ettirebilir.
Malatya’ya Karayolu ve Demiryolu ulaşımlarının dışında Ankara, İstanbul ve İzmir direkt diğer illere transfer bağlantılı uçuş imkânıyla, Türk Havayolları ve diğer ulusal havayolu şirketlerince bir iki saat içinde ulaşmak mümkündür. Yurt dışından ise yaz ayarlında Düsseldorf ve Frankfurt şehirlerinden direkt diğer dönemlerde ise İstanbul ve Ankara bağlantılı olarak çok kısa süreden ulaşılmaktadır.
Kongre turizmi nedeni ile Malatya’ya gelen konuklar/katılımcılar için yakın yerler Eski Malatya, Orduzu-Aslantepe, Yeşilyurt-Gündüzbey için Şehir turları ve eğlence programları paket halinde düzenlenebilir. Akçadağ Levent Vadisi, Darende Somuncu Baba, Tohma Kalyonu, Arapgir, Pütürge Nemrut, Sivas-Gürün-Divriği, Erzincan-Ağın-Kemaliye, Elazığ-Harput-Sivrice-Hazar gölü, Adıyaman-Nemrut-Cendere köprüsü bunlardan sadece bazılarıdır. Günü birlik gerçekleştirilecek bu turlarda, Kernek’ten Malatya Ovasında Tohma’nın Fırat buluşmasının eşsiz manzarası seyredebilir. Eski Malatya’da kale surları, kervansaray ve Ulu Cami ile Karakaya baraj gölü. Orduzu’da Aslantepe Höyüğü, Kale’de Karakaya baraj gölü ve Kömürhan köprüsü. Akçadağ’da Sultansuyu harası ve Levent Vadisi gibi göz alıcı doğa manzarası, Darande’de somuncu baba külliyesi ile manevi haz ve Tohma kalyonunda doğa sporları. Arapgir’de camiler hanlar ve konaklar. Pütürge’den Nemrut’a uzanan yolda Malatya’nın kâğıt kebabı Arapgir tandır kebabı gibi muhteşem lezzetler başta olmak üzere meyve bahçesi anlamına Melita’ dan Malatya’ya uzanan bu bereketli topraklar üzerinde yetişen ve Evliya Çelebinin övgülerine layık olan Malatya’nın kayısı, üzüm, kiraz, elma, armut gibi nefaseti ve lezzetine doyum olmayan meyvelerinden gelen konuklara/Katılımcılara bu imkânlar sunulabilinir. Konuklar ve katılımcılar için bu ürünlerin hasat zamanı şenlikleri düzenlenebilir.
Geçmiş dönemlerde yaşanan örneklerinde bakıldığında kongre turizmi ile gelen konuklar sadece otelleri doldurmadı, şehrin ekonomisine de büyük katkısı sağladılar. Lüks restoranlar üst düzey misafirlerle ağırlarken oto kiralama şirketleri için yeni lüks araç kiralama pazar oluştu, Küçük esnafında önemli ölçüde yaralandığı alışveriş canlandı, çok az ziyaretçisi olan müzelere girişler arttı. Birçok katılımcı bölgeyi gezmek için tatillerini hafta sonuna kadar uzattı. Böylelikle geldikleri yörelere normal turizm gelirinin üç katı oranında gelir bırakarak ayrılmaktadırlar.
Malatya Kongre ve Ziyaretçi Bürosu kurulması
İstanbul, Antalya ve İzmir’de olduğu gibi Malatya Kongre ve Ziyaretçi Bürosu kurulmalı veya Malatya Belediyesine ait Kültür A.Ş bu işi üstlenmelidir. Kongre ve ziyaretçi büroları, kar amacı gütmeyen tarafsız kuruluşlar olup aslı görevleri, bulundukları şehre veya bölgeye kongre, toplantı ve seminerleri getirmeye çalışmak ve kongre turizmi ile ilgili tüm hizmetleri bu gruplara sunmaktır. Bu amaçla başta seyahat acenteleri, tur operatörleri, organizatörler, kongre merkezleri, havayolu şirketleri ve konaklama tesisleri olmak üzere çeşitli kuruluşlarla işbirliği içinde faaliyette bulunmaktadırlar.
Kongre turizmde hedefe ulaşmanın en iyi ve kolay yolunun “kamu-özel sektör ortaklığı/İşbirliği” şeklinde olduğu yönündedir. Burada devletin daha çok turizm stratejilerinin belirlenmesi ve uygulanması konularında koordinatör rolünde olması tercih edilmektedir.
Öneriler
Bir şehrin veya bölgenin kongre turizmi açısından pazarlanabilmesi, her şeyden önce ziyaretçiler tarafından satın alınabilecek çekiciliklerin ve çeşitli hizmetlerin oluşturulmasına ve sürdürülebilir kılınmasına bağlıdır. Bu anlamda kongre ve ziyaretçi büroları turizmin alan kullanımı ve ekonomik gelişim planlarının hazırlanması ve turistik ürünlerin somutlaştırılması çabalarında da önemli görevler üstlenmektedir. Bu amaçla başta Malatya Valiliği öncülüğünde Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü olmak üzere Belediye gibi yerel yönetimlerin, Sektörde faaliyet gösteren işletmelerin, Ticaret ve Sanayi odalarının ve diğer ilgili meslek kuruluşlarının desteği şarttır. Böylece hem gerekli finansman ihtiyacı karşılanmış, hem de Kongre ve Ziyaretçi Büroları’nın turizmin arz kısmında yer almaları sağlanmış diğer kurumlarında destekleri alınmış olacaktır.
Malatya’nın Kongre Turizm Merkezi olması için yarın geç olmadan bugünden çalışmalara başlamalıyız.
Henüz bu konuda bölgemiz ve sektör bakir bir konumda iken Malatya’nın ve bölgesinin kongre turizmi ve fuarcılık faaliyetlerinin için sahip olduğu potansiyelin tanıtılması. Uluslararası ve ulusal konferans-seminer-kongre-toplantı ve fuarcılık faaliyetlerinin takip edilmeli. Konu ile ilgili uluslararası ve ulusal platformda yer alan derneklere ve birliklere üye olunması temsil edilmeli. Kongre organizasyonları için danışmanlık hizmetleri alınmalı, şehirde ve bölgede yer alan tesislerde kongre hazırlık çalışmaları ile ilgili eğitim seminer verilmeli. Ağırlama sektöründe teknik bilgi ve yüksek kaliteli hizmetler için eğitimli ve deneyimli işgücü yetiştirilmesi çalışmalarına başlanılmalıdır. Bölgeyi kapsayan detaylı bir katalog ve broşürler basılmalı, kongre turizmi ile ilgili gelen konuklara satış için sunulmak üzere bölge ile ilgili çeşitli tarihi ve otantik figürleri içeren tanıtım malzemelerinin üretilmeli. Kongrecilik ve fuarcılık konusunda profesyonel ilişkiler geliştirilmesi için bu sektördeki yer alan paydaşlarla birlikte çalışma yapılmalıdır.
Alt yapı çok önemli belediyelere büyük görevler düşüyor
Bir şehirde veya bölgede gerçekleştirilecek kongre turizmi ve fuarcılık faaliyetlerinin için olmazsa olmazlardan birde belediye hizmetlerini kapsayan alt yapı hizmetleridir. Malatya’nın Büyükşehir statüsünü kazanması ile birlikte Malatya belediyesine büyük görevler düşmektedir. Mevcut hali ile şehir alt yapımız ve ulaşım alt yapımız ve ulaşım planlarımız Bu konuda yetersiz kalmaktadır. Bugün için herhangi bir nedenle Malatya’ya gelen ve Malatya’da bir veya birkaç gün konaklama imkânı bulan konukların, konakladıkrı bölgede bozuk asfaltlı tozlu yollar otellerin yanı başındaki minibüs durakları olur olmaz zamanda ders zili vb. gibi konaklama şartlarından olumsuz etkilendikleri tüm kesimlerce bilinmektedir. Bu nedenle öncelikli olarak şehir merkezindeki günü birlik ulaşım imkânı olan yerlerden başlanılarak bu bölgelere ulaşım imkânı ve çevre düzeni sağlılıklaştırılmalıdır.
Sonuç
Türkiye’nin gelişimine bağlı olarak geride bıraktığımız yirmi yıllık sürede Malatya’da ekonomik olarak bir hedef ortaya konulmadı. Ekonomide ağırlıklı sektör olarak Sanayi-Tarım-Sağlık-Eğitim gibi tercihlerden bir veya bir kaçı belirlenemedi. Ekonomik olarak yol ayrımında bulunan Malatya’nın önünde değerlendirilmesi gereken yeni bir imkân olarak baktığımızda Malatya sahip olduğu uluslararası imaj ve markası ile Doğu Anadolu Bölgesi kongre turizmi açısından Türkiye’nin önemli merkezlerinden birisidir. Bunun için sektörde faaliyet gösteren ve çoğunlukla birbirinin rakibi durumunda olan işletmeler arasındaki ilişkinin olumlu şekilde gelişmesi rakip takımın değil aynı takımın bir elemanı gibi hem kendi hem de Malatya ekonomisi için birlikte hareket etmeleri gerekmektedir. Çünkü rekabet ortamının zor şartları altında hedefe ulaşılmak ve fark edilmek için dikkat çekici ve farklı bir Malatya imaj ile ön plana çıkarak pazarlama çalışmalarını “Malatya Markalaşması” süreci kapsamında yürütmeleri gerekmektedir.
Kongre turizmi Malatya’nın belkide milyonlarca lira ile yapamayacağımız tanıtıma/ reklâma kısa yoldan ulaştıran bir araçtır. Bu konuda sağlanacak başarı ile Malatya Bölgesinin ve Doğu Anadolu’ nun “kutup yıldızı” olacaktır. Normal turizm gelirlerin üç katı gelir bırakan Kongre turizmi, turizmin en zayıf olduğu anlarda bile "kongre turizmi" Malatya’ya doping etkisi yapacaktır. Son söz birçok il şimdiden kendisine yeni hedefler belirlemiş buna ulaşmak için çalışmakta ve turizm gelirlerini artırmaktadır. Bu konuda geç kalanlar ise gelecekte sadece “izleyici” olarak kalacaklardır.
Kaynak :
* Kongre Turizminin Geliştirilmesinde Kongre ve Ziyaretçi Bürolarının Rolü ve Önemi -Nur ERSUN-Kahraman ASLAN İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yıl:8 Sayı:15
* Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA) kongre Turizm Sektör Raporu 2012
