Bilinçsizce yapılan diyetler, bazal metobolizma hızını yavaşlatarak, kilo vermenizi engelliyor. Bu durumda da sürekli diyet yapıyorum zayıflayamıyorum cümlesini sık sık söyleyemeye başlıyoruz. Zayıflamak için başlanılan diyette ne kadar başarılı olacağınızı ve hangi diyeti tercih etmemiz gerektiğini metabolizma hızınız belirliyor.
Diyet yapmaya karar veren herkesin önce enerji ihtiyacını doğru şekilde saptayabilmek, sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenmesini sağlayabilmek için metabolizma hızının ölçülmesinin gerektiğini söyleyen Medical Park Hastaneler Grubu Göztepe Medical Park Hastane Kompleksi'nden İç Hastalıkları Uzmanı ve Obezite Kliniği Sorumlusu Dr.Yavuz Furuncuoğlu, bazal metabolizma hızıyla ilgili bilmediklerimizi anlattı.
Bazal Metabolizma nedir?
İnsanın dinlenme esnasında; hiçbir hareket yapmadan, vücudunun normal fonksiyonları görebilmesi için ( nefes almak, iç organların çalışması vs. gibi) gerekli olan enerji düzeyine bazal metabolizma denir. Diğer bir deyişle dinlenme durumundaki bir kimsenin harcadığı enerji miktarıdır.
Nasıl ölçülür?
Bazal metabolizma hızı kullanılan oksijen miktarı belirlenerek ve oluşan kalori ölçülerek bulunabileceği gibi hesaplama yöntemi ile de tahmin edilebilir. Diğer bir yöntem kanda proteine bağlı iyot miktarını ölçerek bazal metabolizma hızını görmektir. Bazı cihazlar bunu otomatik olarak ölçer ve hesaplayabilir.
Hesaplama yöntemi:
Erkek: (900+10xkg)xfizik aktivite katsayısıdır.
Kadın: (700+7xkg)xfizik aktivite katsayısı. Fizik aktivite katsayısı: sakin geçirilen bir hayat için:1.2, orta derecede hareketli bir yaşam tarzı için: 1.5, Çok aktif yaşayanlar için:1.8.
Örneğin: 90 kilo bir erkek orta derecede aktif ise bazal metabolizma hızı ne olur?
900+900 =1800x1.5=2700 kalori
Neler yapılmalı?
- Günde mutlaka en az 2-2,5 litre sıvı tüketmeye özen gösterin.
- Kesinlikle öğün atlamayınız.
- Diyette yer alanlar dışında fazla veya eksik yemeyiniz.
- Zeytinyağlı sebze yemek tercihinizi yaparken az yağda pişmiş olmasına dikkat edin.
- Kesinlikle kızarmış sebze yemeklerini tercih etmeyin.
- Çay, kahve şekersiz olmak şartıyla -eğer başka bir neden yoksa- istenilen miktarda tüketilebilir.
- Açlık hissi duyduğunuz anda 1 küçük havuç veya 1 küçük avuç beyaz leblebi yiyebilirsiniz.
- Günde bir su bardağından fazla soda tüketmeyiniz.
Bazal metobolizma hızını değiştiren etkenler
- Cinsiyet (Erkeklerde yüksek)
- Yaş (Çocuklarda yüksek)
- Vücut ağırlığı ( kilolularda yüksek)
- Kas miktarı (Kaslılarda yüksek)
- Çevre faktörü (soğukta yüksektir)
- Protein ağırlıklı beslenenlerde
- Uyku ( uykuda düşer)
-Beslenme yetersizliğinde (düşer)
Hipotiroidi metabolizmayı düşürür
Hastalıklar bazal metobolizma hızını etkiler mi?
Evet. Bazı hastalıklarda düşer, bazılarında yükselir. Yükselten durumlar: Korku, öfke vs gibi sinirsel anlar. Bunların dışında Hipertiroidi( zehirli guatr), hipofiz ve böbrek üstü bezi hastalıkları, gebeliğin son üç ayında ve bazı ilaçlar bazal metobolizmayı yükseltir.
Bazal metobolizmayı düşüren durumlar ise; beslenme yetersizlikleri, uyku anı, anemi (kansızlık), bazı psikiyatrik hastalıklarda ve genetik hastalıklarda, hipotiroidi (Tiroid bezinin az çalışması durumunda), hipofiz ve böbrek üstü bezi hastalıkları ile yine bazı ilaçlardır.
Diyet yapanlarda bazal metobolizma hızı mutlaka ölçülmeli midir?
Evet. Bazal metabolizma hızı ölçülür. Bundan 500 kalori düşülür ve diyette uyulacak kalori miktarı çıkarılmış olur. Böylelikle katı diyet uygulanmamış olur ve fark etmeden kilo vermek sağlanır. Böylelikle uzun süre uyumlu ve sağlıklı kilo verilebilir.
Kilo verdikçe bazal metobolizma hızı ne olur?
Kilo verdikçe bazal metabolizma hızı düşer. Bunun bir nedeni de sağlıksız kilo vermeler nedeniyle yağ ile beraber kas kaybının da eşlik etmesidir. Bu nedenle yeniden diyet ayarlaması gerekir veya egzersiz ile kas kayıplarının önüne geçmek gerekir. Ayda 4 kilodan fazla kilo vermemeye özen göstermek gerekir. Hızlı kilo kayıplarında bu durum daha bariz olarak ortaya çıkar.
