Çılgın proje her yönüyle tartışılırken, açıklanamayan maliyeti de ayrı bir merak konusu oldu. 50 kilometrelik bir kanalın sadece kazılmasının maliyetinin en az 5 milyar lira olacağı hesap ediliyor. Kanal yapımında kullanılacak beton ve demir de hesaba katılınca inşaat maliyeti 8 milyar lirayı buluyor. Üstelik bu maliyet hiçbir tepe yükseltinin üzerinden geçilmemesi halinde ortaya çıkacak en düşük maliyet. Arazi yapısından kaynaklı ek maliyetlerle hafriyat işinin 10 milyar lirayı geçmesi mümkün. Her ne kadar kanalın Hazine arazilerinden geçmesi planlansa da istimlak edilecek alanlarla birlikte ortaya 15 milyar liralık bir maliyet çıkıyor.
15 milyar liralık maliyet nasıl çıkıyor?
- 50 kilometre uzunluğunda, ortalama 130 metre genişliğinde ve 25 metre derinlikte bir kanalın ortaya çıkaracağı hafriyat 50.000 X 130 X 25= 162.5 milyon metreküp olarak hesaplanıyor.
- Bir metreküplük hafriyat yaklaşık 1 ton yapıyor. 1 ton hafriyatın kazma ve taşıma ücreti ise ortalama 30 TL. (Firmalar işin yoğunluğuna göre fiyatı 25 ile 35 TL arasında belirliyor)
- Yani tamamen düz engebesiz bir araziden geçmesi halinde kanalın kazı maliyeti 4.9 milyar TL'yi bulacak. Ancak engebelerle ve yükseltilerle bu maliyet katlanacak ve 8 milyar TL'ye kadar da çıkabilecek.
- Kanalın kaba inşaatının yapımı için en az 8 milyon metreküp beton kullanılmasının gerektiği belirtiliyor ki bunun parasal karşılığı da 800 milyon TL'yi buluyor.
- Betonun yanısıra kullanılacak 1.4 milyon ton demirin maliyeti de 2 milyar TL olarak hesaplanıyor. Dolayısıyla inşaat maliyeti zemine göre 8 ile 11 milyar TL arasında bir rakam çıkaracak.
- İnşaat maliyetinin yanısıra kamulaştırma bedelleri ile birlikte toplam maliyet 15 milyar TL'yi bulacak.
11 milyon kamyonluk toprak kazılacak
1 metreküp hafriyat yaklaşık 1 ton ağırlık çekiyor. Dolayısıyla 162.5 milyon metreküplük bir hafriyat 162.5 milyon tonluk bir toprağın kamyonlarla denize taşınması anlamına gelecek. (Kazıdan çıkan toprakla liman yapılması hedefleniyor.) Bu kazıda ortalama 16 tonluk kamyonların kullanılacağı düşünülürse kamyonlar yaklaşık 10 milyon 156 bin sefer yapacak.
Türkiye'de kamyon üreten Man, Mercedes, BMC, Ford gibi firmalar var. 10 milyon 156 bin seferlik hafriyat işinin çıkmasının yeni kamyon alımını da tetikleyeceği tahmin ediliyor. Ayrıca çimento ihtiyacının da bu sektöre büyük bir ivme kazandıracağı vurgulanıyor.
Maliyeti gemi geçişleri ve Hazine arazileri karşılar
Ali Ağaoğlu
Ağaoğlu Şirketler Grubu Yön. Kur. Başkanı
"Abdülmecit döneminden bu yana gündemde olan kanalın yapımı için aslında geç bile kalındı. Ayrıntıları henüz bilmiyoruz ancak bölgede Hazine arazisi çok olduğu için maliyet makul olacaktır. Kanaldan gemi geçişleri için elde edilecek gelir zaten maliyetinin büyük bölümünü karşılar. Ayrıca bölgedeki Hazine arazileri imara açılırsa, devlet buradan elde edeceği geliri de proje yapımına aktarabilir."
Maliyetinden çok getirisine bakalım
Serdar İnan
İnanlar İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı
"Detaylarda görünmeyen ekstra maliyetler çıkabilir. O yüzden doğru gitmek çok önemli. Bizim elimizde turizm ve insanların yaşamak istediği gayrimenkullerimiz var. Bunun yabancılara satışını ön plana almamız lazım. İspanya'yı İspanya yapan Araplara sattıkları 400 milyar euroluk gayrimenkul. O kanalın yapma hakkını bana verin 30 milyar dolar ödeyeyim. Bu proje kendi kendini finanse edebilir."
Şimşek: Kaynak Türkiye, kaynak bizim insanımız
Mehmet Şimşek / Maliye Bakanı
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Kanal İstanbul Projesi için kaynak olup olmadığı sorusuna, "Kaynak Türkiye, Kaynak bizim insanımız" yanıtını verdi. Şimşek, Türk-Arap Forumu'nda Kanal İstanbul Projesi'nin maliyetine ilişkin soruya şu yanıtı verdi: "Boğaz'ı zamanında, yapılaşma sırasında vizyoner bir şekilde yapsaydık bugün sadece İstanbul'a 40-50 milyon turist çekmemiz, 20-30 milyar dolar turizm geliri elde etmemiz mümkündü. Maalesef zamanında Boğaz'ı yeterince koruyamamışız. Siz maliyet boyutuyla işe yaklaştınız, ben ise potansiyel olarak, Türk turizmine, ekonomisine ve İstanbul'a yapacağı katkıdan hemen bir hayal kurmaya başladım, ikinci bir Boğaz'ın nasıl olabileceğine ilişkin... "
Devletin malı değerlenir, İstanbul'un şekli değişir
Yaşar Aşçıoğlu
Aşçıoğlu İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı
"Beni heyecanlandıran bir proje oldu. Proje hayata geçtiğinde İstanbul'un şekli, şemali değişeceği gibi yapı anlayışı da değişecek, yeni merkezler oluşacak. Başbakan'ı tebrik ediyorum. Etüd için 2 yıl uzun. Daha kısa sürede olabilir. Bana göre bu projenin devlete maliyeti de sıfır olur. Hafriyatın 2 yılda tamamlanabileceğini düşünüyorum."
Türkler yapar toplamı 50 milyar dolar olur
Şükrü Koçoğlu
Türkiye İnşaat San. İşveren Sen. (İNTES) Başkanı
"Bu entegre bir proje olursa toplam maliyet 50 milyar doları bulur. Bütün bu mühendisliği, inşaatı hiç bir yabancıya ihtiyaç duymadan Türk firmaları yapabilir. Türkiye'de bu projeyi yapabilecek yapım ve mühendislik gücü var. Yüzde 100 Türk sermayesi, Türk emeği, Türk projesi olacak. Bir de bunun bu güzelliği var."
Arazinin yapısı maliyeti çok farklılaştırıyor
Kanal projesi Türkiye'ye özgü değil. Daha önce dünyanın çeşitli yerlerinde pek çok kanal açıldı. Bunlardan en ünlüsü kuşkusuz Süveyş Kanalı. 193 kilometre uzunluğa sahip, 205 metre eni 24 metre de derinliği olan Süveyş Kanalı'nın güncellenmiş maliyeti 6.7 milyar dolar olarak hesap ediliyor.
Buna karşılık 77 kilometre uzunluğunda, 33 metre genişliğinde ve 11 metre derinliğinde olan Panama Kanalı'nın yapım maliyeti yine güncellenmiş rakamlarla 14.3 milyar dolar olarak hesap ediliyor. Panama Kanalı'nın eğimli bir arazide olması, pek çok yerde gemilerin asansörle yukarı taşınması maliyeti artıran unsur. Süveyş Kanalı ise çölde dümdüz bir arazide yapıldığı için uzunluğu çok fazla olmasına rağmen maliyeti düştü. (Vatan)
