''Reyting Skandalı'' ve Malatya!..

Televizyon programlarının seyredilme oranlarını (reyting) belirleyen ölçümlerin bazı yapımcı firmalar tarafından manüple edildiği ortaya çıktı. Durum yayıncı kuruluşlar ve reklam verenler üzerinde şok etkisi yaptı.
Türkiye’de reyting ölçümleri AGB Nielsen firması tarafından yapılıyor. 1989’da Türkiye’de ölçümlere başlayan AGB, 36 milyon kişiyi temsil ettiği varsayılan 2201 haneye cihaz yerleştirdi. 21 şehir ve 21 ilçeye dağılmış durumda olan bu aileler, herhangi bir etkiye maruz bırakılmamaları için gizli tutuluyor.

MALATYA'DA!..
Ancak, TGRT ve Star TV’ye programlar hazırlayan Başak Yapım şirketinin, bu denek ailelerden İstanbul, Elazığ, Malatya ve Ergani’deki 60 ailenin bilgilerine ulaştığı belirlendi. AGB firması tarafından yapılan denetleme çalışmaları, söz konusu firmanın bazı ailelere direkt ödemeler yaptığını, ailelerin evlerine yerleştirdiği bir cihazla kendi programlarının seyredilme oranını yüksek gösterdiği anlaşıldı.

60 HANE DEŞİFRE OLMUŞ

AGB Anadolu adlı ölçüm şirketi, denek ailelerin evindeki TV’lere ‘peoplemeter’ adı verilen bir ölçüm cihazı takıyor. Bu cihaz, farklı yaş ve sosyal konumlardaki aile bireylerinin televizyon izlemelerini kayıt ederek basit bir modemle ana merkezdeki bilgisayarlara aktarıyor. Denek ailelerin eş zamanlı televizyon seyretme oranı, yıl içinde en çok yüzde 60’lara yükseliyor. Bu da 2201 hanenin yaklaşık 1300’ünde aynı anda tv’lerin açık olması anlamına geliyor. Söz konusu yapım şirketinin, içinde ölçüm cihazı bulunan 60 haneyi belirleyerek, izlemelerini yönlendirdiği belirtiliyor. Bu da reytinglerde programların yayınlandığı kanal lehine 4-5 puanlık ‘haksız bir kazanç’ anlamına geliyor. Bu oran bir programın ilk yüz listelerinde üst sıralara sıçramasına ya da az izlenen bir kanalın oldukça iyi bir izlenme payına sahip olmasına fırsat tanıyor.

REYTİNG YÖN VERİYOR

Tüm dünyada televizyon programları reyting ölçümlerine göre hazırlanıyor. Reytinglere göre ‘tuttu’ sayılan programlar devam ediyor, hatta benzerleri üretiliyor. İyi reyting almayan programlar ise birkaç gösterimin ardından derhal yayından kaldırılıyor. En çok ve en pahalı reklamı da yine reytinglere göre en fazla izlenen programlar alıyor. Yani reytingler kanalların yayın anlayışını, dolayısıyla da toplumun izleme alışkanlıklarını belirliyor. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği’nin de bu gerçekten hareketle ölçümleme çalışmalarını önemsediği öne sürülüyor.

BAŞKASI VAR MI?

Bu arada Başak Yapım dışında, başka yapımcı firmaların ya da TV kanallarının denek ailelere ulaşıp, ulaşmadıkları ise bilinmiyor. Fakat yaşanan son olay bunun ‘imkânsız olmadığı’ gerçeğini ortaya koyuyor. TGRT’de yayınlanan Haber- Magazin, En Komikler, Sürpriz ve Dikkat programları ile Star TV’de yayınlanan Yıldız Yağmuru ve Yıldızlar Altında programlarının yapımcısının yaklaşık bir yıldır bu yöntemi kullanarak kanallara büyük avantaj sağladığı iddia ediliyor. Bu arada söz konusu yapım şirketinin Hülya Avşar’la TGRT’de yeni bir programın hazırlığı içinde olduğu biliniyor.

Tatlıses isyan etmişti

İbrahim Tatlıses’in sunduğu İbo Show adlı program Star TV’deyken ilk yüz listelerinde 1.lik’ten aşağı düşmüyordu. Ancak program Star’la anlaşmasını sona erdirip atv ’ye geçer geçmez beklenmedik bir düşüş yaşadı. Tatlıses birincilik kürsüsünü kaybetmiş, yerini Star TV’nin Başak Yapım’a yaptırdığı Yıldızlar Altında adlı program almıştı. İbrahim Tatlıses, o dönemde firmanın reytinglerle oynadığını iddia etmişti.

Sektörde bunalım yaşanabilir

AGB verileri Türkiye’de 1 milyar dolara yakın bir reklam pastasının dağıtımında kullanılıyor. Datanın böylesine uzun bir süredir manüple edilmesi ve kimsenin bundan haberdar olmamasının sektörde zaten var olan güvensizliği artırabileceği yönünde değerlendirmeler yapılıyor. Özellikle şimdilik durumu izleyen reklam verenlerin önümüzdeki günlerde sert çıkışlar yapabileceği ihtimali üzerinde de duruluyor. Bu arada AGB ölçümlerine pek sıcak bakmayan RTÜK’ün yasadan aldığı güçle, önümüzdeki dönemde ölçümleme işine girebileceği ihtimaline de dikkat çekiliyor.

Haneler devre dışı bırakıldı

AGB firması Türkiye’de ilk elden Televizyon İzleme Araştırmalar Kurulu’na (TİAK) hizmet veriyor. TİAK, BUGÜN’e reyting skandalını doğrularken, şu açıklamada bulundu: Düzenli olarak yapılan denetim çalışmaları sırasında, az sayıda TİAK Televizyon İzleme Paneli hanesinde şüpheli izlenme görülmüş ve bu hanelerle yapılan ayrıntılı görüşmeler sonucunda, bir TV programı yapımcısı kuruluşa ait olan değişik TV programlarının, bu yapımcı kuruluş tarafından sağlanan belirli bir maddî çıkar karşılığında, yapay bir şekilde izlenmesi şeklinde panele müdahale edildiği saptanmıştır.

Bu saptamayı takiben, TİAK denetçisi ile AGB Nielsen Türkiye ve AGB Nielsen Avrupa Merkez Ofisi’nden uzmanların işbirliği ile durum hemen kontrol altına alınmış ve şüpheli izleme davranışı görülen haneler derhal değerlendirme dışı bırakılmıştır.