İnönü Üniversitesi'nde öğretim üyesi Prof. Dr. Recep Güneş, "Hile yapanların yüzde 75'i erkeklerdir. Eğitim düzeyi arttıkça hile yapma oranlarında artış olduğu belirlenmiştir. Zeka düzeyi yüksek veya öyle olduğunu iddia edenler daha çok hile yaparlar" dedi.
İnönü Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü Başkanı Prof. Dr. Recep Güneş, Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Meclisi'nde üyelere "Hata-Hile ve Çalışanlar Tarafından Yapılan Hata-Hilenin Nedenleri" konulu bir seminer verdi.
Prof. Dr. Güneş, "Hata ve hile teknik olarak birbirinden ayrılması nadiren mümkündür. Hile hatanın kasıtlı olarak yapılmış olanıdır. Ancak kastın tayını çoğu kez belirlenemez" dedi.
Hataların bölümlenmesini; ihmalden doğan hatalar, maddi hatalar, prensip hataları ve giderici hatalar şeklinde sıralayan Prof. Dr. Güneş, gelişmiş ülkelerdeki yapılan çalışmalarda işletme gelirlerinin yüzde 6'sının hile yoluyla işletme amaçları dışına çıkarıldığını kaydetti.
Prof. Dr. Güneş, hile üçgenini, "baskı, fırsat ve haklı gösterme" şeklinde ifade ederek, "Yapılan araştırmalarda hata veya hile yapanların yüzde 30'u ilk 3 yılda, kalan yüzde 70'i ise 4 ve 35 yılları yıllarda bu işi yaptıkları ortaya çıkmıştır" diye konuştu.
Üst yöneticilerin çalışanlarına hile yapma fırsatını sağlama, hilenin doğmasında en önemli etkenlerden biri olarak kabul edildiğini belirten Prof. Dr. Güneş, hilenin doğmasına neden olan faktörleri şu şekilde aktardı:
"Hilenin önlenmesi veya ortaya çıkarılması için etkin iç kontrol sisteminin kurulmaması, zayıf ahlak politikaları, üçüncü kişilerle yapılan gizli anlaşmalar, çalışanların yaptıkları değerlendirmede yetersizlik, çalışanlar arasındaki zayıf bilgi akışı, üst yöneticilerde var olan cahillik, umursamazlık ve yetenek eksikliği, sağlıklı denetim çalışmalarının olmaması ve hile yapanların cezalandırılacağı disiplinli bir ortamın sağlanmaması."
Hile yapanların karakteristik özelikleri hakkında da bilgiler veren Güneş, "Hile yapanların yüzde 75'i erkeklerdir. Eğitim düzeyi arttıkça hile yapma oranlarında artış olduğu belirlenmiştir. Zeka düzeyi yüksek veya öyle olduğunu iddia edenler daha çok hile yaparlar. Egoist yapıda insanlar daha fazla hile yapmaya eğilimli insanlardır. Hile yapanların daha fazla risk alma yeteneklerinin olduğu belirlenmiştir. İleri yaşta hile yapanlar genç yaştakilere oranla 28 kat daha fazladır. İşletmeye ve işine aşırı biçimde meraklı olanlar hile yapmaya daha fazla eğilimlidirler. Kurallara uymama eğilimi gösteren kişiler hile yapmaya, daha fazla eğilimliler. İşletmeye ilk gelen ve en son çıkanlar hile yapmaya daha fazla eğilimliler. Hile yapanların daha fazla stres altında olduğu gözlenmiştir. Stresli, sürekli yatıştırıcı ilaç kullananlar, doktor desteğine ihtiyaç duyanlar, insan yüzüne direkt bakmaktan kaçınanlar gibi. Rahat bir yaşam sürme hırsı, pahalı hobiler bol para harcama isteği olanlar daha fazla hileye eğilimli kişilerdir. Hile miktarının tutarı ile işletmedeki yönetim pozisyonu arasında doğrusal oran bulunmuştur. İşletme ile iş yapanların işletme çalışanları ile içli dışlı olmaları hileyi artırmaktadır. İşletmede yapılacak başarılardan alınacak maddi ve manevi kazançlar hile yapma dürtüsünü artırmaktadır. Tepe yöneticilerim gerçekçi olmayan beklentileri, bu başarılara ulaşmada hileli işlemlere başvururlar" şeklindeki konuştu.
