SON DAKİKA
SON DEPREMLER

TYD'yi Biliyor muyuz?

A- A+ PAYLAŞ

İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Turgut Özal Tıp Merkezi (TÖTM) Erişkin Acil Birimi Başkanı Yrd.Doç.Dr. Cem Ertan, normal yaşamsal işlevlerini sürüdüremez hale gelen kişilere olay anında ve yerinde müdahaleyi içeren Temel Yaşam Desteği'nin önemine değindi ve bu konuda açıklamalarda bulundu.

Yrd.Doç.Dr. Ertan'ın açıklamaları şöyle:

"Normal yaşamsal işlevlerini sürüdüremez hale gelen kişilere olay anında ve yerinde, herhangi bir tıbbi gereç ve ilaç kullanmaksızın, sadece ilkyardımcının kendi bilgi ve becerisi ile gerçekleştirdiği müdahalelerin bütününe Temel Yaşam Desteği (TYD) adı verilir. TYD prensipleri dünyada çok sayıda hastaya yapılan uygulamaların dünya çapında uzmanlar kurulu tarafından değerlendirilmesi sonucu şekillendirilmektedir.

TYD’nin özünde Yaşam Zinciri kavramı yer alır. Yaşam zinciri 4 halkadan oluşur. İlk halkayı olayın fark edilmesi ve yardım çağrılması oluşturur. Bu basamak acil yardım sisteminin harekete geçirilmesi ve sonraki halkaların varlığını sağlayan başlatıcı girişim olduğu için büyük önem taşır. İkinci halka hasta üzerinde “Yeniden Canlandırma Uygulamalarının (YCU)” bir an önce başlatılmasını içerir. Yaşam zincirinin üçüncü halkası ise uygun şartların sağlandığı ortamlarda eğitimli ilkyardımcı tarafından, eğer bu durum söz konusu değilse ilk müdahaleyi yapabilecek sağlık ekiplerince gerçekleştirilecek olan elektroşok uygulamasıdır. Son halka ise hastanede ilk müdahale sonrası ileri düzey bakım basamağını içerir. Burada yaşam zincirinin ilk iki halkası anlatılacaktır.

Bir kişinin bilincini aniden kaybederek yığılmasına tanık olunur veya kişi bu şekilde bulunursa, tanık olan veya bulan kişinin ilk yapması gereken şey öncelikle kendisinin ve hastanın güvende olduğundan emin olmaktır. Burada söz konusu tehlikeler elektrik çarpması, gaz kaçağı, trafik koşulları veya vahşi veya zehirli hayvanlar gibi çevresel etkenler olabilir. Ortamın güvenli olduğuna kanaat getirilmeden hastaya müdahaleye başlanamaz.

Tehlikenin içeriğine göre güvenlik önlemleri alındıktan sonra, ilkyardımcı hastanın bilincini kontrol etmelidir. Bilinç kontrolü hastanın bir veya iki omuzuna kısa ve net el darbeleri ve aynı zamanda tiz ve yüksek tonda sesli uyaranla (“İyimisin”, “Aç gözlerini”, “Sesimi duyuyormusun” v.b.) yapılmalı, hastanın canını acıtmaktan ve sarsmaktan kaçınılmalıdır. Hastanın bilinci açıksa şikayetleri hakkında bilgi alınmalı ve acil sağlık hizmetlerinin numarası olan 112 aranarak gerekli bilgiler ve olay yeri açık ve net bir şekilde iletilmeli ve hasta 112 ekibi gelene kadar bir travması yoksa yan yatırılarak, varsa olduğu pozisyonda izlenmelidir.

Eğer hastanın bilinci kapalıysa yine 112 aranmalı, hastanın durumu ve yeri bildirildikten sonra hasta yüz üstü veya yan yatıyorsa mutlaka dikkatle ve boynunu koruyarak sırt üstü çevrilmeli, takiben müdahaleye başlanmalıdır. Hastaya yapılacak müdahaleler tüm dünyada “TYD’nin A, B, C”si olarak tanımlanmaktadır. Buradaki harfler İngilizce Airway (Havayolu), Breathing (Solunum) ve Circulation (Dolaşım) kelimelerinin başharfleri olmakla beraber, aynı zamanda da kullanımları itibarı ile gerçekleştirilecek uygulamaların sırasının tıpkı alfabenin harfleri gibi değişmez olması gerektiğini ifade etmektedir. Bu sıraya göre hastada ilk müdahale edilmesi gereken alan “Havayolu” olacaktır.

A (Airway – Havayolu) basamağında ilk yapılması gereken hastanın havayolunu açabilmek için başına pozisyon vermektir. Hastanın yanına gelmiş olan ilkyardımcı hangi tarafta durursa dursun baş kısmına yakın olan elinin baş ve işaret parmakları serbest kalacak şekilde, diğer 3 parmağı ve avuç içi ile hastanın alnını kavramalıdır. Aynı anda diğer elinin işaret ve orta parmaklarını hastanın alt çenesinin en uç kemik kısmına koymalıdır. Takiben, eş zamanlı bir hareketle hastanın başını kibarca geriye doğru yatırırken çenesinin uç kısmını da yukarı itmelidir. Bu harekete “Baş-çene Manevrası” adı verilmektedir. Hastanın başı çok geriye gitmemeli, yüzü zeminle paralel hale getirilmelidir. Bu basamakta son olarak hastanın ağzında yabancı cisim (lokma, takma diş v.b.) olma ihtimaline karşı çenedeki elin baş parmağının yardımıyla ağız açılıp bakılmalı ve görülebiliyorsa yabancı cisim (YC) uzaklaştırılmalıdır. Görülebilen bir YC yoksa hastanın ağız içi asla parmaklarla karıştırılmamalıdır.

B (Breathing – Solunum) basamağında hastanın solunumunun olup olmadığı araştırılır ve eğer yoksa hastaya soluk verilir. Solunumun varlığını saptamak için “Bak, Dinle, Hisset” yöntemi kullanılmalıdır. İlkyardımcı hastanın başına verdiği pozisyonu bozmayacak ve yüzü hastanın göğüs kafesine dönük olacak şekilde hastanın yüzüne yanağını ve kulağını yaklaştırır. Hastanın göğüs kafesine BAKILARAK solunum hareketleri görülmeye, ağız ve burnu DİNLENEREK solunum sesleri işitilmeye ve havanın esintisi HİSSEDİLEREK solunum aktivitesi fark edilmeye çalışılır. Bu işlem en fazla 10 saniye kadar sürmelidir. Eğer hasta bilinci kapalı olduğu halde soluyorsa bilinci açık hastada olduğu gibi yan yatırılarak izleme alınır. Hastanın solunumu olmadığı anlaşılırsa başı geriye itmek için kullanılan elin serbest olan baş ve işaret parmaklarıyla hastanın burnu kapatılır ve ağzı ilkyardımcının ağzı ile örtülerek 2 “Kurtarıcı Soluk” verilir. Soluklar arasında nefes almak için kurtarıcı başını hastanın göğüsü tarafına çevirir, nefes aldıktan sonra ikinci soluğu verir. Soluk verilirken bir yandan da göğüs kafesinin yükselip yükselmediği izlenmelidir. Yükselmiyorsa başa yeniden pozisyon verilerek işlem tekrarlanmalıdır. Bu noktada hastada yaşam belirtisi yoksa “C“ basamağına geçilmelidir.

C (Circulation – Dolaşım) basamağı, kurtarıcı soluğa rağmen yaşam belirtisi (soluk alma, öksürme, vücut hareketleri v.b.) göstermeyen hastalarda göğüs basısı ile kalp, beyin ve diğer hayati dokulara kan göndermeyi amaçlar. Hekim, hemşire, paramedik gibi sağlık profesyoneli olan kişiler dışında kalan vatandaşların nabız kontrolü yapmadan, doğrudan kalp masajı yapmaları gerekmektedir. Kalp masajı yapmak için hastanın sert bir zemin üzerine yatırıldığından emin olunmalı ve hastanın yan tarafında pozisyon alınmalıdır. Bu esnada tek kurtarıcı varsa hastanın başını doğal haline bırakmak gerekecektir. Kurtarıcı hastanın üzerine eğilerek bir elinin el bileğine yakın kısmını göğüs kafesinin ortasına yerleştirir, diğer elini de bu elin üzerine koyarak parmaklarını birbirine kenetler. Bu duruşta dirsekler ve omuzlar gergin, kol boyu göğüs kafesine dik yerleşmiş olmalıdır. Hastanın göğüs kafesine uygulanacak basınç, göğüsünü yaklaşık yarısı kadar çökertecek kadar olmalı ve basınç uzaklaştırıldığında göğüs kafesi normal haline dönerken, ellerin teması kaybedilmemelidir. Basıncın yanı sıra hız da önemlidir. Hedef dakikada 100 göğüs basısı uygulamak olmalıdır.

YCU uygulaması 30 göğüs basısını takip eden 2 suni solunum verilmesini içeren döngülerden oluşur. Her 5 döngüde veya 2 dakikada bir 10 saniye boyunca hastada yaşamsal bulguların gelişip gelişmediği izlenir, yoksa devam edilir. Bu işlemlere hastada yaşam bulguları ortaya çıkana kadar, 112 ambulansı olay yerine gelene kadar veya ilkyardımcı müdahale edemeyecek kadar yorulana dek devam edilmelidir. Bu duruma bir gün herkesin düşebileceği asla unutulmamalıdır."

UYARI: Sitemizde çoğunlukla muhabir arkadaşlarımızın imzalarıyla ya da mensubu oldukları basın kuruluşları kaynak belirtilerek yayınlanan üstteki haber benzeri araştırmalar, haberler, röportajlar, maalesef “emek hırsızı” –özellikle de biri sürekli olmak üzere- sözde bazı internet yayıncıları tarafından, ya aynen ya da küçük bazı değişiklikler yapılarak, kendi özel araştırmaları ya da haberleriymiş gibi kendi yayın organlarında yayınlanabilmektedir. Haber kaynağıyla ya da araştırmasıyla, istihbaratıyla uzaktan yakından ilgisi olmayan, sadece gerçek gazetecilerin ‘kamuoyunun bilgisine sunulmuş’ emeğinin üzerine ‘çöküp’, gazetecilik- habercilik yaptıklarını zanneden ve böylece kamuoyunu da aldatanların bulunduğuna bir kez daha dikkat çekerken, söz konusu unsurları da ‘gerçek gazetecilerin emeğini çalmamaları’ konusunda uyarıyoruz.
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmayacaktır.

Yorum yazın

İsim yazmalısınız
Doğru bir email yazmalısınız
Yorum yazmalısınız