Malatya Büyükşehir Belediyesi Başkan Danışmanı ve Proje Birimi Başkanı Mimar Zeki Sarılar, Kernek Parkı- Meydanı'na kurulan ve geleneksel Türk kültürüne ait olmamasının yanı sıra meydanı kapattığı ve dokusunu bozduğu gerekçesiyle Malatya kamuoyunda çokça eleştirilen yel değirmenini ilginç sözlerle savundu.
Geçtiğimiz aylarda belediyecilik hizmetleri, imar uygulamaları ve peyzaj düzenlemeleri konusunda bazı incelemeler yapmak üzere Hollanda’nın başkenti Amsterdam’a gittiğini belirten Sarılar, Hollandalıların orada kendisine “Yel değirmenini Türklerden çaldık. Yel değirmeni size ait, ama biz uyguluyoruz” dediğini söyledi. Malatya halkının yel değirmenini eleştirme hakkının olduğunu ifade eden Sarılar “Ben, ‘çok doğru oldu’ demiyorum ama, projeci bir mantıkla baktığımda bunu düşündüm ve böyle tasarladım. Yarın belki bir başkası gelir bunu kaldırır” diye konuştu.
Ahmet Çakır’ın belediye başkanı seçilmesiyle Malatya Belediyesi’nde başkan danışmanı ve proje birimi başkanı olarak göreve başladıktan sonra, yol ve kaldırım düzenlemesi adı altında şehir içinde kalan son yeşil alanları yok eden ve 60 -70 yıllık çok sayıda ağacın kesilmesine yol açan projelere imza atan Zeki Sarılar, hazırladığı bir başka proje ile Malatya kent kimliğinin simgesi haline gelen Kernek Meydanı’nı adeta "ruhunu" ortadan kaldırdı. Kernek düzenlemesi kapsamında meydana bir de yel değirmeni koyan Zeki Sarılar, kamuoyunda oluşan tepki ve eleştirilere karşısında yel değirmenini akıllara ziyan bir gerekçeyle savundu.
“Osmanlı’dan ne zaman, nasıl gitti bilmiyorum ama…”
Yaklaşık iki ay önce belediyecilik hizmetleri ile ilgili inceleme gezisi için Hollanda’nın başkenti Amsterdam’a gittiğini ifade eden Zeki Sarılar, Hollandalıların kendilerine, yel değirmenini Türklerden çaldıklarını söylediğini iddia etti. Sarılar, yel değirmenlerinin Hollanda’da ovadaki suyu boşaltıp deniz yüksekliğine tahliye etmek amacıyla kullanıldığını belirterek, Amsterdam ziyaretinde yel değirmenleri ile ilgili olarak edindiği bilgi ve gözlemlerini şöyle aktardı: “Hollanda’ya gittiğimizde bize söyledikleri şey şu: Sizden çaldık biz uyguluyoruz. Hollanda sular altındaki bir ülke. Yer yer deniz seviyesinden 9 metre aşağıda kalan bir ülke. 1700’lü, 1800’lü yıllarda yel değirmenlerini, ovadaki suyu boşaltıp deniz yüksekliğine tahliye ediyorlar. Hala da yel değirmenlerini bazı bölgelerde kullanıyorlar ama çoğunlukla elektrik enerjisi üretmekte kullanıyorlar. Pompa ile çalıştırıyorlar”
Kendi araştırmalarının da Hollandalıların ‘Sizden çaldık’ sözünü doğruladığını belirten Sarılar, yel değirmenlerinin Anadolu’nun su kıtlığı olan bazı bölgelerinde değirmen olarak kullanıldığını ileri sürdü. Sarılar “Yel değirmenlerinin Osmanlı’dan Hollanda’ya nasıl gittiğini bilmiyoruz ama araştırdığımızda Orta Asya’da ve Anadolu’nun bazı bölgelerinde yoğun bir şekilde kullanıldığı, suyun olmadığı yerlerde değirmen olarak kullanıldığı ve un öğütüldüğü biliniyor.”
“Yel değirmeninin doğru olduğunu iddia etmiyorum”
Kernek meydanına kurulan yapının yeldeğirmeni görüntülü bir kafe olduğunu ve oraya giden insanların dinlenmesi amacıyla yapıldığını belirten Sarılar, mimaride, meydanları meydan yapan bir takım unsurların bulunduğunu, yel değirmeninin yerine başka unsurların da tasarlanabileceğini ifade ederek “ Çünkü Kernek denildiğinde akla meydan geliyor. Meydanları meydan yapan unsurlar da ya etrafındaki binalardır, binalarla çevrilir ve ortası boş kalır orası meydan olur. Ortaya ya bir heykel koyarsınız, ya da bir havuz… Orayı meydanlaştırır. Biz de yel değirmeni şeklinde bir kafeterya oluşturduk” dedi.
Malatyalıların Kernek Meydanı’ndaki yeni düzenlemeleri ve özellikle yel değirmenini eleştirme ve kabul etmeme hakkı bulunduğunu kaydeden Sarılar “Ben doğru yaptığımı söylemiyorum. Yanlış da olabilir. Kabul edilmeyebilir, tenkit edilebilir. Ama bizim projede düşündüğümüz buydu. Hatta buraya başka unsurlar da planlamıştık. Saat kulesi koymuştuk, kayısı heykeli düşünmüştük, havuz düşünmüştük ama en sonunda yel değirmenini uygun gördük. Bu hatalı da olabilir. Ben doğru demiyorum ama projeci bir mantıkla baktığımda bunu düşündüm” ifadelerini kullandı.
“Yarın bir başkası gelir kaldırabilir”
Zeki Sarılar, “Peki Malatya halkının kabul etmeme ve eleştirme hakkına saygı duyuyorsanız, bu eleştirilerin gereği olarak ne yapmayı planlıyorsunuz?” şeklindeki soruya, topu gelecekteki yöneticilere atarak verdi. Yel değirmeninin gelecekte iş başına gelecek yöneticiler tarafından kaldırılabileceğini de belirten Zeki Sarılar, “Yarın belki bir başkası gelir bunu kaldırır. Herkes bir proje yapar, proje tenkit edilir. Sizin güzel dediğinize ben demeyebilirim, benim dediğime de siz güzel demeyebilirsiniz. Ama bu kullanılır, belki bir gün bir başkası gelip bunu kaldırabilir. Ya da belki kabul görecek. Ama onu şimdiden kestiremiyoruz” şeklinde konuştu.
