'Yeni Mahkemeler Kurulabilir'

Adalet Bakanı Mehmet Ali Şahin, bölge adliye mahkemelerinin 2010 yılında faaliyete geçmesini planladıklarını söyledi.

CHP Malatya Milletvekili Mevlüt Aslanoğlu, TBMM Başkanlığına verdiği soru önergesinde, bölge adliye mahkemeleri konusunu Adalet Bakanı Şahin'in sözlü olarak yanıtlamasını istedi.

TBMM tutanaklarına göre, önerge ve daha sonraki konuşmalar şöyle:

"Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına

Aşağıdaki sorularımın Adalet Bakanı Sayın Mehmet Ali Şahin tarafından sözlü olarak cevaplandırılmasını arz ederim.

Saygılarımla.

Ferit Mevlüt Aslanoğlu

Malatya

Yeni kurulan bölge istinaf mahkemeleri,

1- Kaç ilimizde bu uygulama başlatılmıştır?

2- Bu illerimiz seçilirken hangi objektif kriterler dikkate alınmıştır?

3- Malatya ilimizin coğrafi konumu ve teknik altyapı olanakları çok müsait olmasına karşın, bu mahkemelerden birisi neden Malatya’da kurulmamıştır?

4- Malatya ve civarındaki birçok ile hizmet verecek yeni bir istinaf mahkemesini Malatya’da kurmayı düşünüyor musunuz?

BAŞKAN - Soruları cevaplandırmak üzere, Adalet Bakanı Sayın Mehmet Ali Şahin.

Sayın Bakanım buyurun.
Süreniz on dakika.

ADALET BAKANI MEHMET ALİ ŞAHİN (Antalya) - Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; Kütahya Milletvekili arkadaşımız Profesör Doktor Sayın Alim Işık Bey’in, şahsıma yöneltmiş olduğu sözlü soru önergesini cevaplandırmak için huzurunuzdayım.

Biraz önce de okunduğu gibi, Sayın Işık, bu sözlü soru önergesinde, 2008 yılında hangi illerde idare mahkemesi veya vergi mahkemesi kurulmasının planlandığını soruyor ve bu iller arasında Kütahya’nın bulunup bulunmayacağını bizden öğrenmek istiyor.

Değerli arkadaşlarım, önce, bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemeleri nasıl kurulur, hangi kriterlere göre kurulur, izin verirseniz, bir iki cümleyle bu soruya cevap vermek ve daha sonra sayın milletvekili arkadaşımızın sorusunu cevaplandırmak istiyorum.

2576 sayılı -1982 yılında çıkmıştı- Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşuyla ilgili Yasa’nın 2’nci maddesinde “Bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemeleri, bölgelerin coğrafi durumları ve iş hacmi göz önünde tutularak Adalet Bakanlığınca kurulur ve yargı çevreleri tespit olunur.” demektedir. Ayrıca, bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinin kuruluş ve yargı çevrelerinin tespitinde, İçişleri Bakanıyla, Maliye Bakanının da, Bakanlığının da görüşlerinin alınacağını ifade etmektedir. Dolayısıyla, kurulma safhası var, bir de bu mahkemelerin faaliyete geçirilme safhası var.

Değerli arkadaşımızın ilk sorusuna cevap vermek istiyorum: 2008 yılıyla ilgili olarak, Adalet Bakanlığının, bölge idare mahkemesi, idare mahkemesi ve vergi mahkemesi kuruluşuyla ilgili herhangi bir planı şu an itibarıyla bulunmamaktadır. Ancak, Kütahya’yla ilgili şu bilgiyi sizlere aktarmak isterim: Kütahya ilimizde bir idare mahkemesinin kurulmasına Adalet Bakanlığınca 1999 yılında karar verilmiş. Yani, şu anda, kâğıt üzerinde Kütahya’da bir idare mahkemesinin kuruluşu gözüküyor. Ancak, biraz önce de ifade ettiğim gibi, bu tür mahkemelerin Adalet Bakanlığınca kurulması kâfi değil, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun faaliyete geçirmesi gerekiyor, atama yapması gerekiyor.

Bu konu, bizim iktidarda bulunduğumuz dönem içerisinde, Kütahya’da 1999 yılında idare mahkemesinin kurulmasına karar verilmişti, dolayısıyla buraya atama yapalım diye, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun gündemine getirildi. Ancak, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu bu talebi reddetti; gerekçeleri kısaca şunlar: Eskişehir İdare Mahkemelerine Kütahya ilinden gelen iş miktarının -Eskişehir İdare Mahkemesine bağlı Kütahya- bu ilde yeni bir idare mahkemesinin faaliyete geçirilmesini gerektirecek sayıda olmadığı; Eskişehir ilinde ikinci mahkemenin faaliyete geçirilmesinin işlerin dengeli olarak dağılımı bakımından daha uygun olacağı yüksek Kurulca değerlendirilmiş ve böylece, Kütahya’da faaliyete geçirilmesine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilmeyerek, ikinci bir idare mahkemesinin Eskişehir’de kurulmasına karar verilmiş ve Eskişehir’deki ikinci idare mahkemesi de, geçtiğimiz yıllar itibarıyla faaliyete geçti.

Dolayısıyla, Kütahya’yla ilgili, idare mahkemesinin var olduğunu, ancak Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun faaliyete geçirilmesine sıcak bakmadığını ve ikinci bir idare mahkemesi olarak Eskişehir’de idare mahkemesinin açıldığını bilgilerinize arz etmek istiyorum.

İleriki yıllarda, acaba, Kütahya’nın iş hacmi yükselirse, artarsa, açılması mümkün olabilir mi? Tabii, Adalet Bakanlığınca tekrar Kurulun önüne ileriki aylarda, ileriki yıllarda getirildiği takdirde, belki, Kurul bu görüşünden vazgeçerek, açılmasına da karar verebilir. Ama, şu aşamadaki durumu sizlere ifade ettim.

Sayın Aslanoğlu, biraz önce sorusu okundu, ben zaman almamak için tekrar etmeyeceğim. O da Sayın Aslanoğlu da adına istinaf mahkemeleri dediğimiz ama bölge adliye mahkemeleri olarak bilinen mahkemelerden kaçının Türkiye genelinde kurulduğunu, acaba Malatya’da da kurulması mümkün mü diye bir soru yönelttiler.

Değerli arkadaşlarım, istinaf mahkemelerinin yani bölge adliye mahkemelerinin kuruluşuyla ilgili yasa 1 Haziran 2005 tarihinde -5235 sayılı Yasa- yürürlüğe girdi. Yargıtayın iş yükünü azaltmak ve yargı sürecinde sürat sağlamak amacıyla 2005 yılında yürürlüğe giren bu Kanun gereğince Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun kararına dayalı olarak dokuz vilayette bölge adliye mahkemelerinin kurulmasına karar verildi ancak faaliyete henüz geçmedi yine kurul kararı gereği. Niçin geçmedi, biraz sonra bir iki cümle ile onu ifade edeceğim.

Biraz önce söylediğimi burada da tekrar etmek istiyorum. Biraz önce vermiş olduğum cevaba benzer bir cevap burada da vermek durumundayım çünkü bölge adliye mahkemelerinin kurulması ve ayrıca faaliyete geçirilmesi diye iki safhası olduğunu ifade etmek istiyorum. İstanbul’da, Bursa’da, İzmir’de, Ankara, Konya, Samsun, Adana, Erzurum ve Diyarbakır olmak üzere toplam dokuz yerde bölge adliye mahkemelerinin kurulmasına karar verildi ancak henüz faaliyete geçmedi çünkü Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, hâkim ve savcı açığının tamamlanması, yardımcı personel açığının tamamlanması ve bölge adliye mahkemelerinin fiziki mekânlarının tamamlanması ve bu işlemler bittikten sonra faaliyete geçirilmesi şeklinde bir karar verdi. Biz, Adalet Bakanlığı olarak muhtemelen 2010 yılında bu eksiklikleri tamamlayabileceğimizi ve bölge adliye mahkemelerinin kurulabileceğini düşünüyoruz.

Peki, bu kadarlık sayıyla mı, dokuz bölge adliye mahkemesiyle mi siz bu sorunu çözeceksiniz diye soracak olursanız, hayır, yeni bölge adliye mahkemeleri açmayı da Adalet Bakanlığı olarak düşünüyoruz ancak hangi illerde bunların faaliyete geçmesi gerekir, tabii, bu konuyla da ilgili, ilgili

Yasa’da kriterler var. Bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen yerlerde, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulacağı. Malatya, dokuzun dışında kurulması muhtemel iller arasında yer alacak mı? Tabii, ben, şu anda, Adalet Bakanı olarak bu soruya cevap veremem. Ben, Antalya Milletvekiliyim, Antalya için de cevap veremem. Bunun, Yasa’da öngörülen kriterlere göre bir değerlendirmesi yapılacak. Türkiye’nin bu alandaki ihtiyacı nedir? Seksen bir vilayetimiz var, tabii ki dokuz bölgede istinaf mahkemeleri açarak amacı yakalamamız mümkün değildir, bu sayıyı artırmamız lazım. Ne kadar artıracağız, nerelerde açacağız? Bunun çalışması, şu anda, Adalet Bakanlığının ilgili birimlerince yapılmaktadır.

Tabii ki Malatya da yeni açılacak bölge adliye mahkemeleri içerisinde potansiyel olarak yer alabilir, onun kararını tek başıma verebilecek durumda değilim. Bu çalışmalar yapılırken tüm diğer vilayetlerimiz gibi tabii ki Malatya ilimizi de değerlendirmeye alacağız.

Ben, her iki soruya da böylece kısaca cevap vermiş oldum. Bu iki konuyu da gündeme getiren ve böylece benim açıklama yapmama vesile olan değerli arkadaşlarıma teşekkür ediyorum ve sizlere de saygılar sunuyorum efendim. (AK Parti sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Bakanım.

Sayın Işık.

ALİM IŞIK (Kütahya) - Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

Öncelikle, Değerli Bakanımıza, bu açıklamalarından dolayı, şahsım ve ilim adına teşekkür ediyorum.

Ancak, bir iki ilave bilgiyi Sayın Bakanıma sunarak Kütahya’nın bu hakkının teslim edilmesini tekrar talep edeceğim çünkü Kütahya’nın, 200 kilometreden daha fazla, Eskişehir’e uzaklığı olan ilçeleri, maalesef, mağduriyetine rağmen gidip de hak arayamıyor. Örneğin Gediz, Şaphane, Pazarlar, Simav, Dumlupınar, Emet, Hisarcık ilçeleri ve burada mağdur olan bir çok insan Eskişehir’e gidip gelip oradaki sıkıntıyı çekmekten vazgeçerek haktan vazgeçiyorlar. Onun için, Kütahya il merkezindeki mağdurlar, Eskişehir’deki idare mahkemesinden ve vergi mahkemesinden yararlanabilirken, ilçelerinin birçoğundaki insanlar bundan vazgeçiyor. Aynı şekilde, Kütahya nüfusuna yakın olup da 28 bölge idare mahkemesinden bazılarına bağlı idare mahkemesine sahip olan örneğin Eskişehir, Kırıkkale, Ordu, Samsun, Van ve Zonguldak illeri bize benzer. Bu hakkın talebini tekrar değerlendirmenizi istirham ediyorum.

Teşekkür ederim.

BAŞKAN - Teşekkür ederim.

ADALET BAKANI MEHMET ALİ ŞAHİN (Antalya) - Sayın Başkanım, çok teşekkür ederim.

BAŞKAN - Sayın Işık…

Yalnız bir an önce cevaplandırmamız lazım. Soru-cevapta ayrıca ek süre verme haklarını fazla kullanıyorum.

Buyurun Sayın Bakanım.

ADALET BAKANI MEHMET ALİ ŞAHİN (Antalya) - Sadece bir cümle söylemek istiyorum Sayın Başkanım.

Sayın Işık’a yeniden teşekkür ederim. Biz, Adalet Bakanlığı olarak, Kütahya’da bir idare mahkemesi açılmasını, biraz önce de ifade ettiğim gibi, zaten kararlaştırmışız, ama kuruldan geçmedi. Ama önümüzdeki süreçte bunu tekrar kurulun önüne getirebiliriz. Dolayısıyla benim gönlüm Kütahya’dan yana, onu ifade etmek istiyorum.

BAŞKAN - Sayın Aslanoğlu’nun söz talebi var mı? Sisteme girmemiş.

FERİT MEVLÜT ASLANOĞLU (Malatya) - Var efendim.

BAŞKAN - Buyurun Sayın Aslanoğlu.

FERİT MEVLÜT ASLANOĞLU (Malatya) - Sayın Bakanım, teşekkür ediyorum açıklamalarınıza. Bir de gönlünüz Malatya’dan yana olursa çok seviniriz.

ADALET BAKANI MEHMET ALİ ŞAHİN (Antalya) - Malatya’dan yana.

FERİT MEVLÜT ASLANOĞLU (Malatya) - Çünkü biz hak istiyoruz. Samsun 500 kilometre -en yakın- Adana 500 kilometre, Diyarbakır 300 kilometre. Eğer coğrafi konum olarak, eğer iş yoğunluğu olarak bir seçim olacaksa, o bölgenin en müsait ili Malatya’dır. İş yoğunluğu olarak, bölgedeki iş, yakınlık olarak diyorum: 500 kilometre, 500 kilometre, 300 kilometre. Bizi 500 kilometre göndermeyin, yukarı da 500 kilometre göndermeyin, doğuya da 500 kilometre göndermeyin. Orta yerde bir yer var, eğer hakkımızı teslim etmek istiyorsanız -Kütahya’ya dediğiniz gibi- size teşekkür ederiz.

ADALET BAKANI MEHMET ALİ ŞAHİN (Antalya) - Sayın Başkan, bir cümle de Sayın Aslanoğlu için…

BAŞKAN - Buyurun Sayın Bakanım.

ADALET BAKANI MEHMET ALİ ŞAHİN (Antalya) - Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

Tabii tüm vilayetlerimizi ve burada yaşayan vatandaşlarımızı seviyoruz. Bu konuda tabii ki Kurulun olumlu görüşü gerekiyor biliyorsunuz. Benim bu taleplerle ilgili değerlendirmemde Kütahya için ne söylemişsem Malatya için de aynı şeyi söylerim.

FERİT MEVLÜT ASLANOĞLU (Malatya) - Ama Kurula da “benim de gönlüm var” derseniz, Kurul daha olumlu bakar Sayın Bakan.

ADALET BAKANI MEHMET ALİ ŞAHİN (Antalya) - Şimdi Kurul üyeleri ihsası reyde bulunmazlar biliyorsunuz. Ben aynı zamanda Kurul üyesiyim. Şimdiden ihsası reyde bulundurmayın.

Mesaj alınmıştır Sayın Aslanoğlu, çok teşekkür ederim.

BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Bakan."

Adli ve İdari yargıda, bölgesel nitelikli mahkemelerin bulunduğu Malatya, Bölge Adliye Mahkemelerine de talip olmuş, ancak 22 Temmuz seçimlerinden kısa bir süre önce bu mahkemelerin kurulacağı açıklanan 9 il arasında yeralmamıştı. Yargıtay'ın dava yükünün azaltılması amacıyla kurulması planlanan, yerel mahkemelerin temyiz edilen davalarının görüşüleceği ve istinaf mahkemeleri olarak da adlandırılan bölge adliye mahkemeleri için Malatya'daki sivil toplum örgütlerinin de desteği bulunuyordu.