Eskimalatya'da bulunan, yaklaşık 500 yıllık olduğu tahmin edilen tarihi Toptaş Camii'nin restorasyonu, iç ve çevre düzenlenmesi çalışmalarına başlandı.
Vakıflar Genel Müdürlüğü'nce ihalesi yapılan restorasyon işini alan firma tarafından başlatılan çalışmaların, bu yıl içerisinde tamamlanacağı bildirildi.
Eskimalatya'nın Toptaş Mahallesi'nde bulunan, 1588 yılında Miralay Hüsrev Bey tarafından onarıldığı belirlenen, dolayısıyla çok daha eski tarihte yapıldığı düşünülen ve klasik Osmanlı camilerinden biri olan Toptaş Camii'nin, 1827 yılında da Musullu Ismail ve Mustafa Efendiler tarafından onartıldığı biliniyor. Kendi ismi ile anılan mahallede yer alan cami çok tamir görmüş ve orjinal durumu bozulmuş. Kitabelerdeki tarihlere göre 1588 ve 1827 tarihlerinde tamir edilmiş. Üzeri çatılı olan caminin mevcut minaresi 1960'lı yıllarda inşa edilmiş.
Camiyle ilgili olarak Battalgazi Kaymakamlığı'nın sitesinde de "Şehrin surları dışında, Toptaş denilen meydanın kenarında bulunmaktadır. H.996-m.1588 tarihinde, Miralay Hüsrev bey tarafından tamir edildiğini bildiren bir kitabesi vardır. Cami bu tarihte tamir ettirildiğine göre, inşaat tarihi daha eski olduğu kesindir. Bu caminin yapıldığı yerin meydanında, eskiden beri gelen bir gelenekle mahalle sakinlerinin birlikte sohbet ettiği bir mekan olma özelliğiyle, duvar kenarlarına aralıklarla dizili, yuvarlatılmış büyük taşların oturma yerleri olarak yapılması, bu özelliğinin de bulunduğu mahalleye ve camiye ismini vermeye vesile olmuştur." bilgisi bulunmaktadır.
TOPTAŞ EFSANELERİ..
"Toptaş Cami yanında bir meydan var. Bu meydanın dört etrafında sırayla dizili, her biri o yöredeki zenginleri temsil edermiş ve kendisine misafir olmak isteyen fakir kişilerin gelerek hangi taş üzerine oturursa, o taşın sahibi o kişiyi evine misafir eder ve ziyafet verirmiş. Aralarında misafiri sevmeyen bir varlıklı kişi, adet yerini bulsun fakat kimse oturmasın diye top taş yerine, sivri bir taş koymuş. Günün birinde bir fakir taşlardan birine oturmak isterken gözleri sivri taşa ilişmiş ve duraksamış. Adamı gören sivri taşın sahibi, sivri taş..sivri taş diye seslenmiş. Adam mahçup olmasın diye sivri taşa yaslanmış. Taşın sahibi adamı hemen evine götürmüş. Misafire yemekler pişirmek, ikramlarda bulunmak için hazırlıklara başlamış. Ancak fakir adam çaba gösteren ev halkının bu çabasını engellemeye çalışarak; “benim yiyeceğim en fazla bir tabak yemek, bu kadar israfa, zahmete gerek yok” demiş. Bunu duyan ev sahibi yaptığı hatanın farkına varmış. Ertesi gün meydana koyduğu sivri taşı kaldırarak yerine toptaş koymuş.
Diğer bir efsaneye göre ; Burada yaşayan oniki kardeş varmış. Her biri kendi adına maydana toptaş dikmiş. Gelen misafir hangi taşa oturursa, o taşın sahibine misafir olurmuş. Bundan dolayı buraya toptaş mahallesi dendiği rivayettir. Halen on adet toptaş burada bulunmaktadır. (battalgazi.bel.tr)"
