Özelleştirme kapsamına alınan ve önümüzdeki günlerde ihalesi yapılacak olan Şeker Fabrikası alanında bulunan ve yapıldığı dönemin mimari ve sanatsal öğelerini yansıtan yapılar korunabilecek mi? Aralarında Mimar, Sanat tarihçileri gibi uzmanlardan oluşan 5 kişilik teknik heyet, fabrika alanında bulunan 30 civarındaki yapıdan 3 tanesinin koruma kapsamına alınması gerektiğini belirtti.
Uzmanlar, Selçuklu tarzı inşa edilen 30 metrelik “Duman Bacası”, Fransız Balkon Mimarisi tarzı ile inşa edilen “Misafirhane” ve dönemin mimari anlayışına uygun olarak inşa edilen “Alakart yemekhane” yapılarının korunarak gelecek kuşaklara aktarılmasını istediler.
Kültür Yaşam Derneği başkanı mimar Abdurrahman Yavuz, İstanbul Sarıyer Belediyesi Sanat tarihçilerinden Kenan Gökçe başkanlığındaki 5 kişilik teknik heyet, özelleştirme kapsamına alınan Şeker Fabrikası alanında bulunan yapıların sanatsal değerinin olup olmadığının tespiti için 2008 yılında yaptıkları inceleme gezisinde fabrika ana binası ve lojmanlarda dahil olmak- üzere 30’a yakın yapıyı inceledi. Heyet tarafından yapılan inceleme gezisinden sonra “Duman Bacası, Alakart Yemekhane ve Misafirhane”nin dönemin mimari ve sanat anlayışını yansıtmasının yanı sıra Selçuklu, geç dönem Osmanlı ve ilk dönem Cumhuriyetin mimari anlayışlarını yansıttıkları için koruma kapsamına alınmaları” gerektiğine karar verdiler.
Heyet ayrıca fabrika alanında yollara döşenen Arnavut Kaldırımlarının gerek yapılarla gerekse de peyzaj mimarisi ile bir bütün oluşturması ile fabrika alanının doğal bir güzelliğe kavuştuğu ve bu nedenle de alanın korunarak kültür ve Tabiat Parkı olarak değerlendirilmesini istediler.
HEYETİN İZLENİMLERİ..
2008 yılında Kültür Yaşam Derneği tarafından düzenlenen tespit amaçlı inceleme gezisine katılan 5 kişilik heyetin inceleme sonrası izlenimleri Sarıyer Belediyesi sanat tarihçilerinden Kenan Gökçe tarafından kaleme alındı. Sanat tarihçisi Gökçe’nin kaleme aldığı izlenimler;
Malatya Şeker Fabrikası Alanındaki Eserlerle İlgili Notlar
Malatya Şeker Fabrikası arazisinde bulunan ve Cumhuriyetin ilk yıllarının mimarisini yansıtan yapılara Nisan 2008'de yapılan incelemeden notlar:
Yapıların; 1950 yılında Fransız mimarlar tarafından bir kompleks olarak inşa edildiği ve söz konusu alanda İdari Bina, Yemekhane, Misafirhane, lojman, Okul, Cami, Spor ve Fabrika tesislerinin bulunduğu bir kompleks olarak karşımıza çıkıyor.
1950 yılında yapılmış ve bir çok deprem geçirmesine rağmen hiçbir zarar görmemesi yapıların ne derece sağlam yapıldığının göstergesidir.Bu incelemelerimizde mimari, estetik ve fonksiyonel açıdan dikkatimizi çeken 3 yapı bulunmaktadır. Bunlar Misafirhane, Alakart Yemekhanesi ve Fabrikanın duman bacasıdır.
Misafirhane;
Misafirhanenin yan duvarında bulunan '' Fransız Balkon'' sistemi ( İki kanatlı kapı yada pencereyle balkona açılan ve insanın sığamayacağı küçük boyutlu balkonlara mimaride verilen ad) bu uygulama cepheye hareket kazandırmış ve yapıyı sıradan olmaktan çıkartmış ve estetik açıdan mükemmel bir görüntü katmıştır. Misafirhanenin birinci katını ikinci kata bağlayan merdivenin ''S'' kıvrımıyla çıkması farklı bir uygulamadır ve yapıya hareket kazandırmıştır.
Alakart yemekhane;
Alakart Yemekhanesi; Pencereler dışarıdan ahşap öğelerle kapatılmış ve dışarıya çıkıntı yapılmıştır, yemekhanenin girişinin sağında çok güzel mozaik süslemeler dikkati çekmektedir farklı renklerin bir araya gelerek oluşturduğu bir gökkuşağı bulunmaktadır. Yine yemekhanenin tavanında dikkatimizi çeken farklı geometrik dilimli şekiller bulunmakta ve bu şekillerin altındaki tavan zemini eşit karelere ayrılmış bulunması yapıya estetik bir görünüm katmıştır.
Duman bacası
Duman bacası uzaktan bakıldığında ve yakından incelendiğinde yaklaşık 30 metre yükseklikte olan ve fabrikanın ilk kuruluş yıllarında duman bacası olarak hizmet veren kule, Selçuklu minarelerini andırmakta kırmızı tuğlayla yapılmış yaklaşık 30 m ? civarındadır.
Komplekste dikkati çeken bir başka önemli husus; Arnavut kaldırımlarıdır. Arnavut kaldırımlarda yapılarla ve kompleks içinde bulunan çok sayıda tarihi çam ağaçlarıyla bir bütünlük oluşturmuş ve komplekse farklı bir güzellik katmıştır. Çok güzel peyzaj mimari uygulaması dikkatlerden kaçmamış adeta kentimizin bir Akciğeri olma özelliğini hakkıyla kazanmıştır.
Kültür ve Tabiat Parkı
Bu üç eserin acilen Sivas Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğüne taşınmaz kültür varlıklarının ve tabiat varlıklarının tescil edilmesi için öneri sunulmalıdır. Bu noktada İlimizde KUDEB kurulmadığından ( O tarihte KUDEB henüz kurulmamıştı) İl Kültür ve Turizm Müdürlüğümüz harekete geçerek bu işlemleri acilen başlatmalıdır. Bu alanın korunarak Kültür ve Tabiat Parkı Olarak kullanılması en büyük temennimizdir.
