Arapgir İlçesine bağlı Onar Mahallesi’nde bulunan Büyük Ocak Cemevi 794 yıldır ayakta dururken, ziyaretçi akınına uğruyor. İçerisinde 200 yıllık Kuran-ı Kerim bulunan cemevi, 7 kat göğü temsil eden mingi sistemiyle yapılırken, Selçuklu mimari tarzının örneklerini de barındırıyor.
Kuruluş tarihi Selçuklular dönemine dayanan Onar Mahallesi (köyü) tarihi, kültürel ve inançsal varlıklarıyla, Anadolu topraklarında çok önemli bir konuma sahip. Şeyh Hasan Onar tarafından 1224 (Hicri 621) yılında yapılan ve günümüze kadar korunan Büyük Ocak Cem Evi, 8 asırdır bu mahallede varlığını sürdürüyor. Selçuklu mimari tarzının örneğine de rastlanan cemevi, 7 kat göğü temsil eden mingi sistemi diye adlandırılan yapı tekniğiyle yapılmış. Cem Evinde 200 yıllık Kuran-Kerim de özenle muhafaza ediliyor.
Birçok ziyaretçiyi ağırlayan Cem Evinin varlığını sürdürmesi için Onar Köyü Kalkındırma, Tabiat Varlıklarını ve Tarihi Eserlerini Koruma Derneği harekete geçti. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ile işbirliği yapan dernek, 8 asırlık Cem Evinin varlığını sürdürmesi için restorasyon çalışmalarına başlayacak.
Her yıl köyün kurucusu Şeyh Hasan Onar adına anma etkinliklerinin düzenlendiği Onar Köyündeki tarihi Cem Evinin girişinde “Büyükocak Cem Evi Yapılış Tarihi 1224 (Hicri 621)” ifadelerinin yer aldığı mermer kitabe bulunuyor.
Cem Evi tarihini ellerindeki vakıf senedine göre 794 yıllık olduğunu söyleyen Onar Köyü Kalkındırma, Tabiat Varlıklarını ve Tarihi Eserlerini Koruma Derneği Başkanı Mehmet Ali Tanrıvermiş, ellerinde 1224 tarihli vakıf senedi bulunduğunu söyledi.
Onar’da yapım tarihi 1887 olan “Onar Köyü Camii” de bulunuyor.
-“Bilinen en eski Cem Evi’dir”
Tanrıvermiş, “Elimizdeki vakıf senedinin 17. Yüzyıl kopyasından 1224 yılında olduğunu tespit ediyoruz. Dolayısıyla burası 794 yıllık bir Cem Evidir, yaşayan bir Cem Evidir. Ve Türkiye’nin bilinen en eski Cem Evidir. Şuanda ibadet burada yapılıyor. İnsanlarımız buraya Türkiye’nin dört bir tarafından Alevi-Bektaşı inancına sahip insanlarımız, buraya her yıl gelip ziyaret ediyorlar, her yıl gelip ziyaret edebiliyorlar.” dedi.
-“7 kat göğü temsil eden Mingi sistemi”
Tanrıvermiş şöyle konuştu:
“Bu Cem Evine ana kapıdan Şerait, Tarikat, Marifet ve Hakikat kapılarından girilerek giriliyor, gelinerek giriliyor, 20-25 metre uzunluğunda bir koridordur bu. Cümle kapısından girildikten sonra bizi, Selçuklu mimari tarzında yapılmış, 7 kat göğü temsil eden Mingi sistemi diye adlandırdığımız bir yapı tekniği ile yapılmıştır. Buradaki ağaçlarımız oldukça eskidir, tabi dönem dönem tamirata uğramıştır. Yaklaşık burası 100-120 metrekare genişliğinde bir ibadethanedir. Köylülerimiz, Onar Köyü halkı burada ibadetlerini halen yapmaktadırlar.”
-“Tur firmaları inanç turu düzenliyor”
Tanrıvermiş, Büyük Ocak Cemevine büyük ilginin olduğunu kaydederek, “Türkiye’den, yurtdışından ve akademik çevreden bu yıl şuana kadar 3 bin ziyaretçi geldi, yıl sonuna kadar bu sayının 5 bin olmasını bekliyoruz. Geçen yıl 3 bin ziyaretçi geldi. Tabi sadece Alevi-Bektaşi inancına sahip vatandaşlar değil akademik çalışma yapmak için Bursa, İstanbul ve değişik illerden gelen ziyaretçilerimiz de var. Türkiye’nin önemli tur firmaları tarafından buraya turlar düzenleniyor. İbadet turizmi adı altında turist getiriyorlar. Sadece Alevi-Bektaşı inancına sahip insanlarımız değil, diğer vatandaşlarımız da gelip burayı ziyaret edebiliyorlar.” dedi.
-“Akademik bir restorasyon yapılacak”
Cem Evi’nin restorasyonu ile ilgili olarak bir çalışmayı da yürütmekte olduklarını belirten Onar Köyü Kalkındırma, Tabiat Varlıklarını ve Tarihi Eserlerini Koruma Derneği Başkanı Mehmet Ali Tanrıvermiş, şu bilgileri paylaştı:
“Restorasyon ile ilgili çalışmayı başlattık biz. Yaklaşık 5-6 ay önce İstanbul Teknik Üniversitesi’nden hocalarımız ile beraber geldiler, gördüler. Önce dış çevresinin izolasyonunu yaptık, çünkü içerisi su alıyordu. Oldukça el yapımı tekniği ile yapılmış, her yeri el yapımı olan bir ibadethane burası. Tahribata uzun yıllar uğramıştır, işte ağaçlar kırılmış, yukarıdan toprak dökülüyor, üstünde dam var. Bayram sonrasında iç restorasyon çalışmasına başlayacağız. Tabi hocaların gözetiminde olacağı için biraz daha dikkatli olacak, yani derneği veya diğer kişilerin bildikleri tarzda değil, biraz daha akademik olacak bu. Ondan sonra, sağlamlaştırdıktan sonra uzun yılar daha ibadet edeceğimizi düşünüyoruz.”
-“Cem Evi’nde 200 yıllık Kur’an-ı Kerim bulunuyor”
Tanrıvermiş, “Yaklaşık bir 200 yıllık bir Kur’an-ı Kerimi’miz var burada. Bu Kur’an-ı Kerimimiz de biz bildik bileli burada asılıdır bu. Dolayısıyla Alevileri de İslam’da farklı görmemek lazım. Kur’an-ı Kerim bizim de kitabımızdır, Elhamdülillah. O açıdan Kur’an-ı Kerim devamlı buradadır” şeklindeki bilgiyi de paylaştı.
-“Köydeki kültür merkezimizde mescit var”
Tanrıvermiş, "Külliye diye yaptırmış olduğumuz 1997 senesinde hizmete açmış olduğumuz bir binamız var. Onunda ortasında 100 metrekare büyüklüğünde Cem Evi var. Fakat kenarında da Mescit var. Yani Sünni vatandaşlarımız namazlarını kıldıkları zaman, namazlarını eda edecekleri zaman ‘Buyrun’ diyoruz, ‘Orada namazını eda edebilirsiniz.’ Barış ve kardeşliğin en güzel simgelerini biz bünyemizde barındırıyoruz."diye konuştu.
-“Yasallaşması, serbest hale gelmesi çok elzem bir durum”
Cem Evini ziyaret eden Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Yaman ise Büyük Ocak Cem Evinin devlet desteğiyle onarılması gerektiğini ifade etti.
Yaman, Büyük Ocak Cem Evinin tespit edilebilen en eski Cem Evi olduğuna dikkat çekerek, “İleride çok daha eski Cem Evlerimizde bulunacaktır. Ama şuanda Büyük Ocak Cem Evi bizim gerçekten gurur kaynağımız. Alevi Bektaşi toplumu açısından bir insani hal olarak Cem Evlerinin yasallaşması, serbest hale gelmesi çok elzem bir durum” diye konuştu.
"Tartışmalarına son noktayı koyuyor"
CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba da Büyük Ocak Cem Evinin 794 yıllık bir tarihi eser olduğunu belirterek, “Türkiye’nin bilinen ve bulunabilen en eski Cem Evi. Tabi bu Cem Evinin birçok özelliği var. Bu özelliklerinden birisi de ‘Cem Evleri ibadethane mi, değil mi?’ tartışmasına da son veriyor. Cem Evleri, orada ibadet yapan insanlar için ibadethanedir. Kimsenin kimseye de ibadethane tarif etmeye de hakkı yoktur. Birilerinin gözünde resmi ibadethane olur olmaz bunun hiçbir anlamı yok. 794 yıldan beri bu insanlar ibadetlerini yapıyorlar. Burada devletin sahip çıkması lazım ama maalesef böyle bir imkan gözükmüyor” dedi.
Büyük Ocak Cem Evinin içerisinde bütün Alevi ritüellerini bulundurduğunu kaydeden Ağbaba, “Aleviliği öğrenmek isteyenlerin de bu yapıya bakmaları gerekiyor. Türkiye’nin tarihi inanç merkezlerinden birisi, herkesi buraya bekliyoruz” diye konuştu.
Burhan KARADUMAN, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com
