Fırat Nehri üzerindeki 543 metre uzunlukta ahşap köprü 22 Nisan 1929’da Fırat suları 14 metre yükselince yok oldu. Cumhuriyet kurulalı 7 olmuş, Hazine’de yeteri kadar kaynak yok. Ancak, bugün ulaşımın yapıldığı köprünün birkaç yüz metre üst tarafında olan ve Karakaya Baraj gölü suları altında kalan Fırat’ın ilk betonarme köprüsü için dönemin (Nafia) Bayındırlık Bakanlığı, iddialı bir ilan vererek, “Bu derece mühim köprü yapabilenleri” ihaleye davet etti.
Fırat, türkülere, ağıtlara, hikayelere konu olduğu kadar kendisine gerdanlık olarak takılan köprülere de konu olmuştur. Fırat Nehri, üzerine Cumhuriyet döneminde tanıklık edebileceği 4. Köprü için geri sayımda şu günlerde. Karayolları Genel Müdürlüğü, tünelli yeni Kömürhan Köprüsü’nün yapımını ihaleye çıkardı ve bu yıl inşaat çalışmalarına başlanılacak. Mevcut Kömürhan Köprüsü’nün yanına yapılacak olan yeni köprü, Elazığ tarafından tünelle, Elazığ Karayolu’na bağlanacak.
Fırat Nehri’nin Kömürhan boğazındaki mevcut köprü 1986'da tamamlanmış ve Turgut Özal’ın Başbakanlığı döneminde hizmete girmesi ile 1932 yılında yapılan eski Kömürhan Köprüsü ise Karakaya Baraj Gölü’ndeki suların yükselmesi ile birlikte su altında kaldı.
İSVEÇ FİRMASI YAPMIŞTI
Toplam 52 yıl süreyle Malatya-Elazığ Karayolu üzerinde kesintisiz olarak hizmet veren eski Kömürhan Köprüsü’nün yapımı 1 Ağustos 1930 tarihinde başlamış ve 5 Ekim 1932 tarihinde düzenlenen törenle dönemin Başbakanı, hemşehrimiz, Malatya Milletvekili İsmet İnönü tarafından hizmete açılmıştır. Köprüye Mustafa Kemal Atatürk tarafından “İsmet Paşa” adı verilmiştir. Ancak, köprü Kömürhan adıyla anılmıştır. Bazı kaynaklar köprünün bir İsveç firması olan Nidgvist-Helm tarafından yapıldığını ve dönemindeki maliyetinin 322 bin 400 lira olduğunu aktarıyor.
İlk betonarme Kömürhan Köprüsü’nün, Elazığ ile Malatya arasındaki Fırat Nehri üzerinde ulaşımı sağlayan 543 metre uzunlukta ahşap köprünün 22 Nisan 1929’da Fırat sularının yaklaşık 14 metre yükselmesi ile birlikte yıkılması üzerine gündeme geldiği kaydediliyor.
83 YIL ÖNCE İDDİALI İLAN
Doğu ile Batı arasında, Fırat Nehri üzerindeki ulaşımı sağlayan ahşap köprünün yıkılması ile birlikte henüz 7 yaşında olan Cumhuriyet Hükümetinin çok iddialı bir ilan vererek, betonarme köprü yaptırdığı görülüyor.
Resmi Gazete’nin 26 Nisan 1930 tarihli sayısında o dönem Nafia Vekâleti olarak anılan Bayındırlık Bakanlığı’nın Kömürhan Köprüsü için verdiği ilanda şartnamede önemli maddeler sıralanarak, köprü için ancak belli başlı firmaların girebileceği öne sürülüyor. İlanda, “Bu derece mühim bir köprü yapmak için lâzımgelen teşkilâtı haiz olduğu şimdiye kadar hüsnü suretle yapmış olduğu büyük inşaatı nafiaya ait göstereceği vesikalarla ispat eden büyük inşaat müesseseleri iştirak edebilirler” şartı yer alıyor.
Kömürhan’daki birinci betonarme köprü için 83 yıl önce verilen ilan şu şekilde;
“Nafia Vekâletinden:
Betonarme köprü münakaşası
Malatya - Elâziz yolunda Furat nehri üzerinde yapılacak betonarme köprünün inşaatı 15/4/930 tarihinden itibaren iki ay müddetle münakaşaya konulmuştur.
1 — Münakaşaya ancak betonarme köprüler inşaatıle iştigal eden ve şimdiye kadar en az 60 metro açıklığında betonarme demir yol köprüsü veya 80 metro açıklığında keza betonarme şose köprüsü yapmış olan veyahut bu derece mühim bir köprü yapmak için lâzımgelen teşkilâtı haiz olduğu şimdiye kadar hüsnü suretle yapmış olduğu büyük inşaatı nafiaya ait göstereceği vesikalarla ispat eden büyük inşaat müesseseleri iştirak edebilirler.
2 — Ehliyeti fenniye vesikası alabilmek için şartnamede yazılı vesaik ve evrakın münakaşa gününden lâakal bir hafta evvel münakaşa komisyonu riyasetine tevdii,
3 — Münakaşa şartnamelerinin Ankarada Nafia Vekâleti Yollar Umum Müdürlüğünden on lira mukabilinde alınabileceği ve şeraiti öğrenmek istiyenlcrin keza Yollar Umum Müdürlüğüne ve İstanbul ve Malatya Nafia Baş Mühendislerine müracaat eylemeleri,
4 — Münakaşaya iştirak edeceklerin münakaşa ve ihale kanunile şartnameler tarifatı dahilinde hazırlıyacakları teklif mektuplarını 15/6/930 tarihine müsadif pazar günü saat 15 den evvel Nafia Vekâleti müsteşarlık makamına tevdi eylemeleri
ilân olunur.”
ARŞİV FOTOĞRAFLARI VE KUPÜR: Şimdi Karakaya Barajı'nın göl suları altında bulunan İsmet Paşa (Kömürhan) Köprüsü'nün 1932 yılındaki açılış töreni ile daha sonraki yıllardan birer görüntü. Kupür de, bu köprüye ilişkin ihale ilanının yayınlandığı gazeteden.
HABER: Burhan KARADUMAN- Yeni Malatya Gazetesi
