TBMM adına, kamu kurumlarının hesaplarını denetlemekle görevli en yüksek yargı organı olan Sayıştay Başkanlığı, Malatya Büyükşehir Belediyesi’ni denetlemesi sonucunda, Büyükşehir Belediyesi’nin 2015 yılına ait mali rapor ve tablolarının ‘Doğru ve güvenilir bilgi içermediği’ kanaatine vardı.
Sayıştay Başkanlığı raporunda, Büyükşehir Belediyesi’nin 2015 yılına ait mali rapor ve tablolarının ‘Doğru ve güvenilir bilgi içermediği’ kanaatine ‘Gelirlerden Alacaklar Hesap Kayıtlarındaki Alacak Miktarının Gerçeği Yansıtmaması’, ‘Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabının Gerçeği Yansıtmaması’, ‘Taşıtlar Hesabının Gerçeği Yansıtmaması’, ‘Demirbaşlar Hesabının Gerçeği Yansıtmaması’, ‘Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabının Gerçeği Yansıtmaması’, ‘Haklar Hesabı ve Birikmiş Amortismanlar Hesabının Kullanılmaması’, ‘Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı ile Birikmiş Amortismanlar Hesabının Kullanılmaması’, ‘Gider Tahakkukları Hesabı ve Gider Tahakkukları Hesabının kullanılmaması’, ‘Amortisman Ayırma İşlemlerindeki Hatalar Yüzünden Birikmiş Amortsimanlar Hesabının Mali Tablolara Hatalı Yansıması’, ‘İdari Para Cezalarında Muhasebe Kayıtları ile Yazı İşleri Müdürlüğü Kayıtlarının Farklılık Arzetmesi’, ‘Taşınmazlarla İlgili Muhasebe Kayıtlarının Gerçeği Yansıtmaması’ başlıkları altında yapılan incelemelerin dayanak oluşturduğu belirtildi.
Büyükşehir Belediyesi, mali tablolara yönelik her bir konu başlığı için kendince açıklama yapsa da Sayıştay bu açıklamaları tatmin edici bulmayıp, ilgili konulardaki mevzuatlara aykırı olduğunu tespit etti ve raporunun Denetim Görüşü bölümünde “Malatya Büyükşehir Belediyesi 2015 yılına ilişkin mali rapor ve tablolarının “Denetim Görüşünün Dayanakları” bölümünde açıklanan nedenlerden dolayı doğru ve güvenilir bilgi içermediği kanaatine varılmıştır” ifadelerine yer verdi.
Büyükşehir Belediyesi’ne denetimde incelenen mali hesaplar tabloları ve tespit edilen eksikliklere ilişkin Sayıştay raporunda yer verilen bilgiler özetle şöyle:
"1-Gelirlerden Alacaklar Hesap Kayıtlarındaki Alacak Miktarının Gerçeği Yansıtmaması’
Gelir servisi alacak kayıtları ile 12 ve 22 Gelirlerden Alacaklar Hesap kayıtları arasında toplam 10.039.041,83-TL fark olduğu görülmüştür. Gelir servisine Kurum alacakları ile muhasebe kayıtlarında yer alan Kurum alacakları birbirini tutmamaktadır. Gelir servisi tarafından gelirlerin tarh, tahakkuk ve tahsilat işlemleri yapıldığından gelir servisi kayıtları gerçek alacak miktarını yansıtmaktadır. Gelir servisi kayıtlarının muhasebe kayıtları ile uyum içinde olması gerekir. Ancak Tablo incelendiğinde muhasebe kayıtlarının gerçeği yansıtmadığı görülecektir. Muhasebe kayıtlarına göre Kurumun ilk bölümde yer alan alacak kalemlerinden 19.506.140,11-TL alacağı vardır ancak gelir servisi kayıtlarına göre Kurumun bu gelir kalemlerinden alacak miktarı 16.948.177,16-TL‟dir. Aradaki fark 2.557.962,95-TL‟dir. Özetle 2.557.962,95-TL‟lik alacak muhasebe kayıtlarında yer aldığı halde böyle bir alacak bulunmamaktadır.
İkinci bölümde ise gelir servisi kayıtlarında olup yani gerçekte olup muhasebe kayıtlarında yer almayan alacaklar bulunmaktadır. Muhasebe kayıtlarına göre Kurumun ikinci bölümde yer alan alacak kalemlerinden hiçbir alacağı bulunmamaktadır. Ancak gelir servisi kayıtlarına göre Kurumun bu gelir kalemlerinden alacak miktarı 7.481.078,88-TL olarak kaydedilmiştir. Aradaki fark 7.481.078,88-TL‟dir. Özetle gelir servisi kayıtlarına göre 7.481.078,88-TL‟lik alacak olduğu halde muhasebe kayıtlarında böyle bir alacak bulunmamaktadır.
2- Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabının Gerçeği Yansıtmaması
Kurumun çeşitli belediye iştiraki şirketlerinde 73.646.179,51-TL değerinde sermayesi oldu halde 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabında kayıtlı sermaye tutarının 68.117.341,60-TL olduğu görülmüştür. Kurumun ortağı olduğu şirketlerdeki sermaye paylarını 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına kaydetmesi gerekmektedir. Ancak aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere Kurumun ortağı olduğu şirketlerdeki sermaye payları toplamı tam olarak 73.646.179,51-TL olmasına rağmen 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabında kayıtlı tutar 68.117.341,60-TL‟dir. Bu durum 2015 mali tablolarında 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabının 5.528.837,91-TL eksik yer almasına neden olmuştur.
3-Taşıtlar Hesabının Gerçeği Yansıtmaması
Geçmiş yıllarda ve 2015 yılı içinde alınan taşıtlar için düzenlenen taşınır işlem fişlerinin toplam tutarı 57.971.388,07-TL iken, muhasebe kayıtlarında Taşıtlar Hesabının toplam tutarının 109.495.819,24-TL olduğu görülmüştür. Kurumun 2015 yılı yevmiye defteri ile taşınır işlem fişleri incelendiğinde devir fişi ile birlikte yıl içinde Taşıtlar Hesabının borcuna 109.495.819,24-TL‟lik kayıt yapıldığı yani 109.495.819,24-TL'lik giriş kaydı yapıldığı; buna karşın taşınır kayıt kontrol yetkililerince taşıtlarla ilgili olarak düzenlenen taşınır işlem fişi toplamının 57.971.388,07-TL olduğu görülmüştür. Kısacası Kurum taşınır kayıtlarına göre Kurumun 57.971.388,07-TL‟lik taşıtı bulunmaktayken muhasebe kayıtlarına göre ise Kurumun 109.495.819,24-TL‟lik taşıtı bulunmaktadır. Taşınır işlem fiş kayıtları ile muhasebe kayıtları arasında uyumsuzluk olması nedeniyle mali tablolarda Taşıtlar Hesabı 51.524.431,17-TL fazla olarak yer almıştır.
4-Demirbaşlar Hesabının Gerçeği Yansıtmaması
Kurumun 2015 yılı yevmiye defteri ile taşınır işlem fişleri incelendiğinde –devir fişi ile birlikte yıl içinde Demirbaşlar Hesabının borcuna 12.572.638,92-TL‟lik kayıt yapıldığı yani 12.572.638,92-TL'lik giriş kaydı yapıldığı; buna karşın taşınır kayıt kontrol yetkililerince demirbaşlarla ilgili olarak düzenlenen taşınır işlem fişi toplamının 11.463.762,67-TL olduğu görülmüştür. Kısacası Kurum taşınır kayıtlarına göre Kurumun 11.463.762,67-TL‟lik demirbaşı bulunmaktayken muhasebe kayıtlarına göre ise Kurumun 12.572.638,92-TL‟lik demirbaşı bulunmaktadır. Taşınır işlem fiş kayıtları ile muhasebe kayıtları arasında uyumsuzluk olması nedeniyle mali tablolarda 255 Demirbaşlar Hesabı 1.108.876,25-TL fazla olarak yer almıştır.
5- Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabının Gerçeği Yansıtmaması
Geçici kabulü yapılmış 143.496.897,42-TL yatırım tutarının, Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabından çıkarılarak ilgili hesaplara aktarılmadığı görülmüştür. Kurumun 2015 yılı sonu itibarıyla geçici kabulü yapılmamış tek işi Nikah Sarayı Yapım işidir. 2015 yılı sonuna kadar bu iş için yapılan ödeme miktarı 5.639.220,00-TL olduğuna göre, Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabının 2016 yılına devredeni 5.639.220,00-TL olmalıdır. Ancak Kurum muhasebe kayıtlarına göre Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabının borcunda 149.136.117,42-TL‟lik bir tutar yer almaktadır. Kısacası 143.496.897,42-TL tutarındaki hakkedişler, giderleştirme esnasında Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabına borç kaydedilmiş ancak söz konusu hakedişlere ait yatırımların geçici kabulü yapılmasına rağmen Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabından çıkarılmamıştır. Bunun sonucunda 2015 mali tablolarında Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı 143.496.897,42-TL fazla yer almıştır.
6-Haklar Hesabı ve Birikmiş Amortismanlar Hesabının Kullanılmaması
2015 yılı mali tabloları incelendiğinde, 1.359.298,50-TL tutarında patent, lisans, telif, imtiyaz, ticari marka, ünvan gibi maddi olmayan duran varlık alımı yapıldığı halde Haklar Hesabı ve Birikmiş Amortismanlar Hesabının kullanılmaması sonucu 2015 yılı mali tablolarında Haklar Hesabı ve Birikmiş Amortismanlar Hesabı 1.359.298,50-TL eksik yer almıştır.
7- Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı ile Birikmiş Amortismanlar Hesabının Kullanılmaması
Kurumun 2015 Taşınır Kesin Hesabı icmal cetvellerine göre yılı 75.878,40-TL'lik Tesis, Makine ve Cihaz, 155.964,83-TL'lik Taşıt, 718.212,69-TL'lik Demirbaş çıkışı görünmektedir. Yine yılı içinde 60.000-TL değerinde bina satışı olmuştur. Kurumun daha önceki yıllarda da hayatın olağan akışı gereği bazı maddi duran varlıkları elden çıkardığı düşünüldüğünde tüm bu çıkış işlemlerinde Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı ve Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabını kullanmış olması gerekmektedir. Bu durumda 2015 yılı mali tablolarında Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabının en az 1.010.055,92-TL olarak yer alması gerekmektedir. Oysa bu hesabın kullanılmaması sonucu muhasebe kayıtlarının bu anlamda hatalı düzenlenmesine neden olunmuştur. Birikmiş Amortismanlar Hesabındaki hata tutarı bilinememektedir.
8- Gider Tahakkukları Hesabı ve 381 Gider Tahakkukları Hesabının kullanılmaması
Alınan banka kredilerinin anaparaları ilgili hesaplara kaydedilirken bu kredilerden kaynaklanan faizlerden dönem içinde ödenecek olanların 381 Gider tahakkukları hesabı daha sonraki dönemlerde ödenecek olanları ise Gider Tahakkukları Hesabına kaydedilmelidir. Kurum tarafından alınan mali borçlar incelendiğinde Kurumun 2016 ve sonrası yıllarda ödeyeceği faiz miktarının 41.168.132,69- TL olduğu görülmüştür. Ancak Gider Tahakkukları Hesabı ve Gider Tahakkukları Hesaplarının 2016 yılı devredeni yoktur. Sonuç olarak alınan banka kredilerinin faizlerinin Gider Tahakkukları Hesabı ve 381 Gider Tahakkukları Hesabına kaydedilmemesi sonucu 2015 yılı mali tablolarında Gider Tahakkukları Hesabı ve Gider Tahakkukları Hesabı 41.168.132,69-TL eksik yer almıştır.
9- Amortisman Ayırma İşlemlerindeki Hatalar Yüzünden Birikmiş Amortsimanlar Hesabının Mali Tablolara Hatalı Yansıması
Kurumun 2015 yılı Birikmiş Amortismanlar Hesabı incelendiğinde mevzuata uygun olmayan bazı hususlar tespit edilmiştir. Mevzuata göre duran varlıklardan Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ve 252 Binalar Hesabında yer alan taşınmazlar ile 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı, Taşıtlar Hesabı ve Demirbaşlar Hesabında yer alan taşınırlar için amortisman ayrılması gerekmektedir. Ancak aşağıda tabloda görüleceği üzere bazı taşınmaz kalemleri için hiçbir amortisman ayrılmamıştır. Taşınmazlarda amortisman ayırma süreleri değişmekle birlikte en uzun süre 50 yıldır. Söz konusu amortismanlar için 50 yıl üzerinden amortisman ayrılsaydı bile ayrılması gereken amortisman miktarı 2015 yılı için 9.915.694,07-TL‟dir. Dolayısıyla hata tutarı taşınmaz amortismanları için en az 9.915.694,07- TL‟dir.
10- İdari Para Cezalarında Muhasebe Kayıtları ile Yazı İşleri Müdürlüğü Kayıtlarının Farklılık Arzetmesi
Belediye encümen defteri ile zabıta müdürlüğü kayıtlarının incelenmesi neticesinde 2015 yılı içerisinde 429.869,00-TL idari para cezası kesilmiştir. Ancak bu tutar Gelir Kesin Hesap Cetvelinde yılı Tahakkuku bölümünde 447.596,76-TL olarak kayıt altına alınmıştır. Arada yazı işleri müdürlüğü kayıtlarına göre 17.727,76-TL negatif fark bulunmaktadır.
11- Taşınmazlarla ilgili Muhasebe Kayıtlarının Gerçeği Yansıtmaması
Kurumun sahip olduğu taşınmazların değeri ile Arsa ve Araziler Hesabı, Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ve Binalar Hesabında kayıtlı taşınmazların değerlerinin uyuşmadığı görülmüştür. Taşınmaz icmal cetvellerine göre – detayları tabloda görüleceği üzere- arsa ve arazi cinsindeki taşınmazların toplam değeri 692.446.650,52-TL iken 250 Arsa ve Araziler Hesabındaki taşınmazların değeri 615.730.151,57-TL‟dir. Muhasebe kayıtlarında arsa ve araziler 76.716.498,95-TL eksik yer almaktadır. Taşınmaz icmal cetvellerine göre Binalar cinsindeki taşınmazların değeri 317.120.693,72-TL iken 252 Binalar Hesabındaki taşınmazların değeri 280.477.632,05-TL‟dir. Muhasebe Kayıtlarında binalar 36.643.061,67- TL eksik yer almaktadır. Taşınmaz icmal cetvellerine göre yeraltı ve yerüstü düzenleri cinsindeki taşınmazların değeri 316.689.377,83-TL iken 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabındaki taşınmazların değeri 374.335.246,26-TL‟dir Muhasebe kayıtlarında yeraltı ve yerüstü düzenleri 57.645.868,43-TL fazla yer almaktadır."
Selahattin GÖKATALAY, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com
