Kayısının zirai dondan büyük çapta etkilenmesinden sonra, daha çok çiftçilere yönelik destek talebi gündeme gelirken, Malatya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (MSMMMO) eski başkanı, malatyahaber.com Yazarı, Yeminli Mali Müşavir Mustafa Bahadır Altaş, dünya kayısı pazarının kaybedilmemesi için ihracatın da desteklenmesi gerektiğini savundu.
Altaş, konuyla ilgili olarak şu değerlendirmeyi yaptı:
"Türkiye genelinde Malatya’nın da içinde yer aldığı 36 ili etkiyen zirai don tehlikesi Malatya'nın en önemli gelir kaynağı olan kayısıyı da olumsuz etkilemiştir. Yaşanan zirai don felaketinin birinci derecede üretici konumundaki çiftçileri etkilemiş olmasının yanında Malatya için bu konudaki en büyük tehlike kayısı da dünya pazarının kaybedilmesi olacaktır.
Çünkü Malatya, Türkiye kuru kayısı üretiminin %90, Dünya kuru kayısı üretiminin yaklaşık %55'ini karşılamaktadır (TOB, 2024). Bu yıl kayısı üretiminin yok denecek kadar az olması ve üreticilerin elindeki stok kayısı miktarının da Malatya’nın yıllık kuru kayısı ihracat miktarının altında olması Malatya’nın özellikle dünya kuru kayısı pazar payının kaybedilmesine neden olabilecektir. Türkiye içinde önemli bir ihracat geliri olan Malatya kayısısının dünya piyasalarında rekabet edebilmesi için üreticilerle birlikte ihracatında desteklenmesi gerekiyor.
Aksi takdirde Dünya Gıda ve Tarım Örgütünün 2023 yılı yaş ve kuru kayısı ihracat rakamlarına dayandırılarak hazırlanan raporda yer alan bilgilere göre İran ve Orta Asya ülkelerinin düşük fiyat politikası ile kuru kayısı pazarından pay almaya başladıkları bir süreçte zirai don tehlikesi ile oluşan olumsuzluk Türkiye aleyhine olacak, Türkiye’nin ve Malatya’nın kuru kayısı dünya pazar payını kaybetmesine neden olacaktır. Hatırlanacağı gibi 2014 yılında yaşanan don felaketi sonrasında özellikle İran ve Özbekistan’nin düşük fiyatla Rusya pazarına girmesi Türkiye ve Malatya kayısısının bu ülkede pazar kaybına neden olduğu bilinmektedir.
Kayısı kuru ve yaş olarak yıllık 500 milyon dolarlık geliri ile Malatya da yaşayan 50 bin ailenin doğrudan geçim kaynağı durumundadır. Sahada yapılan tespitlerde Malatya da ekili bulunan yaklaşık 13 milyon kayısı ağacının tamamının olumsuz etkilendiği bilgisi yaşanan zirai don felaketinin boyutunu ortaya koymaktadır. Malatya belki de ilk defa bu yıl kayısı sezonunu hasatsız geçirecektir. Ayrıca dondan etkilenen bahçe ve kayısı ağaçlarının hasar durumunun belirsiz olmasının gelecek yıllar için de meyve üretimi ile ilgili endişeleri artırmaktadır.
Bunun için Malatya’da bulunan kayısının paydaşları konumundaki tüm kurum ve kuruluşların bir araya gelerek bir politika belirlemesi. Malatya’nın kuru kayısı dünya pazar payını koruması için devletin çiftçiyi ve ihracatı teşvik ve destek projesini uygulamaya koyması zorunluluk olmuştur. Çünkü ihracat üretilen ürüne pazar ve ürün çeşitliği ile kalite ve değer katar, ihracatın olmadığı bir sektörde üretilen ürünün piyasa değeri düşer.
Bu nedenle, zirai don ile yaşanan bu olumsuz süreçte zarar gören bahçelerin ıslah edilmesinden başlayarak üretimden satışa bir destek politikasının uygulamaya konulması için konuya taraf tüm kurum ve kuruluşların zamanında doğru adımlar atması Malatya ve Türkiye için kritik önem taşımaktadır."
malatyahaber.com
