YÜZDE 40 AZALMA ÖNGÖRÜLÜYOR.. Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından yürütülen ve gelecekte olası iklim değişikliğinin etkilerini dikkate alarak Malatya ve çevresinde, kayısı meyvesi için verimlilikteki değişimi öngörmeyi amaçlayan araştırma projesinin ilk verilerine göre, yakın ve orta vadede iklim değişikliklerinin etkisiyle, Malatya’daki kaliteli kayısı üretiminde % 40 oranında azalma öngörüldüğü bildirildi.
İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi laboratuvarındaki yüksek hesaplama kapasitesine sahip bilgisayarlar aracılığıyla uluslararası literatürde kabul görmüş ve yaygın biçimde kullanılan RegCM isimli bölgesel iklim modellemesi ile yapılan araştırmanın projeksiyonuna göre, iklim değişikliğinin özellikle kaliteli kayısı yetiştiriciliğinin merkezi olan Malatya’da kayısı veriminde olumsuz etkiye neden olacak.
Malatya Kayısısı için 2021-2050 projeksiyonu yapıldı
Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde, Merkez Başkanı Levent Kurnaz yönetiminde, Merkez Başkan Yardımcısı Gökhan Özertan, doktor adayı Tufan Turp ve Dr. Nazan An tarafından yürütülen projeye ilişkin detaylı bilgiler Boğaziçi Üniversitesi internet sayfasında yayınlandı.
Boğaziçi Üniversitesi internet sayfasında araştırma projesinin çıktılarına ilişkin olarak, proje yürütücüsü, doktora adayı Tufan Turp ile yapılan bir söyleşiye de yer verildi.
“Çalışmanızda kayısı üretimi ve verimliliğinin iklim değişikliğiyle ilişkisi temel alınıyor. Neden özellikle kayısı?” sorusuna cevap veren Tufan Turp, gelecekte kayısı üretiminin iklim değişikliğine bağlı, özellikle ilkbahar geç donlarından ve kış sıcaklık artışlarından önemli derecede etkileneceği beklentisinin kayısı üzerine yapılacak çalışmaları önemli hale getirdiğini vurgulayarak, iklimsel parametrelerdeki değişimin kayısı verimliliği üzerindeki etkilerini analiz etmenin kayısı üretimi açısından hayati önem taşıdığını vurguladı.
“En kaliteli kayısı Malatya’da yetişiyor, bu nedenle verimlilik projeksiyonu önemli”
En kaliteli kayısının uygun toprak ve iklim koşulları nedeniyle Malatya’da yetişmekte olduğunu ve Malatya kayısının dünyaya ihraç edilen belli başlı tarım ürünlerinden biri olduğunu hatırlatan Tufan Turp, “Kayısı genel olarak dünyanın birçok yerinde çeşitli iklim koşullarına bağlı yetişebilmekte. Ancak buna rağmen maalesef taze kayısı da dünya üretimi düşük seviyelerde. En kaliteli kayısı uygun toprak ve iklim koşulları nedeniyle Malatya’da yetişmekte ve bu kayısı dünyaya ihraç edilmektedir. Bu nedenle Malatya’daki verim değişikliği ekonomik değer açısından oldukça önemlidir” dedi.
“İyimser senaryoya göre bile yakın ve orta vadede kaliteli kayısı üretiminde % 40 oranında azalış öngörülüyor”
Araştırma projesinin 2021-2050 yılları arasındaki kayısı verimlilik değişimini analiz eden bir modelleme ürettiğine dikkat çeken Tufan Turp, bu modellemeye göre, iklim değişikliğinin özellikle kaliteli kayısı yetiştiriciliğinin merkezi olan Malatya’da kayısı veriminde olumsuz etkiye neden olacağını ortaya koyduğunu söyledi.
İyimser senaryoya göre bile, iklim değişikliği bağlamında sıcaklık değerlerinde beklenen artışın Malatya kayısısının verimliliği için tehdit oluşturduğunu belirten Tufan Turp şunları söyledi: “RCP8.5 senaryosu altında 1991-2012 referans dönemine kıyasla 2021-2050 dönemindeki kayısı verimindeki değişimini öngören modelleme sonuçları; iklim değişikliğinin özellikle kaliteli kayısı yetiştiriciliğinin merkezi olan Malatya’da kayısı veriminde olumsuz etkiye neden olacağını ortaya koymaktadır. Sonuçların resmi veri kaynaklarındaki ölçüm ve raporlama eksiklikleri ve kullanılan iklim ve ürün modellerinin belirsizlikleri dikkate alınmak koşuluyla bölgede kayısı veriminin yakın ve orta gelecekte yüzde 40’lara varabilecek oranlarda azalacağı öngörülmektedir. Bu bağlamda iklim değişikliği ile birlikte iyimser senaryoya göre bile sıcaklık değerlerinde beklenen artışın kayısı üretimi açısından da bir tehdit oluşturduğu açıktır. Basından da takip edilebileceği gibi son yıllarda iklim değişikliğinin etkisi ile görülen geç bahar donları Malatya’da kayısı üretimini etkilemiş ve ciddi verim kayıplarına neden olmuştur”.
Kayısıda verim analizi nasıl yapıldı?
Kayısıda verim analizinin nasıl yapıldığı ve çalışma modeli hakkında da bilgi veren Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi doktora adayı Tufan Turp, kayısı için gerekli parametrelerin, kayısının spesifik iklim isteklerine ve literatürde yer alan verimlilik ve iklim değişikliği ilişkisine dayanarak belirlendiğini ifade etti.
Araştırma projesi ile, başka herhangi bir faktör dahil edilmeksizin sadece iklimsel etkinin payı değerlendirilmeye çalışıldığını söyleyen Tufan Turp kayısı verim analizi yöntemine ilişkin olarak şu bilgileri aktardı: “Bu kapsamda kayısı verim analizi iki aşamada gerçekleştirilmektedir. Birinci aşama, kayısının yetiştiği Malatya ili kapsamında, kayısının istediği iklimsel gereksinimler belirlenerek dikkate alınan değişkenlere yönelik parametreler bölgesel iklim modelinden geçmiş ve gelecek periyodu için elde edilmesidir. Bölgesel iklim modellemesi, BÜ İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi laboratuvarındaki yüksek hesaplama kapasitesine sahip bilgisayarlar aracılığıyla uluslararası literatürde kabul görmüş ve yaygın biçimde kullanılan RegCM isimli dinamik model kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Modelleme kapsamında gerçekleştirilen projeksiyon, fosil yakıt kullanımının günümüzdeki gibi yoğun bir şekilde devam ettiği kötümser senaryoyu baz almaktadır. İkinci aşamada, bölgesel iklim modelinden elde edilen iklim parametreleri gözlem verim değerleri ile kombine edilerek istatistiksel bir model oluşturulmuştur”.
“Tarımsal uyum önlemleri almak zorundayız”
Sadece Malatya kayısısı için değil, tüm tarımsal ürünlerdeki üretim azalmasını önlemek için ne yapılması gerektiği yönündeki soruya da cevap veren Tufan Turp, araştırmanın, tarımsal uyum tedbirleri alınması gerekliliğini ve zorunluluğunu ortaya koyduğunu söyledi.
İklimin, tarımsal üretimde önemli bir faktör olduğunu ifade eden Tufan Turp, tarımsal üretim ve çeşitlilikte gerilemenin durdurulabilmesi için alınması gereken tedbirler konusunda şunları aktardı:
“İklimsel değişiklikler ve toprak koşulları, tarımsal üretkenlik ve kalitedeki değişimlere bağlı olarak tarımsal verimi etkiler. İklim projeksiyonları Akdeniz Havzası’nın iklimsel değişimlerden en fazla etkilenecek bölgeler arasında olduğunu göstermekte ve yakın, orta ve uzak vadede sıcaklık artışları ve yağış rejiminde meydana gelebilecek değişimlerle tarımsal üretimin de ciddi boyutlarda etkilenmesi beklenmektedir. Bu nedenle tarımsal uyum son derece önemlidir. Özellikle ülkemizde yetişen bitkisel üretim değeri ve ihracat niteliği yüksek ticari ürünler açısından uyum fazlasıyla önemlidir. Bu ürünlerin yetiştiği diğer ülkelerde verim ülkemizle kıyaslandığında daha yüksektir. Bu ülkeler iyi tarım uygulamaları aracılığıyla verimde artış sağlamaktadır. Biz de dünyada önemli paya sahip olduğumuz ticari ürünlerimize yönelik iklim değişikliğinin etkileri kapsamında uluslararası rekabet gücümüzü artırmak zorundayız. Bunu da ancak iklimsel değişimlere karşı hızlıca alacağımız tarımsal uyum önlemleri ile yapabiliriz. Bu önlemler aşırı sıcak dalgaları ve don tehlikesine karşı alınabilecek erken uyarı sistemleri ya da alan soğutma alan ısıtmaya yönelik teknik önlemler olabildiği gibi, ürün çeşitliliği, iklim değişikliğine dayanıklı ürün tercihi, tarımsal üretim projeksiyonları kapsamında ürün için alternatif lokasyonların belirlenmesi gibi çalışmaları da içerebilir.
Güler HAZAR, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com
FOTO: Araştırmayı yapan Boğaziçi Üniversitesi ekibi
