İnönü Üniversitesi Rektörlüğü tarafından 2’nci Cumhurbaşkanı merhum İsmet İnönü’nün vefatının 48’inci yıl dönümü anısına “Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün Malatya Ziyaretleri” konulu konferans düzenlendi.
Rektörlük Ana Bina İsmet İnönü Müzesi’nde gerçekleşen konferansa Rektör Prof. Dr. Ahmet Kızılay, Rektör Yardımcıları Prof. Dr. Abdulkadir Baharçiçek ve Prof. Dr. Nusret Akpolat, Rektör Danışmanı Prof. Dr. Neslihan Durak, Genel Sekreter Mustafa Gezer, Malatya Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanı Murat Kılınç, akademik ve idari birim yöneticileri, basın mensupları ve öğretim elemanları ile öğrenciler katıldı.
“İnönü Üniversitesi, İsmet İnönü Müzesi’nde Anlamlı Bir Anma Etkinliği Gerçekleştiriyor”
Açılış konuşmasını yapan Rektör Kızılay, İnönü Üniversitesinin ismini taşıdığı Türkiye Cumhuriyeti 2’nci Cumhurbaşkanı merhum İsmet İnönü’nün vefatının 48’inci yıl dönümü anma programını İsmet İnönü Müzesi’nde düzenleyerek anlamlı bir anma etkinliği gerçekleştirdiğini ifade etti.
Malatya’nın iki cumhurbaşkanı çıkarmış bir şehir olduğunu vurgulayan Rektör Kızılay, üniversiteye İnönü isminin verilme hikâyesini şu ifadelerle anlattı. “Malatya iki cumhurbaşkanı çıkarmış bir şehirdir. 2’nci Cumhurbaşkanımız merhum İsmet İnönü ve 8’inci Cumhurbaşkanımız merhum Turgut Özal hemşerilerimizdir. İsmet İnönü’nün vefatından sonra yaptığı hizmetlere atfen ismine bir üniversite kurulması gerektiği konuşuluyordu. Malatyalı olduğu için o zamanlarda İsmet İnönü adına bir üniversitenin Malatya’da kurulması yönünde bir talep oluştu. O zamanki milletvekilleri, entelektüeller ve Malatya halkıyla beraber bu karar Meclis’ten ve Senato’dan geçiyor. O zamanki hükümet tarafından İsmet İnönü adına bir üniversitenin Malatya’da kurulması onaylanıyor. Bu vesileyle 3 Nisan 1975 yılında Resmi Gazete’de üniversitemizin kuruluşu yayınlanıyor.”
İki cumhurbaşkanının isminin de şehirdeki iki üniversiteye verildiğini dile getiren Rektör Kızılay, son olarak vefatının 48’inci yıl dönümünde 2’nci Cumhurbaşkanı merhum İsmet İnönü’yü rahmet, minnet ve saygıyla andığını belirterek konuşmasını sonlandırdı.
2’nci Cumhurbaşkanı Merhum İnönü’nün Malatya Ziyaretleri
Konferansa konuşmacı olarak katılan Tarih Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi Araştırmacı- Yazar Nezir Kızılkaya, Mustafa Kemal Atatürk’ün vefatı sonrası 11 Kasım 1938 tarihinde Cumhurbaşkanlığına seçilen İsmet İnönü’nün bu görevi 1940 yılına kadar sürdürdüğünü belirterek, İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı görevi sırasında birçok yurt içi ve yurt dışı gezisi yaptığını ve yurt içi gezileri kapsamında altı defa Malatya’ya gelerek incelemelerde bulunduğunu ifade ettikten sonra konuşmasına şu sözlerle devam etti.
İsmet İnönü Malatya’ya yerleşmiş bir ailenin çocuğu olarak İzmir’de dünyaya gelmiştir. Ulusal Kurtuluş Savaşı yıllarında, eşi ve çocuğunu Malatya’daki akrabalarının yanına göndermiş, bu yıllarda vefat eden oğlu İzzet, Malatya’da defnedilmiştir. Yine Ulusal Kurtuluş Savaşı yıllarında Malatya’da vefat eden babası Reşit Bey’in kabri de halen Malatya Sancaktar Mezarlığındadır ve İsmet İnönü, Malatya ziyaretlerinde babasının ve oğlunun kabrini sık sık ziyaret etmiştir.
İsmet İnönü’nün Malatya şehir merkezinde bir heykeli bulunmakta, şehrin ana arter caddelerinden biri de “İnönü Caddesi” ismini taşımaktadır. 1973 yılında vefatının ardından Malatya’da kurulan üniversite de “İnönü Üniversitesi” adını almıştır. Yine Malatya şehir stadyumunun adı İsmet İnönü’nün vefatının ardından “İnönü Stadyumu” olarak değiştirilmiş, yıkıldığı tarih olan 2018 yılına kadar da bu adı taşımıştır. 1932 yılında Malatya-Elazığ karayolunda, Kömürhan mevkiinde, Fırat Nehri üzerine inşa edilen ve açılışını bizzat İsmet İnönü’nün yaptığı köprüye de “İsmetpaşa Köprüsü” adı verilmiştir. 1930’lu yılların başında yapımına başlanan ve şehrin önemli yeşil alanlarından biri olan park da “İsmetpaşa Parkı” adını taşımaktadır. Günümüzde anakent ilçesi olan Yeşilyurt, ilçe olmadan önce henüz nahiye iken 1928 yılında, Çırmıktı olan ismi değiştirilerek “İsmetpaşa” adını almıştır.
İsmet İnönü cumhuriyet döneminde ilk ziyaretini 1928 yılında yaptığı Malatya’ya toplam 18 ziyaret yapmış, bu ziyaretlerin 6’sını Cumhurbaşkanlığı görevini yürütürken gerçekleştirmiştir.
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Cumhurbaşkanlığı dönemindeki ilk Malatya ziyaretini 27 Aralık 1939 yılında yapmıştır. Özel bir tren ile 27 Aralık Cuma günü saat 09,00’da Malatya İstasyonuna gelen Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün bu ziyareti için şehirde bulunan bütün kuruluş ve esnaf dernekleri hazırlıklarını tamamlamış, caddeler baştanbaşa taklarla donatılmıştı. 29 Aralık 1939 tarihli Fırat Gazetesine göre Malatya Valisi Fahri Özen, Milletvekilleri, Belediye Başkanı Cafer Özelçi, Cumhuriyet Halk Partisi il Başkanı ve Halkevi Başkanının yanında şehrin sivil ve askeri erkânı, okullar, esnaf dernekleri temsilcileri ve kalabalık bir halk grubu da karşılama merasimine iştirak etmiştir. Özellikle civar köylerden gelen kalabalık bir topluluk Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’yü karşılamak üzere İstasyon güzergâhındaki caddeleri doldurmuştur.
Hükümet konağı ve Belediye ziyaretinden sonra yaya olarak çarşıyı gezen İnönü, Gazi İlkokulu, Sinema, Malatya Lisesi ve Alay Karargâhını gezerek yetkililer ile görüşmüş, bu ziyaretleri sonrası Sümerbank Bez Fabrikasına geçerek tezgâhları incelemiş ve fabrika müdürü tarafından bilgilendirilmiştir.
Gezi ve İncelemeler sonrası tekrar Malatya Belediyesine geçen İnönü, öğlen yemeğini burada yedikten sonra saat 16,000’da Vali, Milletvekilleri, Belediye Başkanı ve kalabalık bir topluluk tarafından istasyondan uğurlanmıştır.
Doğu vilayetlerine bir inceleme gezisine çıkan Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, gezi dönüşünde beraberindeki Sağlık Bakanı ve İktisat bakanı ile 5 Şubat 1941’de Malatya’ya ikinci ziyaretini yapmıştır..
29 Ocak 1941 tarihinde başladığı doğu seyahatinde Sivas, Erzurum, Erzincan, Diyarbakır ve Elazığ illerinden sonra son olarak Malatya’yı da ziyaret eden Cumhurbaşkanı İsmet İnönü saat 15.00’de Malatya garında Vali Fahri Özen ile Belediye Başkan Vekili Ali Gebeş ve devlet erkânı ile birlikte kalabalık bir halk topluluğunun katıldığı askeri törenle karşılanmış, tören sonrası Memleket Hastanesine geçilerek incelemelerde bulunmuştur. Hükümet Konağı ve Belediye ziyaretinin ardından Sümerbank Bez Fabrikasını gezen Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, fabrikanın gelişiminden duyduğu memnuniyeti özellikle ifade etmiş, aynı günün sonunda tren ile Ankara’ya hareket etmişlerdir.
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Malatya’ya üçüncü ziyaretini 4 Ekim 1943 Pazartesi günü yapmıştır. İnönü, saat 10.00’da tren ile geldiği Malatya’da Vali Fahri Özen, Milletvekilleri, Belediye Başkanı Dr. Hikmet Fırat ile daire ve fabrika müdürleri tarafından karşılanmıştır.
Doğrudan şehre hareket eden Cumhurbaşkanı, sırasıyla Malatya Lisesi, Erkek Sanat Okulu ve Kız Akşam Sanat Okulunda incelemelerde bulunmuştur. Görevli öğretmen ve öğrenciler ile sohbet etmiş, her üç eğitim kurumundan da memnuniyetlerini ifade ederek ayrılan İnönü tekrar istasyona dönmüştür. Burada şehir yöneticileri ile Malatya’nın elektrik sorununun çözümü için görüşmeler yaparak trenle Akçadağ Köy Enstitüsüne hareket etmiştir. Enstitüde incelemelerde bulunarak öğretmen ve öğrenciler ile sohbet eden Cumhurbaşkanı, Adana’ya gitmek üzere Malatya’dan ayrılmıştır.
Güneydoğu gezisine çıkan Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, bu gezi kapsamında, dördüncü ziyaretini yaptığı Malatya’ya 12 Ekim 1946 Cumartesi günü gelmiştir. Vali Ahmet Kınık, Milletvekilleri, Belediye Başkanı Sait Fırat ve beraberlerinde bulunan kalabalık bir heyet tarafından Doğanşehir istasyonunda karşılanan İnönü’yü getiren özel tren saat 15,45’de Malatya’ya ulaşmıştır. Yol boyunca caddelerde toplanan Malatyalıların coşkun sevgi gösterileri içinde ilk olarak Kız Sanat Enstitüne giden Cumhurbaşkanı, sırasıyla Malatya Lisesi, Erkek Sanat Enstitüsü, parti binası, Hükümet Konağı ve Belediyeyi de ziyaret etmiş ve Vali Konağında kısa bir istirahat sonrası Amcazadesi Tevfik Temelli’nin evine gitmiştir.
Havanın yağışlı olmasına rağmen Cumhurbaşkanının şehirde yaptığı inceleme gezilerine oldukça kalabalık bir halk topluluğu iştirak etmiştir.
Sümerbank Mensucat Fabrikasında, Malatya Belediyesi tarafından onuruna verilen yemeğe katılan İnönü, burada ilgilerle su, kültür ve meyvecilik konularında görüş alışverişinde bulunmuştur. Yine yemek sırasında Akçadağ Köy Enstitüsü ve Sultansuyu Harası Müdürleri ile görüşerek her iki kurum faaliyetleri hakkında bilgi almış, yemek sonrası akşam saat 23,00’de istasyondan Sivas’a gitmek üzere uğurlanmıştır.
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, eşi Mevhibe İnönü ile beraber Adana’da meydana gelen sel felaketi nedeni ile çıktığı seyahate Doğu illeri ile devam ederek beşinci ziyareti için 24 Şubat 1948 Salı günü saat 11.30 da Malatya tren garına ulaşmıştır. Cumhurbaşkanına bu gezisinde Cumhuriyet Halk Partisi Milletvekilleri Nihat Erim, Hasan Reşit Tankut ve Demokrat Parti Milletvekili Nuri Özsan de eşlik etmişlerdir.
Vali Ahmet Kınık, Cumhuriyet Halk Partisi ve Demokrat Parti il başkanları, il yöneticileri ile kalabalık bir halk topluluğu tarafından karşılanan Cumhurbaşkanı İsmet İnönü önce Vali konağına gitmiş, akabinde eşi Mevhibe İnönü ile beraber aynı zamanda akrabası olan merhum Malatya Milletvekili Tevfik Temelli’nin evini ziyaret etmiştir.
Daha sonra beraberindeki heyet ile Malatya Lisesi, Erkek Sanat Okulu ve Hastanede incelemelerde bulunan Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, öğlen yemeğini özel vagonunda yedikten sonra gezisine Kız Enstitüsü, Belediye ve Sümerbank Mensucat Fabrikasında devam etmiştir. Malatya Belediyesi tarafından Sümerbank Mensucat Fabrikası salonunda onuruna verilen akşam yemeğinden sonra saat 22,00’de Malatya tren istasyonundan Diyarbakır’a uğurlanmıştır.
İsmet İnönü, Cumhurbaşkanlığı dönemindeki altıncı ve son gezisinde 30 Mart 1950 Perşembe günü saat 10.30’da özel bir tren ile geldiği Malatya’da yaklaşık 40.000 kişilik kalabalık bir halk topluluğu tarafından karşılanmıştır. Vali Sait Koçak ile beraber Cumhuriyet Halk Partisi il binasına geçen İnönü, burada kendisini Elazığ’a davet etmek için gelen Elazığ Milletvekilleri ve Belediye Başkanının da bulunduğu 9 kişilik heyet ile görüşerek, Elazığ heyetinin davetini kabul ettiğini bildirmiştir. Görüşme sonrası meydanda toplanan Malatyalılara hitaben Halkevi binasından bir konuşmayı yapmıştır.
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü konuşma sonrası ilçelerden gelen heyetler ile görüşmeler yapmış, daha sonra Sancaktar Mezarlığında bulunan babasının kabrini ziyaret etmiştir.
İsmet İnönü’ye bu ziyaretinde Ressam Vahdettin Özbek tarafından sadece daktilo ile yapılan portre resmi Malatya adına hediye edilmiş, tabloya büyük ilgi gösteren İnönü, genç ressamı tebrik etmiştir.
Malatya gezisinin sonunda İsmetpaşa bucağını ve Gündüzbey Köyünü de ziyaret eden İnönü kalabalık bir halk topluluğu tarafından Diyarbakır’a gitmek üzere Malatya tren garından uğurlanmıştır.
“İnönü Ziyaretlerinde Eğitim Kurumlarına, Esnaflara, Hastanelere ve Derneklere Özel İlgi Göstermiştir”
İsmet İnönü Cumhurbaşkanlığı dönemindeki Malatya ziyaretlerinde özellikle eğitim kurumlarına olan ilgisi açıkça görünmektedir. Gezilerinde halkla iç içe olarak, onların sorunlarını yerinde tespit ederek, çözüm üretmeye çalışmıştır. Cumhurbaşkanına bu gezilerinde bakanlar, bürokratlar, milletvekilleri ve çok sayıda uzman personel de eşlik etmiştir.
Malatyalılar da hemşerilerini gezileri sırasında güzel bir şekilde karşılamaya ve ağırlamaya özen göstererek sevgi ve saygılarını sunmuşlardır.
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün bu ziyaretleri, Malatyalılara, kentin sorunlarını ve taleplerini doğrudan devletin en üst makamına iletme imkânı sağlamıştır. Şehrin eksik ve sorunları yerinde incelenmiş, etkili çözüm yolları aranmıştır. Ayrıca bu ziyaretler ulusal basında geniş bir yer bulduğundan şehrin tanıtımına da önemli katkılar sağlamıştır.
Kızılkaya konuşmasının sonunda, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün Malatya seyahatlerinde Sancaktar Mezarlığında bulunan babası ve oğluna ait kabirleri ziyaret ettiğini, ayrıca şehirde yaşayan akrabaları ile görüşme fırsatı da bulduğunu belirtti.
Konferansın ardından katılımcılar İsmet İnönü Müzesi’ni gezdi.
malatyahaber.com
