Malatya İdare Mahkemesi, Malatya Belediyesi’nin bir oldu-bitti ile Vilayet Park’da başlattığı ve her biri 30-35 yaşında olan çok sayıda ağacı keserek keyfi biçimde uygulamaya soktuğu peyzaj projesini iptal ettikten sonra, şimdide belediyenin projesine onay veren Sivas Koruma Kurulu’nun kararını iptal etti.
Mahkeme 20 Şubat 2013 tarihinde oy birliği ile aldığı söz konusu kararında, dava konusu peyzaj projesine onay veren Sivas Koruma Kurulu’nun bu kararının, koruma ilke ve prensiplerine, 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na, imar mevzuatına aykırı ve kamu yararına uygun olmadığı sonucuna vardığını belirtti.
İdare Mahkemesi, Cemal Akın ve Ahmet Çakır dönemlerindeki Malatya Belediyesi’nin şehir merkezini ağaçsız ve yeşilsiz yapma yolundaki çabalarının son kurbanı olan Vilayet Park Projesi konusunda aldığı iptal kararında Malatya Belediyesi’ne adeta şehircilik dersi verdi.
Mahkeme heyeti, mahkemece tayin edilen bilirkişilerin parkın Malatya şehir merkezinin yeşil dokusu ve kültürel kimliği için ifade ettiği anlama yaptığı vurguya atıfta bulunarak, belediyenin bir gece yarısı operasyonu ile kesmeye başladığı ağaçların sadece ağaç olmadığını, kentin kimliğini ve geçmişini yansıttığına vurgu yaptı ve ağaçların kesilmesinin telafisi imkansız sonuçlar doğuracağını ifade etti.
Mahkeme, belediyenin projeyi uygulama gerekçesi olarak gösterdiği ‘Bölgedeki trafik akışının rahatlatılması’ iddiasının modern şehircilik anlayışına aykırı olduğuna işaret etti.
Asıl sorunun bölgedeki duran trafik (İki sıra halindeki araç parkı - minibüs durakları) olduğunun güçlü biçimde altının çizildiği kararda, yapılması gerekenin ağaçları keserek araçlara yol açmak değil, tam tersine araç trafiğinin kısıtlanarak yaylaştırma alanlarının genişletilmesi belirtilerek, sorunun bölgedeki duran trafiğin azaltılması ile çözülebileceği kaydedildi.
Mahkemenin son bir ayda Vilayet Park ile ilgili olarak açılan davalarda verdiği iki ayrı iptal kararı ile Vilayet Park’da uygulanmaya başlanan projenin tüm yasal dayanakları çökmüş oldu.
Malatya Belediyesi ise Malatya İdare Mahkemesi’nin tüm bu kararlarına karşın bildiğini okuyor. Belediye yönetimi, Vilayet Park’ta başlattığı projeyi uygulamaya devam ederek, Türk Ceza Kanunu’nda suç teşkil eden ‘T.C. mahkemelerinin almış olduğu kararları uygulamamak’ konusunda direnişine devam ediyor.
ESKİ VALİ ULVİ SARAN’DAN KALAN MİRAS
Eski Vali Ulvi Saran’ın talimatıyla geçtiğimiz yıl polis zoruyla boşaltılan Vilayet Park için Malatya Belediyesi tarafından hazırlanan peyzaj projesini kısa süre önce iptal eden Malatya İdare Mahkemesi, parkın çevre düzenlemesine ait peyzaj projesine onay veren Sivas Koruma Kurulu’nun bu kararını da iptal etti.
Böylece mahkemenin parkın peyzaj projesine ilişkin verdiği iki ayrı ‘Yürütmeyi Durdurma’ kararı ile projenin hiçbir hukuki dayanağı kalmadı. Buna karşılık Malatya Belediyesi’nin geçtiğimiz Aralık ayında yaptığı ihale kapsamında parktaki düzenleme çalışmaları devam ediyor.
Vilayet Park’ın işletmecisi Şükrü Algül tarafından Malatya Belediyesi Proje Birimi Başkanı Zeki Sarılar’ın başkanlığındaki bir ekip tarafından hazırlanan peyzaj projesi ve projeye onay veren Sivas Koruma Kurulu’nun kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılan davada Malatya İdare Mahkemesi, ‘Dava konusu edilen karar, imar ve yapılaşmayla ilgili olduğundan ve koruma alanı içerisindeki ağaçların kesilmesini gerektirdiğinden davaya konu kararın uygulanması halinde telafisi güç ve imkânsız zararlar oluşturacağı açıktır’ diyerek reddetti.
Mahkeme 20 Şubat 2013 tarihinde oy birliği ile aldığı kararda, dava konusu peyzaj projesine onay veren Sivas Koruma Kurulu’nun bu kararının, koruma ilke ve prensiplerine, 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na, imar mevzuatına aykırı ve kamu yararına uygun olmadığı sonucuna vardığını belirtti.
Vilayet Konağı ile birlikte konağın güney kısmında bulunan park alanının da Sivas Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 5 Aralık 2009 tarihinde alınan bir kararla, korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edildiği ve bu tür alanların 2863 Sayılı Yasa ve ilgili mevzuat çerçevesinde korunduğunun belirtildiği mahkeme kararında, Malatya Belediyesi’nin sadece 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili hükümlüleri çerçevesinde hazırladığı peyzaj projesinin, tescilli bir alanda yapılacak projelerde koruma ilke ve prensiplerine aykırılık teşkil ettiğinin altı çizildi.
VİLAYET PARKI ORTADAN KALDIRAN SÜREÇ NASIL GELİŞTİ?
Vilayet Park’ta yeşil dokunun yok edilmesini içeren proje çalışmaları aslında 2006 yılında başlamıştı. Malatya Belediyesi’nin 2006 yılında aldığı ve park alanını küçülterek araç yolunu genişletme çabalarını içeren imar plan değişikliği ve Belediye Meclis Kararı, kamuoyunun baskısının yanı sıra dönemin Valisi Halil İbrahim Daşöz’ün Bölge İdaresi Mahkemesine başvurması ile iptal edilmiş, Bölge İdare Mahkemesi’nin bu kararını Danıştay da onaylamış ve parkı ortadan kaldıracak bu girişim başarısızlıkla sonuçlanmıştı.
Bu süreçten sonra boş durmayan Malatya Belediyesi, 7 Ekim 2008 tarihli Belediye Meclis toplantısında onayladığı revizyon imar planına dayanarak, 2011 yılında Vilayet Park’ın çevresindeki Cumhuriyet Caddesi ve Ferhadiye Sokağın park alanı içine doğru genişletilmesini içeren yeni bir proje hazırladı ancak Sivas Koruma Kurulu, projede onlarca ağacın kesileceği gerekçesiyle projeyi reddetmiş ve ağaçları koruyan yeni bir proje hazırlanmasını istedi. Bunun üzerine Malatya Belediyesi, eski Vali Ulvi Saran’ın talimatıyla Malatya 3. Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından hazırlatılan bilirkişi raporu ile 611 olduğu resmi kayıt altına alınan parktaki yetişkin ağaç sayısını 150 olarak gösteren yanıltıcı yeni bir proje hazırlayarak 19 ve 23 Ocak 2012 tarihli dilekçelerle yeniden Sivas Koruma Bölge Kurulu’na başvurdu. Sivas Koruma Bölge Kurulu, ağaçların kesilmesinde veya taşınmasında bir sakınca olmadığına dair Malatya Orman İşletme Müdürlüğü’nden yazı alınmasını istedi. Orman İşletme Müdürlüğü’nün 26 Ocak 2012 tarihinde ‘ağaçların kesilmesinde veya taşınmasında sakınca olmadığına’ dair yazısı üzerine Sivas Bölge Koruma Kurulu projeyi onayladı ve Vilayet Park’ın yıkılmasının önündeki engeli kaldırmış oldu.
Geçtiğimiz yıl, polis zoruyla parktan çıkartılan park işletmecisi Şükrü Algül, parkın boşaltılmasından önce Malatya Belediyesi’nin Danıştay’ın daha önce parktaki imar düzenlemesine ilişkin verdiği iptal kararını uygulamadığı, mahkemenin iptal gerekçeleri dikkate alınmadan onaylanan revizyon imar planı doğrultusunda 2011 yılında hazırlanan peyzaj projesinin çok sayıda ağacın kesilmesine olanak vereceği, alanın yapılaşmaya açılacağı ve hukuka uygun olmadığı gerekçesiyle hem proje aleyhinde hem de Sivas Koruma Kurulu’nun projeyi onaylayan kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle dava açmıştı.
MAHKEMEDEN ŞEHİRCİLİK DERSİ
Kültür ve Turizm Bakanlığı avukatları ise savunmalarında Malatya Orman İşletme Müdürlüğü’nce koruma altındaki park alanı içerisinde yer alan ağaçların kesilmesi veya taşınmasında herhangi bir sakınca bulunmadığının bildirilmesi üzerine peyzaj projesinin uygun bulunduğunu ve dava konusu işletme hukuka aykırılık bulunmadığını belirterek davanın reddini istedi.
‘PARKTAKİ AĞAÇLAR KENTİN KİMLİĞİNİ YANSITIYOR’
Bunun üzerine davanın görüldüğü Malatya İdare Mahkemesi, bilirkişi raporu hazırlattı.
Yüksek Mühendis –Mimar-Şehir Plancısı Prof. Dr. Şule Karaaslan, Harita Mühendisi Namık Gazioğlu ve Şehir Plancısı Yrd. Doç. Dr. Adem Erdem Erbaş’tan oluşan bilirkişi heyeti, Vilayet Parkı’nın hukuka aykırı bir biçimde ortadan kaldırıldığını ve yeşil dokunun talan edildiğini kuşku bırakmayacak şekilde gözler önüne seren bir rapor hazırladı.
Malatya Belediyesi’ne çevre ve şehircilik konusunda adeta ders verir niteliğindeki bilirkişi raporunda ağaçların sadece ağaç olmadığını, kentin kimliğini ve geçmişini yansıttığına vurgu yapıldı. Raporda ağaçların kesilmesine ilişkin ‘Yol genişletilmesi nedeniyle koruma altındaki park alanının daraltılarak yola isabet eden ağaçların kesilmesi öngörüldüğünden, 2863 sayılı Yasa kapsamındaki 3194 Sayılı İmar Kanunu’na ek olarak bir takım koruma ilke ve kararlarıyla korunması gerekliliği karşısında bahse konu park alanındaki kesilmesi planlanan 30-35 yıllık 8-9 metre boylarındaki ağaçların kentsel dokuyu tamamlayan ve kentsel peyzaj değerlerini yansıtacak özellikte olup projede Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma ilke kararlarına aykırı şekilde ağaçların kente yaptığı olumlu katkının değerlendirilmeyerek ağaçların kesilmesine izin verildiği, park alanının kentlilerin bir sosyal buluşma mekanı olarak kentin kimliği ve geçmişinde yer ettiği olgusu göz ardı edilerek, sadece valilik giriş ve çıkışına hizmet edecek bir geçiş alanı şeklinde düzenlendiği, bunun kent merkezindeki zaten az olan aktif yeşil alanın da azalmasına yol açacağı’ tespitine yer verildi.
Malatya Belediyesi’nin Vilayet çevresinde oluşan trafik sıkışıklığını, Ferhadiye Sokağı park içine genişleterek çözmeyi amaçlayan bu fikrinin modern şehircilik ilkeleriyle bağdaşmadığı, zaten trafik sıkışıklığını da çözüm olmayacağının belirtildiği bilirkişi raporunda tam tersine trafiğin kısıtlanarak yayalaştırma alanlarının attırılması görüşüne yer verdi. Raporda daha sonra şu tespitlere yer verildi: ‘Söz konusu park alanı çevresindeki yol genişletmenin trafik sorununa çözüm oluşturmayacağı, ulaştırma planlaması bakımından kent merkezinde tarihsel nitelikli ve yaya hareketlerinin fazla olduğu bu tür alanlarda trafiğin azaltılması ve kısıtlanması ile birlikte yayalaştırma alanlarının arttırılması gerekirken kent merkez alanında trafik dolaşımına öncelik verecek şekilde düzenleme yapıldığı, buna karşın asıl sorun oluşturan duran trafik (iki sıra halinde park eden araçlar) ile ilgili herhangi bir düzenlemenin yapılmadığı,öte yandan dava konusu peyzaj projesinde imar planında mevcut trafonun kaldırılması öngörüldüğünden peyzaj projesinin, dayanağı olan uygulama imar planı hükümlerine aykırı olduğu anlaşılmakta, dava konusu peyzaj projesinin kabulüne dair kararın koruma ilke ve prensiplerine, 2863 Sayılı Yasaya, imar mevzuatına ve kamu yararına uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.’
HABER: Malatya'ya Bakış (Güler HAZAR)
