Önceki adıyla Eski Malatya, mevcut adıyla Battalgazi tarihsel süreçte Malatya’nın ikinci yerleşim merkezi.
Malatya’nın tarihi ve kültürel zenginliklerinin adam akıllı bir envanteri çıkarılsa, Battalgazi’deki tarihi / kültürel ve sanatsal varlıkların Malatya’nın geriye kalan toplamından daha fazla bir zenginliğe sahip olduğu görülecektir.
Battalgazi Belediyesi’nin geçtiğimiz yıllarda yayınladığı Battalgazi Kültürel Envanteri yakın plan incelendiğinde ilçenin kültürel / tarihsel mirasının bugüne ulaşan varlığı karşısında böyle bir mirasa sahip olmanın övüncünü yaşamanın keyfini çıkarabilirsiniz.
Battalgazi’nin çağları aşma kudretine sahip tarihi / kültürel eserleri Malatya’nın, ülkemizin dolayısıyla insanlığın kültürel mirasının özgün birer parçası olarak son yıllarda yeniden ele alınıyor / restore ediliyor / daha önemlisi bu eserler hayata artı değer olarak kazandırılıyor.
Bu eserlerin restorasyonları konusunda eleştirilecek boyutlar olmasına, restorasyon kalitesini anlatacak kelimenin ‘Mükemmel’ kelimesi olmadığını bilmemize karşın, bir zamanlar Battalgazi’deki tarihi Roma surlarını söküp, sur taşlarını tuvalet taşı, merdiven basamağı olarak kullanan utanç verici bir sicile sahip olduğumuz düşünülürse, mevcut restorasyon hamlesine, yanlışlarını da not ederek pozitif bakılmalıdır diye düşünüyorum.
Battalagazi’nin kültürel mirasının başat aktörlerinden biri kuşkusuz IV. Murat’ın Silahtarı Mustafa Paşa’nın 1636’da yaptırılması talimatı verdiği ve 1637 yılı sonunda yapımı bitirilen Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı’dır.
Yapıldığı dönemde İstanbul’dan doğuya uzanan güzergahın en önemli konaklama merkezlerinden biri olarak işlev gören Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı geçtiğimiz yıllarda restore edildi ve tarihi bir mekan olarak Malatya’nın kültürel ve sanatsal faaliyetlerine ev sahipliği yapacak şekilde yeniden düzenlendi.
Bu süreçte Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Battalgazi Kaymakamlığı ve Battalgazi Belediyesi Kervansaray’ın restorasyonu konusunda kurumlar arası işbirliğinin güzel bir örneğini vererek başarılı bir çalışma çıkardı.
Battalgazi Kaymakamlığı ve Battalgazi Belediyesi bununla da yetinmeyerek Kervansaray’ın ilçenin ve Malatya’nın bir kültür ve sanat üssü olması yolunda projeler geliştirdi ve uyguladı.
Selahattin Gürkan’ın belediye başkanı olmasından sonra kültürel derinliği olan ve Türkiye’de bir ilk olma özelliği taşıyan, çok sayıda akademisyen ve kültür insanının katılımı ile Kervansaray Buluşmaları bu projelerin öncüsü olarak başladı ve devam ediyor.
Kervansaray’ı dönemsel projelerin yanı sıra yılın bütün aylarında Malatya’nın kültür ve sanat üssüne dönüştürecek projeler ise son iki ayda hayata geçirilmeye başlandı.
Battalgazi Kaymakamı Abdulmuttalip Aksoy ve Belediye Başkanı Selahattin Gürkan, işte bu projelerin tanıtılması amacıyla geçtiğimiz akşam düzenlenen iftar yemeği programında Malatya medyası ile buluştu.
Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı’nın avlusunda, tarihi bir atmosferde yenilen iftar yemeğinden sonra Kaymakam Abdulmuttalip Aksoy ve Belediye Başkanı Selahattin Gürkan ilçenin tarihi ve kültürel varlıkları bağlamında yapılan çalışmaları, çalışmaların ilçe ve Malatya için önemine vurgu yapan kısa birer konuşma yaptı.
Kaymakam Abdulmuttalip Aksoy, Kervansaray’ın Malatya için bir kültür-sanat merkezi olacağını, 16 ayrı dalda kültür-sanat faaliyeti yürütecek birim ve kurs merkezi oluşturulduğunu ifade ederek her yaşta katılımcıya açık olacak merkezin Malatya’da toplumsal düzlemde bir sanat bilinci oluşturmayı hedeflediğini vurguladı. Battalgazi’de örnek bir sokak sağlıklaştırması projesi gerçekleştirdiklerini de belirten Kaymakam Abdulmuttalip Aksoy, ilçenin tarih ve kültürle yoğrulmuş kimliğinin Kervansaray’daki sanatsal faaliyetlerle geniş kitlelerle tanıştıracağını kaydetti.
Belediye Başkanı Selahattin Gürkan ise, Battalgazi’nin tarihsel kimliğinin Malatya’ya kazandırdığı anlam ve önemi özetledikten sonra, ilçedeki tarihi-kültürel varlıkların yeniden hayata kazandırılması yolunda yapılan çalışmaları anlattı. Topluma bakış açısını ve hizmet anlayışını ‘Nefsini düşünenler nesline hizmet edemezler. Bizler bu işlere girişirken nefsimizle hareket etmiyor, neslimize hizmet ediyoruz’ cümlesiyle ifade eden Başkan Gürkan, ‘Halkımızla, kurumlarımızla birlikte kültürel mirasımızı gün yüzüne çıkararak Battalgazi’nin küllerinden yeniden doğmasının yolunu açtık’ dedi. Başkan Gürkan ‘Anadolu’yu anayurt yapan sancağın merkezi “Battalgazi”dir. Kervansaray bugün gülen yüzüyle insanları karşılıyor, hizmet veriyor. Battalgazi şehzadelerin yetiştirdiği ocak olma vizyonunu çağdaşlaşmış yapısıyla gelecek nesillere taşıyacaktır’ sözleri ile de Kervansaray’ın ilçe ve Malatya için önemine atıfta bulundu.
Kervansaray buluşmasında tanıtılan projelerin yönetici ve uygulayıcıları ile de tanıştık ve kısa söyleşiler yaptık faaliyet alanları ile ilgili.
Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı Yöneticisi Ayşe Tuncay Özer, Kervansaray’daki projeleri ile risk altındaki çocukları kültür ve sanatla geliştirmeyi kendine misyon edinen RİSKADER (Risk Altındaki Çocukları Kültür ve Sanatla Geliştirme Derneği) Başkanı Sedat Özer, Tezhip ve Minyatür sanatçısı Vedat Arıcı, Ebru sanatçısı Mehmet Demiralp, heykeltıraşlar Erkan Ünsal - Yasin Özer ve adını not alamadığımız çok sayıda sanatçının Kervansaray’ı gerçek anlamda bir kültür-sanat merkezi konumuna ulaştırarak toplumsal beğeni düzeyini yükseltmenin, estetik duygusunu geliştirmenin mücadelesi yolunda heyecanla çalıştığına / ürettiğine tanık olduk.
Kervansarayı Yöneticisi Ayşe Tuncay Özer Kervansaray’daki sanatsal eğitimleri anlatıyor ve ücretsiz olan kurslara davet ediyor insanları. Özellikle de gençleri. Özer’in verdiği bilgiye göre, Kervansaray’da ebru, seramik, tezhip, hüsnü hat, minyatür, çinicilik vitray, ahşap oyma, resim, fotoğrafçılık, dekoratif mum, keman, gitar, bağlama, piyano, şan, ud ve ney kursları verilmeye başlanmış. Bu kursların hemen her birinde şu anda 15-20 arası değişen öğrenci eğitim görüyor.
Ayşe Tuncay Özer, sanatın toplumların estetik anlayışını rafine etme konusunda belirleyici bir rol oynadığını belirtiyor. Özer’e göre kültür ve sanat alanında yapılan eğitim bugünden çok gelecek yüzyıllara yapılan bir yatırım…
Ayşe Tuncay Özer’le kısa söyleşimizden sonra Kervansaray’daki sanat atölyelerini de geziyor ve her atölyenin yöneticisi ile de konuşuyoruz.
Tazhip ve Minyatür Atölyesi’ndeyiz. Bu atölyenin usta öğreticisi Vedat Arıcı aynı zamanda yetiştirme yurdunda eğitimci. Tezhip ve Minyatür alanında zengin bir geleneğe sahip olduğumuza vurgu yapan Vedat Arıcı, sanatsal faaliyetlerin insanların gelişimindeki etkisine vurgu yaparak, Malatyalı sanatseverleri bu kurslara davet ediyor.
Ebru Atölyesi’nde ebru sanatçısı ve usta öğreticisi Mehmet Demiralp ile tanışıyoruz. Mehmet Demiralp, unutulmaya yüz tutan geleneksel sanatlarımızı canlandırmanın ve bu sanatları öğretmenin önemini anlattıktan sonra ebru sanatının tarihçesi ve uygulamalar hakkında bilgi veriyor. Ebru sanatını öğretmekten büyük keyif aldığını, 15 öğrencisi bulunduğunu belirten Demiralp, ‘Kurslarımız ücretsiz. Belediye başkanımız Malatya’dan buradaki kurslara gelecek öğrenciler için servis koyacağını da açıkladı. İnsanlarımız bu imkânları iyi değerlendirip kurslarımıza katıldıklarında kimliklerine sanatsal bir boyut katarak zenginleyecekler’ sözleri ile kurslara daveti yineliyor…
Heykeltraşlar Erkan Ünsal ve Yasin Özer ortaklaşa üretiyor ve öğretiyor Ünsal ve Özer atölyelerindeki Ulu Cami ve Kervansaray gibi minyatür seramik eserlerin yapım sürecini anlatırken, Malatya’ya gelen yabancıların Malatya’yı anlatan ve simgeleyen eserleri bulamadığını, bundan sonra bu eksikliğin tamamlanacağını belirtiyor. Cumhuriyet Üniversitesi mezunları heykeltıraşlar Erkan Ünsal ve Yasin Özer, atölye çalışmalarına 12 öğrencinin katıldığını, yakın gelecekte bu sayının yükseleceğini ifade ederek, ‘Burası artık bir sanat merkezi konumunda. Hem üretiyoruz hem de öğretiyoruz. Sanatseverleri Kervansaray faaliyetlerine katılmaya bekliyoruz’ diyorlar…
Kervansaray’daki sanatsal projelerin moderatörlüğünü yapan RİSKADER Başkanı Sedat Özer, aynı zamanda Malatyalı ses sanatçısı Sami Kasap anısına kurulan sanat merkezi’nin de yöneticisi. Sedat Özer, Kervansaray’ın bir kültür merkezi kimliğine kavuştuğuna vurgu yaparak, Malatya’da faaliyet gösteren kültür merkezleri, müze ve sanat eksenli kurumların ortak hedefler etrafında koordineli biçimde çalışmasının önemine dikkat çekiyor.
Sıcak bir Ramazan akşamında gerçekleşen Kervansaray buluşmasını atölye gezilerinden sonra noktalayacağımızı düşünürken, gecenin finalinde 374 yıllık Kervansaray’ın Osmanlı mimarisi akustiğinde mini bir müzik ziyafeti başlıyor.
Müzik öğretmeni ve keman sanatçısı Serkan Sarıtaş gece / tarih ve müzik atmosferinde hem kemanı hem de seslendirdiği eserler ile davetlilere güzel dakikalar yaşattı. Bağlama sanatçısı Ulaş Karataş, Serkan Sarıtaş’ın kimi türkülerine eşlik ederek müzik ziyafetini zenginleştirdi.
Gecenin ilerleyen bir anında Battalgazi Kaymakamı Abdulmuttalip Aksoy, Battalgazi Belediye Başkanı Selahattin Gürkan, gecenin kusursuz geçmesi için ter döken Battalgazi Belediyesi personeli ve Kervansaray’a gönül vermiş sanatçılarla vedalaşarak Malatya’ya dönüyoruz…
Işık Battalgazi’den yayılıyordu…
Yazı ve Fotoğraflar: Niyazi Doğan
