2013 YILI MALATYA YATIRIM TEŞVİKLERİ DEĞERLENDİRMESİ
Mustafa Bahadır ALTAŞ
SM. Mali Müşavir
mba444@mynet.com
Bilindiği üzere Ekonomi Bakanlığı tarafından, bir önceki ay düzenlenen Türkiye genelinde ve iller bazında verilen yatırım teşvik belgelerine ilişkin bilgiler Resmi Gazete'de yayınlanmaktadır. 31 Ocak 2014 tarihinde Resmi Gazete'de, Aralık 2013 dönemine ilişkin veriler ile 2013 yılına ilişkin Ocak-Aralık dönemi Türkiye genelinde ve iller bazında düzenlenen yatırım teşvik belgelerine ilişkin veriler açıklandı.
Açıklanan bilgilere göre, 2013 Yılında Türkiye genelinde düzenlenen 4.989 adet Yatırım teşvik belgesi ile 93.8 milyar TL tutarındaki yatırım teşvik edilerek 190 bin kişiye istihdam imkanı sağlanmış oldu. 2013 yılında Malatya il genelinde ise 39 adet teşvik belgesi ile 2 milyar TL tutarında yatırım teşvik edilerek 1.754 kişiye yeni iş imkânı sağlandı. (Not: Mayıs ayında düzenlenen Teşvik belgesi 1.569.000.000 TL'lik Hekimhan Demirçelik, 71.627.000 TL'lik Malatya Belediyesi trambüs için alınmıştır. Toplam istihdam 650 kişi)
Teşvik Belgesi Sayısında Düşüş Var
Malatya il genelinde düzenlenen teşvik belgelerinde, son üç yıla göre, hem il bazında düzenlenen teşvik belgesi sayısında, hem de Türkiye genelinde düzenlenen belge sayısı, yatırım tutarı ve sağlanan istihdam içindeki Malatya’nın pay oranı bakımından düşüş olduğu görülmektedir.
2010 Yılında 73 adet belge ile 372 milyon TL yatırım ve 2.381 kişiye istihdam,
2011 yılında 75 adet belge ile 397 milyon TL yatırım ve 2.226 kişiye istihdam,
2012 yılında 45 adet belge ile 487 milyon TL yatırım ve 2.425 kişiye istihdam sağlama hedefli teşvik belgesi düzenlenmişken 2013 yılında bu sayısı 37 adet belge ile 374 milyon TL yatırım ve 1.104 kişiye istihdam rakamlarına düşmüştür. (Hekimhan Demirçelik ve trambüs teşvikleri hesaplamaya dâhil edilmemiştir)
Teşvik Sisteminin Düşüşe Etkisi
2004 yılında Malatya’nın da içinde yer aldığı 36 ilde uygulamaya konulan 5084 sayılı Yatırım ve İstihdamı Teşvik Kanunu ile birlikte, 2004 yılından itibaren Malatya il genelinde düzenlenen teşvik belgesi sayısında artış olmuştur. 2009 Yılında açıklanan ve Malatya’nın 4. bölgede yer aldığı teşvik sistemi ile birlikte düzenlenen teşvik belgesi artışları devam etmiş, 2010 ve 2011 yıllarında üst seviyelerde gerçekleşmiştir.
2012 yıllarında açıklanan teşvik sistemi ile teşvik bölgesinin 4 bölgeden 6 bölgeye çıkartılması, Malatya’nın 4.bölgede yer alması yeni teşvik sistemi ile sağlanacak teşvik ve desteklerin 5. ve 6. bölgede yapılacak yatırımlara kaydırılması ile birlikte 2012 yılından itibaren Malatya genelinde düzenlenen belge sayısında yüzde elli oranında bir düşüş yaşanmıştır. 2011 yılında 75 adet olan belge sayısı, 2012 yılında 45’e, 2013 yılında ise 39 düşmüştür. Malatya il kapsamında 2013 Yılında Ekim ayı hariç her ay en az bir adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiştir.
İptal edilen Teşvik Belgelerinde Artış var
Önceki yıllarda alınan teşvik belgelerinden yatırımdan vazgeçilmesi nedeniyle, 2012 yılında 17 adet 64 milyon TL yatırım tutarı ve 1.275 istihdam sağlayan, 2013 yılına 20 adet 93 milyon TL yatırım tutarı ve 615 istihdam sağlayan yatırım teşvik belgesi iptal edilmiştir. Bu rakamlar, son iki yılda düzenlenen teşvik belgelerinin yarısı kadarının iptal edildiğini ortaya koymaktadır. 2012 ve 2013 yıllarında iptal edilen yatırım teşvik belgelerinin önemli bir bölümü tekstil ve hayvancılık faaliyet konularında alınan belgelerdir.
Yatırımlar azalıyor, işsizlik artıyor, Malatya kan kayıp ediyor
Son üç yıllık dönem dikkate alındığında, 2013 yılında teşvikli yatırımlardaki azalma meydana gelmesi ve daha önceki yıllarda alınan yatırım teşvik belgelerinin önemli bir kısmının yatırıma başlamadan iptal edilmesi Malatya ekonomisi için olumsuz gelişme olarak karşımıza çıkmaktadır.
Geçtiğimiz hafta içinde İl İstihdam Kurulu tarafından açıklanan rakamlara göre, 2013 yıl sonu itibarı ile Malatya'da 26 bin 587 kişinin işsiz ve il genelinde işsizlik oranının yüksek olduğu görülmektedir. Malatya İş-Kur Müdürlüğüne kayıtlı iş arayanların yaklaşık yüzde ellisinin de ilköğretim mezunu olduğu dikkate alındığında, gelinen noktada yaşanan gelişmelerin Malatya sosyo-ekonomik yapısına olumsuz katkı sağlayacağı bilinmelidir.
Yakın zamana kadar sosyal yaşam, kültürel yapı ve ekonomik olarak nicelikli ve nitelikli bir altyapısı bulunan Malatya’nın yaşanan gelişmeler sonrasında kozmopolit bir yapıda olması kaçınılmaz olacaktır.
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan verilere göre, geride bıraktığımız 1980–2014 yılları arasını kapsayan yirmi beş yıllık dönemde Malatya nüfus ve demografik yapısı değişmiştir. Malatya, bu dönemde yaklaşık olarak 253 bin göç alırken, 329 bin göç vermiştir. Eğitimli, nitelikli ve sermaye birikimli çoğunluk yerini eğitimsiz, niteliksiz ve sermaye birikimi olmayan bir çoğunluğa bırakmaktadır. Malatya nüfusuyla, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre 2013 yıl sonu itibari ile 762.568 kişi ile Türkiye genelinde 81 il arasında 28. sırada yer almaktadır.
Kaynak:
http://www.ekonomi.gov.tr/
http://www.tuik.gov.tr/
OSB ARŞİV FOTO: Malatya 2. Organize Sanayi Bölgesi
