Balık proteininden en çok faydalanılan besin türüdür. 100 gram yağlı balık yaklaşık 22 gram, yağsız balık ise 10 gram protein içerir.
İnsan vücudu bu proteinin %93’ünden faydalanır. Bu oran kırmızı etlerde ve diğer beyaz etlerde çok düşüktür. Az karbohidrat içermesinin yanı sıra madensel tuzlar ve mineraller açısından son derece zengin olan balık eti, bol miktarda fosfor, kalsiyum, iyot ve flor içerir. Balık eti A, B1, B2 ve D vitaminleri açısından da zengindir. Büyüme ve yaraların iyileşmesinde önemli rolü vardır.
Balık hakkında önemli bilgiler veren İç Hastalıkları uzmanı Dr. Ayça Kaya, balık etinin faydalarını sıraladı:
• Sağlıklı diş etleri ve diş yapısı oluşmasına yardımcı olur.
• Cilt rengini güzelleştirir.
• Saçların daha dayanıklı olmasını sağlar.
• Bakteriyel enfeksiyonlarda mücadeleye katkıda bulunur.
• Kandaki kolesterolü düzenleyici etkisiyle kalp krizinin önlenmesinde önemli rol oynar.
• Nişasta ve yağların parçalanarak vücutta kullanılmasına yardım eder.
• Eklem sağlığına faydalıdır.
• Şeker hastalarının tedavisinde kullanılır.
• Depresyon ve şizofreni belirtilerini hafifletir.
• Yanık tedavisinde faydası vardır.
• Migren hastalarında faydası kanıtlanmıştır.
• Glokom (göz içinde basınç artması nedeniyle meydana gelen körlük) tedavisinde faydası vardır.
KADIN KALBİNİ KORUYOR
Özellikle kadınlar için elde edilen verilere göre haftada en az iki defa balık yiyenlerin koroner kalp rahatsızlıklarına yakalanma riskinin %30 azaldığı, haftada en az bir defa balık yiyenlerin ise ayda bir defadan az yiyenlere göre kalp krizi riskinin %50 azaldığı tespit edilmiş.
KALP ALERJİ VE ASTIM HASTALARI ÇİFTLİK BALIKLARINDAN UZAK DURUN
Açık sularda yaşayan balıklar ile çiftliklerde yetiştirilen balıklar arasındaki besin değerinde farklılık bulunur. Doğada yer alan balıklar denizde yer alan yosunlarla beslendikleri için hem vücudumuz için faydalı mineraller açısından daha zengindirler hem de doymamış yağ oranları daha yüksektir. Suni yemlerle beslenen çiftlik balıklarının ise aşırı tüketimi ciltte yaşlanmaya neden olur. Çiftlik balıklarının her hafta düzenli olarak tüketilmesi kalp hastaları, alerji sahibi olanlar, astımlılar ve felçlilere tavsiye edilmez.
ÇOCUKLAR VE HAMİLELER DİKKAT
Denizlerde bulunan bazı ağır metallerin balıklar tarafından yutulması ve yemekten sonra bunların insanlara geçmesi çeşitli rahatsızlıklara neden olabilmektedir. Balık seçerken diğer balıkları yiyerek beslenen balıkları tercih etmek yerine yosun ve diğer bitkileri tüketen balıkları tercih etmek, civa ve benzeri zararlı mineral alımını azaltarak balıktan daha fazla faydalanmayı sağlar. Her ne kadar balığın vitamin ve mineral açısından gerekliliği tartışılmayacak durumda olsa bile bu saydığımız risklerden dolayı çocuklar ve hamilelerin balık tüketimini haftada 1 defadan fazla gerçekleştirmemeleri gerekmektedir.
BALIK KARBONHİDRAT İÇERMİYOR
Balıklar diğer etler gibi karbonhidrat içermezler; bu nedenle de balık etinin enerjisi yağ ve protein içeriklerinden kaynaklanır. Protein miktarı balık türleri arasında büyük farklılık göstermezken, yağ miktarları arasında büyük farklılıklar vardır. Bu nedenle balıkların enerji değerleri, bileşimlerinde bulunan yağ miktarına göre değişir; yağlı balıkların enerji değerleri yağsız balıklara oranla daha yüksektir. Genel olarak balıklar diğer etlerle karşılaştırıldığında, aynı miktardaki sığır, koyun veya kümes hayvanlarının etlerinden daha az enerji içerdikleri söylenebilir. Örneğin sardalya gibi yağlı balıkların dışındaki balıkların, 90 gr. pişmiş servis edilen miktarı 160 kaloriden daha az enerji içermektedir.
ARALIK'DA BU BALIKLARI YİYİN
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayça Kaya’dan Kasım, Aralık ayları için balık önerileri;
Kasım ayı Uskumrunun en iyi zamanıdır. Toriğin lakerdasını tavsiye ederim. Aralık ayında da yine Uskumru, palamut, torik yağlı olduklarından dolayı tüketilebilir, her türlü yemeği yapılır, hamsi lezzetlidir. Tekir boldur.
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayça Kaya, türlerine gore balıklar ve pişirilme şekilleri hakkında bilgi veriyor:
Beyaz etli balıklar: Sindirimleri daha kolaydır, haşlamaya uygundur. Levrek, çipura, barbunya, lüfer, kefal, barbunya, tekir, karagöz, mercan, dil balığı, kalkan balığı bunlardandır.
Siyah etli balıklar: Beyaz etlilere göre daha az yağlı ve daha az jelatinlidirler, haşlanmazlar. Torik, palamut, uskumru, kolyos, kılıç, hamsi, sardalya, gümüş bunlardandır.
Yağlı Balıklar: Somon, ton balığı, alabalık
DR. AYÇA KAYA’DAN BALIKLI TARİFLER
HAMSİ MÜCVER
1 avuç ceviz, 1 tutam dere otu, yarım kg hamsi, yarım çay kaşığı kimyon, 1 çay kaşığı kırmızı pul biber , 1 tutam maydanoz, 1 yemek kaşığı mısır unu, 5 adet taze soğan, 1 yemek kaşığı un, 2 adet yumurta, kararında karabiber, sıvı yağ, tuz
Hamsilerin başlarını ve kılçıklarını temizleyin.İyice yıkayıp suyunu süzün ve küçük doğrayın. Taze soğanı,dereotu ve maydanozu ince kıyın. Geniş bir kaba yumurtaları kırıp çırpın.Taze soğan, dereotu, maydanoz ,ceviz ve hamsiyi koyup karıştırın. Pul biber, kimyon, tuz ve karabiberle baharatlandırın. Un ve mısır ununu ekleyerek kıvam verin. Karışımın tamamını yağlanmış tepsiye döküp 180 derecede ısıtılmış fırında pişirin.
HAMSİ KÖFTESİ
Yarim kg hamsi, 2 kahve fincanı un, 1 demet maydanoz, 1 çay kaşığı kuru nane, 1 çay kaşığı kekik, 1 tane kuru soğan, 2 tane yumurta, sıvı yağ, tuz, karabiber, sumac
Hamsileri, kafalarını kopararak ve kılçıklarını çıkararak fileto halinde ayıklayın; yıkayıp durulayın. Sonra çok küçük parçalara doğrayın, maydanozları ince kıyın. Soğanları rendeleyin. İçine diğer malzemelerle birlikte doğranmış hamsileri koyup iyice harmanlayın.Yumurtaları çırpıp ilave edin ve robotta tekrar karıştırın. Harmanlanmış malzemeyi küçük toplar halinde yoğurun ve yağlı kağıt üzerine dizerek fırına verin.
PORTAKALLI SOMON
2 çay kaşığı kişniş, 1 dilim limon, 1 adet limon kabuğu rendesi, 1 dilim portakal, yarım çay bardağı portakal suyu, 1 adet portakal kabuğu rendesi, 2 parça somon karabiber, tuz
Somon filetoları bol suyla yıkayıp süzdürün. Derin bir kabın içerisinde somon, portakal suyu, portakal kabuğu rendesi ve tuzu karıştırın. Dinlenmesi için 20 dakika bekletin. Ardından limon dilimleri ve suyuyla birlikte kısık ateşte somonları pişirin. İsterseniz az pişmiş, isterseniz kızarmış… Damak zevkinize göre…
