- Ticaret Borsası Başkanı Özcan, yer tahsisi de yapılan Lisanslı Depoculuk Projesi'nde gelinen aşamayı anlattı
Dönemin AKP Malatya Milletvekili Ömer Faruk Öz’ün özel uğraş ve çabasıyla 2013 yılında çıkarılmış olmasına ve Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmesine karşın, birkaç ay öncesine kadar kâğıt üzerinde bırakılan Kuru Kayısı Lisanslı Depo Tebliği, Nisan ayında Malatya Ticaret Borsası Başkanlığı’na Ramazan Özcan’ın seçilmesinden sonra, somut projeye dönüştürülmeye başlandı.
Dünya kuru kayısı üretiminin lider kenti Malatya’da, kayısı ve kayısı üreticisinin sorunlarının çözülmesi yolunda en önemli proje olarak gösterilen Kuru Kayısı Lisanslı Depoculuk Uygulaması, 5 yıllık boşa geçirilmiş zamandan sonra, Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan’ın başlattığı girişim ve dönemin Gümrük ve Ticaret Bakanı AK Parti Malatya Milletvekili Bülent Tüfenkci’nin yanı sıra Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu’nun desteği ile fiilen hayata geçirilmeye başlandı.
Kuru Kayısı Lisanslı Depoculuk Uygulamasının getirildiği aşamaya ilişkin olarak soruları yanıtlayan Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, Nisan ayında yapılan seçilmesinin ardından göreve başladıktan sonra, gündemlerinin ilk maddesine ‘Lisanslı Depoculuk’ uygulamasını yerleştirdiklerini söyledi.
Lisanslı Depoculuk projesi için gerekli bütçenin 18 milyon 600 bin TL olduğunu, bu bütçenin 12 milyon TL’lik bölümünün Kalkınma Bakanlığı tarafından finanse edildiğini belirten Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, kalan kısmın finanse edilebilmesi için de TOBB bünyesindeki LİDAŞ Şirketi’nin projeye ortak edilmesi ve bu paranın LİDAŞ tarafından Malatya’ya aktarılması şeklinde bir formül geliştirdiklerini söyledi. Geliştirdikleri bu formülü dönemin Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci ve TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu ile paylaştıklarını, her iki ismin de bu formüle destek sağlaması ile lisanslı depoculuk projesi için gereken toplam 18 milyon 600 bin TL’nin sağlandığını söyleyen Özcan, lisanslı depoculuğun sadece kayısı üreticisi çiftçiler için değil, kayısı sektörünün tüm aktörleri için büyük fayda sağlayacağını kaydetti.
Lisanslı depoculuk projesinin fiziksel mekânının da belirlendiğini açıklayan Ramazan Özcan, “Deponun yapılacağı yeri belirleme aşamasına geldik. Onu da belirledik. 1. OSB ile 3. OSB arasında 26 dönümlük bir yer tahsisi yapıldı” dedi.
İhracatçıların Lisanslı Depoculuğa karşı olduğuna dair söylentilere de değinen Özcan, bunun doğru olmadığını belirterek “Bir defa ihracatçının lisanslı depoculuğa karşı olmasını gerektirecek bir sebep yoktur. Depo, aslında ihracatçının da işine yarayacak. Çünkü depo tamamen çok donanımlı bir laboratuvar sistemi ile çalışacak. Bu da bir çok açıdan ihracatçının işini kolaylaştıracak” diye konuşu.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından 2013 yılında çıkarılan Kuru Kayısı Lisanslı Depoculuk Tebliği kapsamında, Malatya kayısısının yaşadığı sorunların çözümü yolunda önemli bir adım olarak değerlendirilen, kayısı üreticisi ile ihracatçısı için yeni bir dönem olarak tanımlanabilecek Kuru Kayısı Lisanslı Depoculuğu Projesine ilişkin olarak Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan’ın sorulara verdiği yanıtlardan öne çıkan hususlar şöyle:
Lisanslı depoculuk sadece kayısı üreticisi çiftçimize değil, ihracatçıya da fayda sağlayacak
Lisanslı Depoculuk, yaklaşık 5 yıldır Malatya’nın gündeminde olan bir konu ama bazı işlemlerin gecikmesinin birtakım nedenleri vardı. Bir defa ihracatçının lisanslı depoculuğa karşı olmasını gerektirecek bir sebep yoktur. Depo, aslında ihracatçının da işine yarayacak. Çünkü depo tamamen çok donanımlı bir laboratuvar sistemi ile çalışacak. Bu ne demek? Ürün kalitesinin pik yaptığı yer. Lisanslı depoculukta ürün depoya alınacağı zaman Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ile birlikte belirlenen standartlardaki ürün kabul edilecek. Bu ürün depoya kabul edildiği zaman çiftçinin ürünü depoya kabulünü gerçekleştirdiğine dair bir belge alacak. Yani depoya her ürün giremeyecek. Ürün, deponun ve laboratuarın TSE ile birlikte belirlemiş olduğu standartlara uygun ise kabulü gerçekleşecek. Bu kabul gerçekleştiği zaman, en kaliteli ürün depoya alınmış olacak. Tabii kayısı sınıflanmış olacak. Depo, biner tonluk hangarlar halinde inşa edilecek. Ürünün kalitesi laboratuar tarafından kayıt altına alınacak ve kayıt altına alındıktan sonra ürün senedi düzenlenecek.
Kayısı elektronik ortamda, online sistem ile dünyaya satılacak
Yani ürün senedindeki kasıt şu: Bu tamamen bankacılık sisteminde kabul görmüş senet karşılığında çiftçinin rahatlıkla bankalardan kredi temin etmesi veya o ürün senedini depodaki ürünü istediği zaman istediği kişiye bu senetle satabilmesidir. Artık ürünü görmüyorsunuz. Online sistem gibi. Elektronik ortamda satış salonu olacak ve ürünü fiziki olarak kimse görmeyecek. İhracatçı alacağı ürünü bu elektronik salonda nemini, kalitesini, numarasını bilerek almış olacak. Deponun verdiği kâğıt üzerinden satış gerçekleşmiş olacak. Bu durum ihracatçının daha çok işini kolaylaştırmış olacak. Çünkü artık ürünü fiziki olarak tahlil etme, kükürt oranını ölçme ihtiyacı duymayacak. Biz depoda ürünü kükürdüne göre sınıflandırmış olacağız.
Kükürt uçucudur. Oksijenle temas ettiğinde günlük ortalama 4 ppm kükürt uçuyor. Ayda 100 ppm’e tekabül ediyor. 2000 ile 2500 arasındaki kükürtlü kayısı 6 ay, 2500-3000 ppm arası 12 ay, 3000- 3500 ppm arası 15 ay, 3500 ve üzerini de 18 ay muhafaza edebiliyoruz. Burada bizim periyodik olarak uçuş sürecini hesaplamamız gerekiyor. Çünkü kükürt uçtukça üründe renk kaybı meydana geliyor. Renk kaybı da üretimde ve ihracatta bildiğiniz gibi çok önemli.
Projenin eksik kalan bütçesini TOBB bünyesindeki LİDAŞ’ı projeye ortak ederek aştık
Lisanslı depoculuk, daha önce de ifade ettiğim gibi 5 yıldan bu yana gündemde. Ama projenin pratiğe aktarılmasında gecikme olduğu da doğrudur. Mayıs'ta göreve geldiğimizde zaten Kalkınma Bakanlığı çıkan yasadan kaynaklı Malatya’da kuru kayısı lisanslı depoculuğu için 12 milyon TL’lik bütçeyi ayırmıştı. Ama projenin asıl değeri 18 milyon 600 bin TL tutarındaydı. Yani 10 bin ton kapasiteli Kuru Kayısı Lisanslı Depoculuğun kurulması için 18 milyon 600 bin para lazımdı. 6 milyon 600 bin TL açığımız vardı. Dolayısıyla önce bu finansman problemini çözmemiz gerekiyordu. Dönemin Gümrük ve Ticaret Bakanı Sayın Bülent Tüfenkci’nin TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu’nun yaptığı görüşme ve sağlanan mutabakatla TOBB’un bünyesinde LİDAŞ diye, Türkiye’deki Lisanslı Depoculuk konusunda profesyonel bir şirketi bünyesinde çok sayıda depo var. Bu 6 milyon 600 bin TL tutarındaki finansman sorununu LİDAŞ’ı da projeye ortak ederek aşalım. Bu parayı da LİDAŞ ödesin. Malatya’da bir iftar programı ile TOBB başkanını Malatya’ya çağırdık. Bakan bey geldi, TMO Genel Müdürü geldi ve burada bir protokol imzaladık. Protokolden sonra LİDAŞ genel kurul kararı alıp bu parayı genel kuruldan onaylayıp çıkarması gerekiyordu ve biz bunun için Ağustos ayına kadar beklemek zorundaydık. Ağustos ayında LİDAŞ genel kurulu yaptı ve buradan 6 milyon TL’lik parayı ödeyeceğine dair genel kuruldan karar çıkardı. Bu karar çıktıktan hemen sonra biz, müşavir firma, TMO, LİDAŞ ile temasa geçtik. Bakanlığın proje için öngördüğü süre 18 aydı ve hemen harekete geçtik. İlgili bu firmalar ile anlaşmalarımızı yaptık. Bu 18 aylık sürenin bir kısmı da zaten geçmişti.
Fiziksel mekân için 26 dönümlük arazi tahsisinin yapılmasını sağladık
Deponun yapılacağı yeri belirleme aşamasına geldik. Onu da belirledik. 1. OSB ile 3. OSB arasında, fiziksel yerleşme için 26 dönümlük bir yer tahsisi yapılmasını sağladık. Hatta, daha önce, 15 dönümlük yer ayrılmıştı ama biz bunun yetersiz kalacağını, ileride ihtiyaç olabileceğini, ek depolar yapılabileceğini belirterek bu arsayı yaklaşık iki katına çıkardık. Proje firması sözleşmemizi bugünlerde yapacağız ve proje çizim aşamasına gelmiş oldu.
Projeye TMO’yu ortak ederek kayısıda taban fiyat sistemini getirmiş olacağız
Lisanslı Depoculuk çiftçiyi rahatlatmak için hayata geçirilecek bir proje. Lisanslı depoculuğun sağlayacağı temel faydalar; birincisi çiftçinin Temmuz ve Ağustos ayındaki maliyet giderlerini karşılamak, ikincisi taban fiyat sistemini kurumsallaştırmak. Toprak Mahsulleri Ofisi’ni ortak ederek taban fiyatı belirlemiş olacağız, çünkü TMO kayısı alacak. Çiftçi de ürününü depoya teslimi sonrası aldığı ürün düzenleme senedi ile bankada faizsiz kredi kullanma imkanına kavuşacak. Üreticinin ürünü depoya getirirken ödemesi gereken nakliye gideri ve ürün kabulü sırasındaki laboratuvar giderlerini devlet karşılayacak. Depo kirasını da yine son çıkan ve Resmi Gazete'de de yayınlanan karar ile yine devlet karşılayacak.
Güler HAZAR, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com
