Malatya ekonomisinin temelini oluşturan kayısıda, son iki yıldır yaşanan don olayı nedeniyle ciddi ürün kaybı yaşanırken, mevsim normalleri üzerinde seyreden hava sıcaklıklarının kayısı ağaçlarını uyandırdığı, alçak bölgelerde ağaçların tomurcuklandığı ve bu yıl da kayısının don tehlikesi ile karşı karşıya kalacağı endişesinin başladığı bildirildi.
Battalgazi ve Kale ilçelerinin Karakaya Baraj Gölüne kıyı olan bölgeleri başta olmak üzere Malatya’nın ova kesimlerinde kayısı ağaçlarının tomurcuklanması, çiçeklenmenin de erken başlayacağı kanaatini yaygınlaştırırken, ilerleyen günlerde hava sıcaklıklarının düşmesiyle olası bir don riskinin artması, kayısı üreticilerinde tedirginliğe yol açtı.
Olası bir don riskinin, düşük sıcaklığın derecesine, süresine ve meydana geldiği dönemde bitkinin fenolojik safhasına (Canlıların gelişme periyotları içerisinde meydana gelen çeşitli gelişme evreleri) göre ürüne vereceği zararın boyutunun değişeceğini belirten uzmanlar, kayısının erken çiçeklenmesinin, söz konusu bu safhalara erken ulaşılması anlamına geleceğini kaydederek, olası bir sıcaklık düşüşü ve kar yağışı durumunda ürünün dondan zarar görme boyutunun da artabileceğini belirtiyor.
Konuya ilişkin soruları yanıtlayan İnönü Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Öğretim Üyesi ve Ziraat Mühendisleri Odası Malatya Şubesi Yönetim Kurulu üyesi Doç. Dr. Hüseyin Karlıdağ, kayısıda don riskinin en yüksek olduğu dönemin, döllenme sonrası meyve oluşumunun başladığı dönem olduğuna dikkat çekerek “Burada don olayına neden nedir? Sudur. Su donar. Çiçeklenmenin henüz yeni başladığı dönemde su oranı düşüktür. Ne zaman su içeriği artar? Döllenmeden hemen sonraki dönemde, küçük meyve oluşumu başladığı zaman. Su içeriğinin yükselmesiyle birlikte artık meyve içinde canlı bir embriyo var ve su içeriği çok yüksek bir yapı arzettiğinden, çiçekleme döneminde meydana gelen düşük bir sıcaklık zarar vermezken, döllenme sonrası küçük ürün oluşumu döneminde zarar verebilir. Meyvenin ölmesine, donmasına sebep olabilir” dedi.
Malatya’da çiçekleme döneminin ağırlıklı olarak Mart ayının ikinci haftasıyla Nisan ayının başları arasındaki bir zaman diliminde gerçekleştiğini, erken çiçeklenmenin bu anlamda bir risk taşıdığını kaydeden Doç. Dr. Karlıdağ, “Kayısıda don riski, düşük sıcaklığın derecesine, süresine ve meydana geldiği dönemde bitkinin fenolojik safhasına göre zararın boyutunun da değişir. Tomurcukların açılma dönemiyle, daha sonraki tam çiçeklenmenin oluştuğu dönemi ya da döllenmeden hemen sonraki küçük meyve dönemi, aynı düşük sıcaklıkta aynı şekilde etkilenmez. Safha ilerledikçe zarar boyutu artar. Tabi erken açması bir risktir. Erken açarsa o dediğimiz safhalara erken ulaşır. Henüz daha Tehlikeli dönemler geçmeden o riski yüksek safhalara daha erken ulaşacağından, düşük bir sıcaklıkta zararın boyutu daha da yükselir” diye konuştu.
Don ve dolu olayının ekolojik bir durum olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Karlıdağ, çiftçilerin don olayına karşı alabileceği önlemlerin sınırlı olduğunu ancak kritik dönemlerde zararı en aza indirgemek için, lastik ve saman balyası yakmak gibi bir takım önlemler alabileceklerini ifade etti. Yurt dışında, arkasında sıcak hava üfleyen fanların takılı olduğu traktörler ile arazilerde hava sirkülasyonu yapılmak suretiyle bir takım önlemlerin alındığını söyledi.
“Bu şekilde devam ederse sıkıntılı bir süreç bizi bekliyor”
İnönü Ziraat Mühendisleri Odası Malatya Şube Başkanı Doç. Dr. Orhan Gündüz ise hava sıcaklıklarının bu şekilde devam etmesi durumunda kayısı açısından Malatya’yı sıkıntılı bir sürecin beklediğini söyledi. Malatya’nın son iki yılda meydana gelen don olayı nedeniyle ciddi ürün kaybı yaşadığını hatırlatan Doç. Dr. Orhan Gündüz, şunları söyledi: “Kayısı biçim için önemli ve vazgeçilmez bir ürün. Son iki yıldır yaşanan don olayı nedeniyle de ciddi kayıplarımız var. Kayısı olağan seyrinin dışında erken bir çiçekleme dönemine girer ve havalar da soğursa, son iki yıldır yaşadığımız ürün kaybını yeniden yaşarız. Malatya’da şu an havalar oldukça sıcak seyrediyor. Bu şekilde devam edip ardından hava sıcaklıklarının düşmesi kayısı üretimi açısından ciddi bir tehdit. Çünkü bizim Malatya çiftçisi olarak B planımız da yok. Kayısıya bağlı bir üretimimiz var. İnşallah korkulan bir don olayı olmaz.”
FOTOĞRAFLAR: Bu kayısı tomurcuk görüntüleri, 1 Mart 2016 Salı günü Battalgazi ilçesinde çekildi.
Güler HAZAR, Yeni Malatya Gazetesi
FOTO: Mehmet GÖRESİYE
