DOĞANYOL, PÜTÜRGE VE KALE'DE SAPTANAN SORUNLAR.. CHP’nin 24 Ocak Elazığ- Sivrice merkezli deprem sonrası hazırladığı “Gözlem ve Değerlendirme Raporu”nda, Malatya’nın Pütürge ve Doğanyol ilçelerine bağlı köy ve mezralarında yıkılan ya da ağır hasar gören evlerin yerine yapılacak yeni konutların, toplu olarak başka bir bölgede yapılmasının köylüleri göçe zorlamak anlamına geleceği vurgulandı ve bu yolda ısrar edilmesinin depreme ilave olarak yeni mağduriyetler yaratacağına dikkat çekildi.
CHP Malatya Milletvekili ve Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba başkanlığında oluşturulan ve Elazığ Milletvekili Gürsel Erol, Adıyaman Milletvekili Abdurrahman Tutdere, İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, Tunceli Milletvekili Polat Şaroğlu, Mersin Milletvekilleri Ali Mahir Başarır ve Cengiz Gökçel, Ankara Milletvekili Murat Emir ve Adana Milletvekili Burhanettin Bulut’un yer aldığı heyet, 24 Ocak sonrası Elazığ ve Malatya sınırları içinde depremden etkilenen ilçe, köy ve mezraları ziyaret ederek, yapılan çalışmaları gözlemledi, CHP’li belediyelerin yaptıkları yardımların dağıtımında yer aldı ve bölgede yürütülen deprem sonrası iyileştirme sürecine ilişkin olarak Elazığ ve Malatya için birer rapor hazırladı.
CHP heyetinin hazırladığı “Malatya Deprem Gözlem ve Değerlendirme Raporu”nda başta AFAD olmak üzere devlet kurumlarının deprem sonrası bölgede yürüttüğü çalışmalar için genel olarak olumlu yönde söz edilirken, CHP’li belediyelerin deprem bölgesine yaptığı yardımların deprem travmasının atlatılmasındaki katkısına da vurgu yapıldı.
“Köylüler köylerinde yaşama istiyor, göçe zorlanmamalı”
Raporun dikkat çekici bölümünü ise, depremde yıkılan ya da ağır hasar gören evlerin yerine yapılacak yeni konutların, toplu olarak bir başka yerde inşa edilmesi konusunda yapılan açıklamalara yönelik eleştiriler oluşturuyor.
Kalıcı konutların planlaması yapılırken, depremden zarar gören köylülerin isteklerinin ön planda tutulması gerektiğine vurgu yapılan söz konusu raporda, devlet kurumları tarafından yapılacak yeni konutların toplu olarak bir başka bölgede değil, evlerin yıkıldığı köylerde, yani, köylülerin kendi yerlerinde ve ihtiyaç kadar yapılması gerektiği kaydedildi.
Raporda, inşa edilecek yeni konutların bir başka bölgede yapılmasının köylüleri göçe zorlamak anlamına geleceği belirtilerek şöyle denildi: “Zira köylülerin neredeyse tamamı, köylerinde yaşamaya devam etme isteği içerisindedir. Bu nedenle kalıcı konutların, bir başka bölgede değil hali hazırda yaşadıkları köylerde yapılması ve depremzedelerin göçe zorlanmaması gerekmektedir. Aksi halde ek mağduriyetlerin oluşması kaçınılmaz olacaktır” denildi.
“Yerinde ve yeterli konut yapılmazsa..”
Raporda ayrıca hasarlı yapı sayısının 10 bin civarında olduğu, yapılacağı açıklanan konut sayısının ise bu rakamın çok altında açıklandığı hatırlatılarak, bu durumun da yine köylüleri köylerinden, geçimlerini sağladıkları tarım arazilerinden ve hayvancılıktan kopararak göçe zorlayacağının altı çizildi. Raporda, “Yapılacak konut sayısının 2500’de kalması demek, depremden zarar gören köylülerimizin mağdur olacağı ve mağdur olan bu yurttaşlarımızın büyük çoğunluğunun göçe zorlanacağı anlamına gelmektedir” denildi.
Depremin yarattığı yıkıcı etkinin bölgenin en önemli geçim kaynağı olan hayvancılık faaliyetini vurduğu kaydedilen raporda, konut uygulamalarının, “Toplu ve bir başka bölgede” hayata geçirilmesi durumunda, Pütürge ve Doğanyol ilçelerindeki hayvancılık ekonomisine büyük darbe vuracağı, köylüyü de tarım ve hayvancılık alanındaki üretiminden kopararak, işsizlikle baş başa bırakacağı ifade edildi. Raporda, bu konuda şu hususlara dikkat çekildi: “Konut planlamalarının bu haliyle uygulanması sonucunda depremzedelerimizin göçe zorlanmaları, en önemli geçim kaynakları olan hayvancılıktan ve tarımsal üretimden koparılmaları anlamına da gelecektir. Böylesine bir durum da hem Malatya’daki üretim faaliyetlerini olumsuz etkileyecek hem de bu yurttaşlarımızın işsiz kalmasına neden olacaktır.”
Raporda Doğanyol, Pütürge ve Kale ilçelerindeki mahalle muhtarlarıyla yapılan görüşmelerde elde edilen izlenimler şöyle yer aldı:
"Doğanyol’a bağlı 16 mahalle, Pütürge İlçesine bağlı 68 mahalle, Kale ilçesine bağlı 28 mahalle muhtarıyla yapılan görüşmeler neticesi izlenimler:
1- Doğanyol’a bağlı mahallelerdeki evlerin %90’ı hasarlı durumdadır. En çok hasar gören mahallelerden Gökçe’deki 521 evden 450’si ağır hasarlıdır.
2- Pütürge’deki mahalle ve köylerde (birkaç istisna yer dışında) toplamda üçte ikisi orta ya da ağır hasarlı olduğu söylenebilir.
3- Özellikle Pütürge’deki birçok köyde yaz-kış nüfusu arasında yarı yarıya fark vardır. Bu sayede Pütürge köylerinde yaz nüfusuna kıyasla daha az insan etkilenmiştir.
4- Pütürge’de birkaç köyde, önceki depremlerde hasar almış yapılara ilişkin 1 ay önce AFAD’ın gelip rapor tuttuğu ifade edilmiştir.
5- Doğanyol’da ve Pütürge’de kerpiç evlerin neredeyse tamamı yıkılmış durumdadır.
6- Çadır dağıtımı depremin 3.günü itibariyle çoğu köy ve mahalleye ulaşmış. Depremin 4. Günü itibariyle tüm köylere çadır verilmiştir. Köylerde şuan için çadır sorunu bulunmamaktadır.
7- Depremin ardından geçen ilk 3 günde Isıtıcı dağıtımında problemler yaşanmış olsa da depremin 5. Günü itibariyle talep eden tüm köylere ısıtıcılar ulaşmıştır. Ancak bazı köylüler, olumsuz hava şartları nedeniyle ısıtıcıların yetersiz olduğunu belirterek evlerinden çıkardıkları sobaları kullanmak zorunda kaldıklarını söylemişlerdir.
8- Çadırlarda ihtiyaç duyulan battaniye, yatak, yastık, yorgan dağıtımları büyük ölçüde yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir.
9- Çok sayıda insan halen hasarlı evlerde kalmaya devam etmektedir. Yeterli çadır dağıtılmış olmasına karşın kış koşullarından kaynaklı aşırı soğuk hava nedeniyle birçok aile çadırlarda değil, oturulabilir evlerdeki ailelerin yanında kalmaktadır.
10- Çadırla ilgili bir diğer sorun da 1-2 metreyi bulan kar kalınlığıdır. Bu bölgelerde çadırı kuracak uygun zemin bulunmamaktadır. Bazı bayır köylerinde yaşayan yurttaşlar, çadır almalarına karşın, çadırı kuracak düzlük bir alanın olmadığını ifade etmektedirler.
11- Isınma sorunu nedeniyle çadırlarda kalamayan yurttaşlarımız okul, cami, misafirhane gibi yerlerde barınmaktadırlar.
12- En önemli ikinci sorun hayvanların barınma sorunudur. Depremi takip eden ilk üç gün boyunca soğuk hava ve kar yağışına rağmen çok sayıda hayvan dışarda kalmıştır. Muhtarlıklardan alınan bilgiler doğrultusunda 3. Günden itibaren hayvan çadırları dağıtılmaya ve kurulmaya başlanmıştır.
13- Yiyecek, gıda ve giyecek ihtiyaçları AFAD ve Belediyeler tarafından karşılanmıştır.
14- Muhtarlarla yapılan görüşmelerde, CHP’li belediyelerimizden gelen yardımlardan memnun olduklarını ifade etmişlerdir.
15- Pütürge’de bir köyde yıkılan bir hanede 5 engelli bulunmaktadır. Yine birçok köyde hasta ve hamileler yaşamakta ve ilaç sağlık yardımı konusunda eksikler dile getirilmiştir.
16- Her ne kadar acil ihtiyaçlar giderilmiş olsa da herkesin ortaklaştığı en önemli sorun bir an önce kalıcı konutların yapılmasıdır.
17- Kalıcı çözüm sağlanana kadar barınma için daha sağlıklı olan konteyner, baraka gibi çözümler acilen hayata geçirilmesi ortak talep olarak ifade edilmektedir.
18- Daha önce Malatya’da yaşanan depremler nedeniyle hasar tespiti yapılmış olan evler, güçlendirme çalışması yapılmaması nedeniyle bu depremde ağır hasarlı ya da yıkılacak duruma gelmiştir.
19- Depremden etkilenen ilçelerde, hasarsız yapılar, az sayıdaki deprem evleri ve yeni yapılmış olan betonarme yapılardır. Bunun dışındaki yapıların neredeyse tamamı hasarlıdır. Birçok yapı zaten eski ve depreme dayanıksız konutlar olduğundan ciddi anlamda hasar almış durumdadır.
20- Konutlarda hasar tespitleri kısmen yapılmış olsa da ayrıntılı tespitler yapılmamıştır. Ayrıntılı hasar tespitlerinin bir an önce yapılarak, oturulması tehlike arz eden konutların bir an evvel tahliye edilmesi ve acilen yeni konut inşası için çalışmalara başlanması gerekmektedir.
21- İlçelere bağlı mahallelerde nüfus ortalaması yüksek olduğu için yaşlı insanlar soğuk havalardan kaynaklı çok hızlı hastalanmaktadır. Bölgelerde belirli aralıklarla gezici sağlık taraması yapılması gerekmektedir.
22- Bölgede seyyar banyo ve WC ihtiyacı bulunmaktadır.
23- Deprem sebebiyle Elazığ ve Malatya'da zarar gördüğü tespit edilen esnaf ve sanatkarın, kredi ve kefalet kooperatifleri üzerinden Halkbank aracılığıyla kullandığı kredilerin, 1 yıllık taksit ve faizlerinin TESKOMB tarafından ödeneceği açıklanmasına rağmen esnaflar tarafından bu çözüme sıcak bakılmamakta, ekonomik krizin üzerine bir de depremin vurduğu esnaflara kalıcı çözüm üretilmesi talep edilmektedir."
Güler HAZAR, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com
