Araştırmacı-yazar Fikri Demirtaş, Malatya adıyla özdeşleşmiş bir ürün olan kayısı için müze kurulması gerektiğini belirtti.
Blog sayfasında “Malatya’ya Kayısı Müzesi Yakışır” başlığıyla kaleme aldığı yazısında, dünya kuru kayısı üretiminin büyük çoğunluğunu tedarik eden Malatya’nın, sadece bir tarım ürünü değil, şehrin kültürel ve ekonomik dokusunun vazgeçilmez bir parçası olduğunu vurgulayan Demirtaş “Şehrimizin sembolü olan kayısıyı yurt içi ve dışı tanıtımı için bir Kayısı Müzesi kurulması büyük bir gereklilik olarak karşımızda duruyor.” ifadelerini kullandı.
Malatya Kayısı Müzesinin nereye yapılabileceğine dair öneriler getiren Demirtaş, müzede dijital uygulamaların kullanılmasıyla daha çok ilgi çekilebileceğini anlattı.
Kayısı Müzesinin önemine değinen Demirtaş şöyle devam etti:
“Kayısı, Türkiye'nin en kıymetli tarım ürünlerinden biridir ve Malatya’nın kültürel kimliğinin temel taşlarındandır. Yıllardır Malatya’dan dünyaya açılan bu lezzet, şehrin ekonomisine sağladığı katkılarla sadece bir ürün değil, bir yaşam kaynağı olmuştur. Böyle bir müze; kayısının tarihine, üretim süreçlerine ve kültürel önemine dair farkındalık yaratmanın yanı sıra Malatya'nın dünya çapındaki tanıtımına da katkı sağlayacaktır.
Kayısının Malatya için ifade ettiği anlam, Büyükşehir Belediyesi'ne ait çeşitli kerpiç konaklarında sergilenen buğday, radyo ve gramofon gibi kültürel miras eserleri kadar önemlidir. Sanat Sokağı'nda bulunan fotoğraf makineleri ve çocuk oyuncakları müzelerinin yanına, Malatya’nın simgesi olan kayısıyı anlatan bir müze eklemek şehre zenginlik katacaktır.
Ancak ne yazık ki, Sanat sokağında, Malatya kerpiç konakların yeşil alanlarında bile Malatya’nın simgesi kayısı ağaçları bulunmamaktadır. Oysa kayısı bahçelerinin içerisinde, kayısının ilkbaharda büyüleyici çiçeklenme, yazın meyve verme ve sonbaharda altın sarısı yapraklarını dökme süreçlerinin gözlemlenmesi, bu müzeye görsel bir katkı sunacaktır.
Kayısı Müzesi İçin Uygun Alanlar
Malatya Büyükşehir Belediyesi Kent Konseyi Binası (öneri Kayısı müzesi yapılabilir )
Malatya’daki tarihi kerpiç konaklardan biri, Sanat Sokağı'ndaki Malatya Kent Konseyi Binası ya da Gençlik Merkezi binası, kayısı müzesi için ideal mekanlardır. Bu konakların tarihsel dokusu, kayısının kültürel ve tarihsel önemini en güzel biçimde yansıtacak bir atmosfer sunmaktadır. Müzede kayısının yetiştirilme süreçleri, geleneksel işleme aletleri, kayısı temalı sanat eserleri gibi çeşitli materyaller sergilenebilir ve bahçelerinde kayısı ağaçları dikilerek ziyaretçilere doğayla iç içe bir müze deneyimi yaşatılabilir.
Müzede Yer Alabilecek Sergi Alanları ve Aktiviteler
Kayısı müzesi, ziyaretçilere kayısının tarihinden üretim süreçlerine, sanattan edebiyata, edebiyattan müziğe kadar geniş bir perspektif sunabilir. Aşağıda önerilen sergi alanları, kayısının kültürel miras olarak ne denli önemli bir yeri olduğunu gözler önüne sermek için planlanmıştır:
1. Kayısı Tarihi Zaman Tüneli: Kayısının kökenlerinden günümüze kadar uzanan yolculuğu, interaktif ekranlar, 3D projeksiyonlar ve ses efektleriyle anlatan bir zaman tüneli ile ziyaretçilere sunulabilir. Bu alan, kayısının tarihini ve farklı kültürlerdeki önemini yansıtacaktır.
2. Kayısı Üretim Süreci Simülasyonu( Benzetim): Kayısının toplanmasından paketlenmesine kadar geçen süreçlerin canlandırıldığı bir simülasyon alanı, ziyaretçilerin üretim aşamalarını daha yakından gözlemlemelerini sağlayacaktır.
*Simülasyon : Taklit edilen gerçek bir olay, genelde bilgisayar yardımıyla modellenmektedir
3. Kayısı ve Sanat Galerisi: Farklı dönemlerden sanatçıların kayısı temalı resim, heykel ve diğer sanat eserlerinin sergileneceği bir galeri oluşturulabilir. Bu alan kayısının sanata ilham kaynağı olma özelliğini gözler önüne serecektir.
4. Kayısı ve Edebiyat Köşesi: Kayısıya dair araştırma kitapları, şiirler, hikayeler, romanlar ve gazete haberleri bu alanda sergilenebilir. Böylece ziyaretçiler, kayısının edebi dünyadaki yerini keşfederken, bu meyvenin ilham verici etkisini de hissedebilirler.
5. Kayısı Bahçesi: Müzenin dış alanında farklı çeşitlerdeki kayısı ağaçlarının bulunduğu bir bahçe oluşturularak botanik bir şölen sunulabilir. Ziyaretçiler, kayısı ağaçlarının çiçeklenme ve meyve verme dönemlerini gözlemleyebilir ve bu özel deneyimi yaşayabilirler.
6. İşlem Atölyesi: Geleneksel kayısı kurutma, reçel yapma gibi etkinliklerin yapılabileceği bir atölye alanı oluşturulabilir. Ziyaretçiler bu atölyede kayısıyı işleyerek kendi deneyimlerini oluşturabilirler. Bahçede İslim damı yapılarak ,sergenler , çalışan işçiler bal mumu heykelleri ile görsel bir ortam yaratılır.
7. Kayısı marketi açılabilir.
Ekstra Öneriler
Sanal Tur ve Mobil Uygulama: Müzenin sanal bir turu hazırlanarak dünyanın her yerinden insanların müzeyi gezmesi sağlanabilir. Ayrıca, müze ile ilgili bilgilere ulaşılabilecek bir mobil uygulama geliştirilebilir.
E-Ticaret Platformu: Müzedeki ürünlerin satışının yapılabileceği bir e-ticaret platformu oluşturulabilir. Böylece, ziyaretçilerin müzeyi gezdikten sonra kayısıya dair ürünleri kolaylıkla temin etmeleri sağlanabilir.
Malatya Kayısı Araştırma Müdürlüğü, Turgut Özal Üniversitesi ve İnönü Üniversitesi ile iş birliği yapılarak kayısı ile ilgili bilimsel çalışmaların yapılması ve yeni ürünlerin geliştirilmesi sağlanabilir.
Malatya Kayısı Müzesi Kurulurken Görüşlerinden Yararlanılacak İsimler
Malatya Kayısı Müzesi kurulurken, şehrimizin kültürel ve akademik zenginlikleri göz önünde bulundurularak aşağıdaki isimlerden görüş alınabilir:
* Prof. Dr. Murat Asma: Turgut Özal Üniversitesi Ziraat Fakültesi öğretim üyesi ve kayısı üzerine 12 kitabı bulunan bir uzman.
* Mahmut Orhan Alkaya: Atlas ve Magma Dergilerinde yazılar yazan, kayısı üreticisi, fotoğraf sanatçısı ve kayısı konusunda deneyimli bir isim.
* Nezir Kızılkaya: Malatya Sanat Sokağı'nda yer alan Mahfili Mekan Celal Yalvaç Malatya Araştırmaları Merkezi'nde araştırmacı yazar olarak görev yapan, Malatya arşivlerine sahip ve daha önce müze kurma çalışmalarında bulunmuş bir isim.
* Cengiz Göğebakan: Arslantepe heykellerinin imitasyonunu yapan, görsel sanatlar öğretmeni ve heykeltraş.
* Furkan Ekici: Arapgir Belediyesi personeli, Arapgir’de müzelere ,tarihi eserlerin önlerine yüzlerce heykel yapan görsel Sanatlar mezunu öğretmen heykeltraş.
* İnönü Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, İletişim Fakültesi ve Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi öğretmenleri: Sanat ve kültür alanında uzman isimler.
* Bülent Korkmaz: Turizm araştırmacısı, Arslantepe UNESCO sürecinin mimarlarından, İngilizce tercüman, rehber, araştırmacı yazar.
* Hüseyin Şahin: Müzede antropolog, yazar olarak görev yapan bir isim.
* Cem Kaya: Battalgazi Belediyesi personeli, sanat tarihçisi ve arkeolog, Arslantepe UNESCO sürecinde adaylık metnini hazırlayan 6 isimden biri.
Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ile birlikte tanımadığım için isimlerini yazmadığım sanatçıların görüşleri alınarak, Malatya Kayısı Müzesi'nin daha kapsamlı ve bilimsel bir içerikle oluşturulması sağlanabilir.
Kayısı Müzesi’nin Başarı Kriterleri
Kayısı müzesi projesi, sadece bir müze olarak değil, Malatya’nın kültürel, ekonomik ve bilimsel değerlerinin bir araya geldiği bir merkez olarak görülmelidir. Projenin başarılı olması için aşağıdaki unsurlara dikkat edilmelidir:
1. Yerellik: Müzenin tasarımı ve içerikleri, Malatya’nın kültürel ve coğrafi özelliklerine uygun olmalıdır.
2. Eğlence ve Eğitim: Müze, ziyaretçilere hem eğlenceli hem de eğitici bir deneyim sunmalı; kayısı hakkında bilgilerini artırırken onların ilgisini çekmelidir.
3. Sürdürülebilirlik: Müze, çevreye duyarlı malzemelerle inşa edilmeli ve sürdürülebilir bir şekilde işletilmelidir.
Bu proje; Tarım Bakanlığı, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör iş birliğiyle desteklenmelidir. Kayısı Müzesi, hem şehrimizin hem de kayısının kültürel mirasını koruma amacını taşıyacak ve kayısının sadece bir meyve değil, Malatya’nın ruhunun bir yansıması olduğunu tüm dünyaya gösterecektir.”
Demirtaş’ın yazısının tamamına ve fotoğraflara şu linkten erişebilirsiniz:
https://fikridemirtas44.blogspot.com/2024/11/malatyaya-kays-muzesi-yaksr.html
Fikri DEMİRTAŞ-fikridemirtas44.blogspot.com
