Teşvik sistemindeki değişiklikten zararlı çıkan illerin sayısı, kârlı çıkan illerin sayısından daha fazla olacak. Yeni sistemde 41 ilin normal yatırımlarda aldığı devlet desteği oranı, eskisine göre azalacak. Buna karşın yatırıma devlet desteği artacak illerin sayısı 34’te kalacak. 6 ilin durumunda ise bir değişiklik olmayacak.
Eskiden 1. bölgede yer aldığı için en az destek alan iller arasında bulunan Düzce, yeni sistemde 4. bölgeye alındığı için en kârlı çıkan il olacak.
Eskiden en fazla destek alan 4. bölgede yer alırken şimdi 3. bölgeye alınan Trabzon ise en fazla kaybeden il olacak. Yeni sistemde kayba uğrayan iller arasında CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun memleketi Tunceli orta sıralarda, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın memleketi Rize ise ilk sıralarda yer alıyor.
Eskiden olduğu gibi yeni sistemde de 4. bölgede yer alan Rize, Artvin, Kastamonu, Erzincan, Elazığ ve Malatya illeri, Trabzon’un hemen ardından en fazla kaybeden iller olacak. En fazla kaybedenlerin üçüncü grubunda eskiden 3. bölgede yer alırken şimdi 2. bölgeye alınan Kayseri ve Konya yer alıyor. Eskiden en fazla teşvik alan 4. bölgede yer alırken, yeni sistemde 6. bölge yerine 5. bölgeye alınan iller ise en fazla kayba uğrayan dördüncü grubu oluşturuyor. Bu iller arasında Ordu, Giresun, Sinop, Gümüşhane, Çankırı, Bayburt, Erzurum ve Tunceli yer alıyor.
Kayıp sıralamasında bu illerin ardından 2. bölgeden 1. bölgeye alınan Antalya ile Muğla geliyor. Kayıp sıralamasında 6. grupta hem eski, hem de yeni sistemde 3. bölgede yer alan Manisa, Uşak, Samsun, Zonguldak, Karabük, Karaman ve Gaziantep yer alıyor.
Her iki sistemde de 2. bölgede yer alan Adana, Aydın, Çanakkale, Denizli ve Isparta, sınırlı bir kayıpla kurtulacak. 3. bölgeden 4. bölgeye alınan Hatay, Sivas, Amasya, Bartın, Çorum, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir, Afyonkarahisar ve Kütahya ise önemsenmeyecek bir kayıpla büyük ölçüde durumlarını koruyacak.
EN KÂRLI ÇIKANLAR
Yeni sistemde en kârlı çıkan illerde Düzce’yi, kıl payı farkla 6. bölgedeki Diyarbakır, Şanlıurfa, Hakkâri, Batman, Bingöl, Bitlis, Şırnak, Mardin, Muş, Siirt, Van, Iğdır, Kars ve Ardahan izliyor. Bu grubu, 1. bölgeden 3. bölgeye alınarak Düzce ile birlikte en şanslı iller arasına giren Bilecik izliyor.
En fazla kazananların dördüncü grubunda 3. bölgeden 5. bölgeye alınan Osmaniye, Adıyaman, K.Maraş, Kilis, Tokat, Yozgat, Niğde ve Aksaray yer alıyor. Bunları 1. bölgeden 2. bölgeye alınan Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Sakarya, Yalova ve Bolu izliyor. 2. bölgeden 3. bölgeye alınan Balıkesir, Burdur ve Mersin sınırlı bir kazançla kârlı çıkan iller arasında son grubu oluşturuyorlar.
Her iki sistemde de 1 grupta yer alan İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Kocaeli ve Eskişehir için ise normal yatırımlarda eski ve yeni sistemler arasında bir fark olmayacak.
OSB’DE YATIRIM FARKI
Yeni sistemde organize sanayi bölgesinde (OSB) yapılan yatırımlar, teşvikte bir alt bölgenin imkânlarından yararlanacak. Yatırımların OSB’de yapılması halinde de hâlâ 18 il, eskisine göre daha zararda olacak. Ancak avantajlı il sayısı, bu durumda 55’e çıkıyor. Normal yatırımlarda kayıpta olan illerden 8’i de yatırımları OSB’de yapmaları halinde en azından eski durumlarını koruyabiliyor.
HER DURUMDA KAYBEDEN İLLER
Yatırım OSB’de olsa bile kaybeden iller: Artvin, Rize, Samsun, Trabzon, Kastamonu, Karabük, Zonguldak, Erzincan, Elazığ, Konya, Karaman, Kayseri, Malatya, Gaziantep, Antalya, Manisa, Muğla ve Uşak
KARŞILAŞTIRMA NASIL YAPILDI?
Karşılaştırma, 3.5 milyon TL kredi alarak 5 milyon TL tutarında 40 kişilik istihdam yaratan bir yatırımda toplam devlet katkısının yatırım tutarına oranı ile yapıldı. Her iki sistemde de yer aldıkları için karşılaştırmayı etkilemeyen yatırım yeri tahsisi ile gümrük vergisi ve KDV istisnası hesaba katılmadı.
GAZETE HABERTÜRK / İSMET ÖZKUL
