UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan ve Anadolu'da kurulan ilk şehir devleti olan Malatya'daki Arslantepe Höyüğü'nde o dönemdeki devlet sisteminin şifreleri çözülüyor.
Malatya'nın Battalgazi ilçesinde, Fırat Nehri'nin batı kıyısında kalan yaklaşık 7 bin yıllık Arslantepe Höyüğü'nde ilk kazı çalışması 1932'de Louis Delaporte başkanlığındaki Fransız ekiple başladı.
Yaklaşık 29 yıl boyunca Fransız ekibinin sürdürdüğü kazı çalışmalarını, 1961'de Roma La Sapienza Üniversitesi akademisyenleri devraldı.
Yaklaşık bir asırdır kazı çalışmaları süren Arslantepe Höyüğü'nün, Geç Kalkolitik dönemden Demir Çağı'na kadar birçok medeniyete ev sahipliği yaptığı anlaşıldı.
Anadolu topraklarının zengin tarihi kültürünü yansıtan Arslantepe Höyüğü'nde "devlet sistemi"nin nasıl doğduğunu araştırmak için her yıl kazılar yapılıyor.
Alanın kerpiç saray bölümünde yürütülen kazılarda, 2021'de 5 bin 625 yıllık tapınakta 250 mühür baskısı bulundu.
Sarayın diğer bölümlerinde yapılan kazılarda ise askeri sistemi anlatan 2 mızrak ile 3'ünün kabzası gümüş bezemeli 9 kılıç da silah kullanımının ilk örneklerini göstermesi bakımından devletleşme sisteminin en önemli örneğine ışık tutuyor.
Arslantepe Höyüğü, aslan heykelleri, devrilmiş bir kral heykeli, yağmur drenaj hattı gibi altyapısı bulunan kerpiçten sarayı ve 3 bini aşkın mühürüyle "ilk şehir devleti"nin yapılarını da ortaya koyuyor.
- "Her yıl çok önemli şeyler çıkıyor"
Arslantepe Höyüğü Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. Francesca Balossi Restelli, AA muhabirine, öğrenciyken başladığı kazı çalışmalarına yaklaşık 30 yıldır devam ettiğini söyledi.
Kazı çalışmalarına başladığı ilk gün kral mezarı bulduklarını dile getiren Restelli, "Her yıl küçük buluntular bize eski hayatı anlatıyor. Biz her şeyi kat kat yan yana koyuyoruz ve tarihi anlıyoruz. Her yıl Arslantepe Höyüğü'nde çok önemli şeyler çıkıyor. Buluntular bize Anadolu'nun tarih öncesi dönemini anlatıyor." dedi.
- "Burada dünyanın en eski sarayını görebilirsiniz"
Restelli, Arslantepe Höyüğü'nde bugüne kadar birçok eserin bulunduğunu belirtti.
Eserlerin birçoğunun müzelerde sergilendiğini aktaran Restelli, şöyle devam etti:
"Arslantepe Höyüğü bize ilk devlet sistemi nasıl doğdu anlatıyor. Burada kazarken devletin daha önceki tabakalarına da bakıyoruz. Burada hiyerarşi nasıl doğdu, sosyal sistemleri nasıl değişti, Neolitik dönemden Kalkolitik döneme hiyerarşi nasıl başladı bunlara bakıyoruz. Şu ana kadar en önemli şey devlet sistemi. Arslantepe Höyüğü'nde dünyanın en eski sarayını görebilirsiniz. Bu saray içerisinde bütün buluntular devlet sistemi, bürokrasi, krallık ve gücü anlatıyor."
- "Her odada ne yapıldı, ne kullanıldı hepsini biliyoruz"
Kerpiç sarayın 400 metrekare bir alandan oluştuğunu dile getiren Restelli, alanda yeni buluntular için çalıştıklarını ifade etti.
Restelli, şunları kaydetti:
"Saray duvarları 10 metre ama şu an 2,5 metre kalmış durumda. Saray içerisinde binlerce buluntu var ve sergileniyor. Arkeologlar için çok önemli bir yer. Her odada ne yapıldı, ne kullanıldı hepsini biliyoruz. Sarayda makbuz kullanılmış. Memur ve işçilere vazolarla yemekler verilmiş, bunlar bir çamur ile kapatılmış ve her işçi için bir mühür basılmış. Tam bir makbuz haline gelmiş. Bu makbuzları sayıp hesaplama yapmışlar. Yıl bitince hesaplayıp ve işçiye kaç defa yemek verilmiş hepsini biliyorlar. Bu makbuzları bir arşiv içerisinde bulduk ve 3 binden fazla var. Bunlara bakınca da 250 farklı mühür bulduk. Anlaşılan sarayda 250'den fazla memur ve işçi var."
AA
