Bugünlerde İstanbul Pera Müzesinde yer alan bir sergiyi özellikle gezmek istedim. “Osman Hamdi Bey ve Amerikalılar: Arkeoloji, Diplomasi, Sanat” Sergisi. Arkeolojik buluntuları da görebileceğiniz sergiye paralel olarak bir sempozyum da gerçekleştirildi.
Osman Hamdi Bey, kültür tarihimizde farklı bir noktada duran bir isim. Çoğumuz onu ressam kimliğiyle tanıyoruz fakat onun ‘kültür adamı’ sıfatını öğrenmemizi sağlayan bu sergi ‘Osman Hamdi Bey ve Amerikalılar’. Zira bu sergide onun arkeolog, müzeci ve diplomat kimliğiyle de tanışıyoruz. Sergi Osman Hamdi’nin, Amerikalı arkeolog John Henry Haynes ile Prof. Hermann Vollrath Hilprecht’in Osmanlı topraklarında kesişen yaşamlarından yola çıkarak, Amerikalı arkeologların Osmanlı topraklarındaki ilk kazılarını -Assos ve Nippur- ve iki ülke arasındaki diplomatik ilişkileri konu alıyor. Sergide, kazı fotoğrafları, buluntular ve tüm bu sürecin Osman Hamdi’nin sanatına yansımalarının izlerini sürebileceğiniz altı yapıtı yer alıyor. Serginin küratörlüğünü üstlenen Pennsylvania Ünversitesinden Prof. Dr. Robert Ousterhout üstlenmiş. Ousterhout, serginin Osman Hamdi Bey'in ressamlığıyla paralel yürüttüğü arkeoloji ve müzecilik kariyerine tanıklık eden Osmanlı İmparatorluğu ile Amerika'nın akademik, arkeolojik ve diplomatik ilişkilerine ışık tutacağına inandığını söylüyor.
Osmanlı sadrazamlarından İbrahim Ethem Paşa’nın oğlu, müzeci Halil Ethem Bey ve nümizmat İsmail Galip Bey’in ağabeyi olan Osman Hamdi Bey, ilk Türk arkeoloğu olarak kabul edilir. Ünlü İskender Lahidi’ni Sayda kazılarında bulan kişidir. Anı zamanda çağdaş Türk müzeciliğinin kurucusudur. İstanbul Arkeoloji Müzesi'ni kurmuş, 29 yıl müdürlüğünü yapmış ve müzeyi dünyanın sayılı müzeleri arasına sokmuştur. Osman Hamdi Bey, Müze-i Hümayun (İstanbul Arkeoloji Müzesi) müdürlüğüne getirildikten sonra ilk arkeolojik kazı çalışmaları için 1883 yılında Nemrut Dağı’na gitmişti. Aralarında Osgan Efendi’nin de bulunduğu kendisine refakat eden altı kişilik ekip ile birlikte burada kazı çalışmaları ve incelemeler gerçekleştirdi.
Pera Müzesi’ndeki sergide Malatya’yı ilgilendiren konu Nemrut fotoğrafları.19. yüzyılda özellikle Assos ve Nippur gibi Anadolu topraklarındaki arkeolojik kazıların öyküsünü anlatan ilginç bir çalışma olmakla birlikte serginin bir bölümü Nemrut buluntuları ve Osman Hamdi Bey’in çalışmaları üzerine fotoğraflara ayrılmış. Bu fotoğrafları sizlerle paylaşmak istedim.
Fotoğraflarda Nemrut tepesinde kalıntılarla Osman Hamdi Bey, Karakuş timülüsü ve sütunu, Antihokos’un başı görülüyor.
Yrd.Doç.Dr. Göknur AKÇADAĞ
