2020 RAPORUNDA YER ALAN HUKUKA AYKIRILIKLAR.. İHALE VE TAŞERON USÜLSÜZLÜKLERİ.. Türkiye Büyük Millet Meclisi adına kamu idarelerinin hesaplarını inceleyen, bu idarelerin iş ve işlemlerinin hukuka, ilgili mevzuata uygun olup olmadığını denetleyen Sayıştay Başkanlığı, Malatya Büyükşehir Belediyesi'nin 2020 yılı hesaplarında ve işlemlerinde bir dizi hukuka aykırılık ve usulsüzlük tespit etti.
Geçtiğimiz ay içinde bazı kamu idarelerinin 2020 yılı denetim raporlarını yayımlayan Sayıştay Başkanlığı, Aralık ayının ilk haftasında da Belediyeler ile belediyelere bağlı idarelerin 2020 yılı denetim raporlarını da kamuoyu ile paylaştı.
Malatya Büyükşehir Belediyesi'nin 2020 yılı hesaplarını inceleyen, iş ve işlemlerini denetleyen Sayıştay Başkanlığı müfettişleri, Malatya Büyükşehir Belediyesi'ndeki hukuka aykırılıkları, usulsüz işlemleri 15 başlık altında tespit etti.
Belediyeye ait iş yerleri ve otoparkların kiraya verilmesinde kanuna aykırı ihaleler yapıldı
Sayıştay Müfettişlerinin Malatya Büyükşehir Belediyesi'nde tespit ettiği usulsüzlüklerin başında, belediyeye ait iş yerlerinin Devlet İhale Kanunu'na aykırı biçimde kiralanması geliyor.
Sümerpark'taki 15, Sanat Sokağı'ndaki 4, Hürriyet Parkı'ndaki 4 ve Nikah Sarayı'ndaki 2 işyeri ile, kent merkezinin muhtelif yerlerindeki 11 büfe, 1 kapalı otopark ve 1 katlı otoparkın pazarlık usulü ile kiraya verildiğinin tespit edidiği belirtilerek, bu durumun Devlet İhale Kanunu'nun ilgili hükümlerine aykırı olduğuna dikkat çekildi. Sayıştay Raporu'nda söz konusu iş yerlerinin kiralanma ihalelerinin pazarlık usulü ile değil, kapalı teklif usulü veya açık teklif usulü ile yapılmasının sağlanmasının gerektiği vurglandı.
Dernek ve vakıflara yapılan bina tahsislerinin iptali istendi
Sayıştay Raporu'nda Malatya Büyükşehir Belediyesi'nin, belediyenin görev ve sorumlulukları ile ilişkili olmayan bazı vakıf ve derneklere, ‘ortak hizmet projesi’ adı altında uzun yıllara sari bina (taşınmaz) tahsisi yaptığının tespit edildiği belirtilerek, bu durumun yasal bir işlem olmadığına dikkat çekti.
Aralarında tarihi Karakaş Konağı ve Lütfiye Sarıtaş Konağı’nın yanı sıra Yeni Cami yanındaki Belediye İş Hanı’nda 58 / C Bağımsız bölümünün, Aşağıbağlar Mahallesi ve Darende Günpınar’da yine birer taşınmazın vakıf ve derneklere, 25 yıl, 6 yıl ve 5 yıl için tahsis edildiği ifade edilen Sayıştay Raporu’nda, bu işlemin, 2016 tarihli “Sayıştay Genel Kurulu İçtihadı Birleştirme Kararı”na aykırı olduğu vurgulandı.
Sayıştay Raporu’nda Malatya Büyükşehir Belediyesi’nin vakıf ve derneklere bina tahsisi yapamayacağı hatırlatıldı ve şöyle denildi: “Dernek ve vakıflara belediye taşınmazlarının uzun süre kullandırılması ortak hizmet projesi değil tahsis niteliğindedir. Dolayısıyla ortak hizmet projesi adı altında da olsa dernek ve vakıflara taşınmaz tahsisi yapılamaz. Kaldı ki ortak hizmet projesi yapılması ile sadece kamu idareleri ile mahalli idarelere taşınmaz tahsisi yapılabileceği aynı maddede düzenlenmiş ve açık bir şekilde kamu idareleri ile mahalli idareler dışında hiçbir gerçek ya da tüzel kişiye taşınmaz tahsisi yapılamayacağı belirtilmiştir”.
“Vakıf ve derneklere verilen belediye taşınmazlarının durumu mevzuata uygun hale getirilmelidir”
Sayıştay Müfettişleri, bu bulgunun sonunda yaptıkları değerlendirmede, Malatya Büyükşehir Belediyesi’nin anılan mevzuat hükümleri ve Sayıştay Genel Kurulu İçtihadı Birleştirme Kararı çerçevesinde tahsisli taşınmazların mevzuata uygun hale getirilmesini istedi.
Sayıştay Müfettişleri Karakaş Konağı’nın Belediye Kanunu ve Sayıştay Genel Kurulu İçtihadı Birleştirme Kararı’na aykırı biçigmde bir derneğe tahsis edilmesinin Belediye’nin ecri misil ödemesine ya da Hazine’nin bu taşınmazını geri almasına yol açacağını belirterek, Karakaş Konağı’nın tahsis sözleşmesinin iptal edilmesini istedi.
Sayıştay Raporu’nda yer alan ve Sayıştay Müfettişlerinin eleştirisine yol açan diğer usulsüzlüklere ve hukuka aykırı işlemlere ait bulgular hakkında yer alan tespitler şöyle:
İşletilmesi Devredilemeyecek Olan Belediye Mülkiyetindeki Yerlerin İhale Yapılmadan Belediye Şirketlerine Devredilmesi
Belediye tarafından 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26’ncı maddesi kapsamında olmayan güneş enerjisi santrali, umumi tuvalet, soğuk hava deposu, kuaför, kuyumcu, fotoğrafçı, çiçekçi gibi yerlerin işletme haklarının (işletilmesinin devri) ihale yapılmadan Belediyenin şirketlerine devredildiği görülmüştür.
Belediye tarafından nikah sarayının kompleks bir sosyal tesis olduğu belirtilmiş olsa da nikah sarayı içerisindeki kuruyemişçi, kuaför, çiçekçi, fotoğrafçı, kuyumcu ticari amaçla faaliyet gösteren işletmelerdir. Dolayısıyla söz konusu ticari işletmeler 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesi kapsamında sosyal tesis olarak değerlendirilemez.
Sonuç olarak; 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesi kapsamında olmayan söz konusu yerlerin işletilmesinin Belediyenin, sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip olduğu şirketlerine ihalesiz olarak devredilmesi mevzuata uyarlı olmayıp söz konusu yerlere ilişkin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine uygun olarak işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
Açık İhale veya Pazarlık Usulü ile Gerçekleştirilmesi Gereken Hizmet Alımı İşlerinin Kısımlara Bölünerek Doğrudan Temin Yöntemiyle Gerçekleştirilmesi
Belediyenin Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından yapılan taşıt kiralama ve zorunlu trafik sigortası hizmet alımlarının açık ihale veya pazarlık usulü ile karşılanması gerekirken kısımlara bölmek suretiyle doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirildiği görülmüştür.
Bu itibarla Belediyenin rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamak amacıyla aynı nitelikte olan ve bütünlük sağlayan işlerini açık ihale ya da 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinde belirtilen diğer şartlar oluşmuşsa pazarlık usulü ihale yöntemi ile karşılaması ve doğrudan temin sınırlarının altında kalmak amacıyla aynı nitelikteki işleri kısımlara bölmemesi gerekmektedir.
Yüklenici tarafından Belediyenin Onayı Alınmadan Alt Yüklenici Çalıştırılması
Belediye tarafından gerçekleştirilen yapım işi ihalelerinden üçünde yüklenici ile alt yüklenici arasında imzalanan alt yüklenici sözleşmelerinin İdarenin onayına sunulmadığı bunun sonucunda taraflarca bağıtlanan sözleşmelerden doğan damga vergilerinin ödenip ödenmediğinin kontrol edilemediği ve söz konusu sözleşmelerden doğan damga vergilerinin ödenmediği görülmüştür.
Büyükşehir Belediyesine Aktarılması Gereken Çevre Temizlik Vergisi Paylarının Takip Edilmemesi
İlçe belediyeleri tarafından tahsil olunan, konutlar dışındaki binalar ile işyerlerine ilişkin çevre temizlik vergisi tutarlarından büyükşehir belediyesine aktarılması gereken yüzde yirmi oranındaki payın aktarılmadığı görülmüştür.
Yapılan incelemede; ilçe belediyelerince tahsil olunan çevre temizlik vergilerine ilişkin olarak, Malatya’nın büyükşehir olduğu 01.04.2014 tarihinden itibaren Doğanyol Belediyesi tarafından yapılan 82,00 TL, Kale Belediyesi tarafından yapılan 378,56 TL, Pütürge Belediyesi tarafından yapılan 1.240,33 TL ve Darende Belediyesi tarafından yapılan 4.361,05 TL pay aktarımı dışında Belediyeye bir bildirimde bulunulmadığı ve dolayısıyla Belediye tarafından çevre temizlik vergisi paylarının takip ve tahsilâtlarının yapılmadığı tespit edilmiştir.
Büyükşehir Belediyesine Aktarılması Gereken Otopark Bedellerinin Takip Edilmemesi
İlçe belediyeleri tarafından tahsil edilen otopark bedellerinin, Malatya Büyükşehir Belediyesine aktarılmadığı görülmüştür.
6360 sayılı Kanun ile 2014 yılında büyükşehir belediyesi olan Malatya Büyükşehir Belediyesinde, 2014-2020 döneminde Yeşilyurt Belediyesi’nden 1.028.599,50-TL, Darende Belediyesi’nden 5.000,00-TL, Doğanşehir Belediyesi’nden 32.600,00-TL, Pütürge Belediyesi’nden 2.300,00-TL olmak üzere toplam 1.068.499,50-TL otopark bedeli tahsilâtı yapılmış olup diğer ilçe belediyelerinden herhangi bir tahsilat yapılmamıştır.
Hafriyat Toprağı ve İnşaat Atığı Bertaraf Bedellerinin Eksik Tahsil Edilmesi
Belediye sınırları içerisinde olup inşaat ve kazı ruhsatı alan bazı kişi veya şirketlerin atıklarını Belediyenin atık depolama sahasına getirmediği bunun sonucunda Belediyenin inşaat atığı ve hafriyat bertaraf bedelinden mahrum kaldığı görülmüştür.
Yapılan incelemede 2020 yılı içerisinde Yeşilyurt ve Battalgazi Belediyeleri tarafından verilmiş olan inşaat ruhsatları ve Yol Bakım ve Altyapı Koordinasyon Daire Başkanlığına bağlı AYKOME Şube Müdürlüğünce verilmiş olan kazı izinleri üzerinden yapılan incelemede; Yeşilyurt ve Battalgazi ilçe sınırları içerisinde AYKOME Şube Müdürlüğü tarafından verilen toplam 253 adet kazı izni ile Battalgazi ve Yeşilyurt Belediyeleri tarafından verilen toplam 42 adet inşaat ruhsatında Belediye tarafından hafriyat bertaraf bedeli tahakkuku yapılmadığı, ayrıca Fen İşleri Daire Başkanlığı tarafından gerçekleştirilmiş olan 5 adet yapım işi ihalesinin yüklenicilerinden de bertaraf bedellerinin alınmadığı tespit edilmiştir.
Yol Üstü Araç Park Yerlerinin İşletilmesinden Elde Edilen Gelirlerin Tüm İlçe Belediyelerine Nüfusları Oranında Paylaştırılmaması
Belediye tarafından karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerindeki araç park yerlerinin işletilmesi, işlettirilmesi veya kiraya verilmesi suretiyle elde edilen otopark gelirlerinin %50’sinin nüfusları oranında tüm ilçe belediyelerine dağıtılmadığı görülmüştür.
Yapılan incelemede; Belediye tarafından kiraya verilmek suretiyle elde edilen yol üstü park gelirlerinin %50’sinin ilçe belediyelerine dağıtılmadığı tespit edilmiştir. Bu itibarla Belediye tarafından bahsi geçen gelirlerin %50’sinin, ilçe belediyelerine nüfusları oranında pay edilmesi gerekmektedir.
İhale Edilen Yapım İşlerinde Alt Yükleniciye Yaptırılan İş Kısımlarının Mevzuatın Belirlediği Limitlerin Üzerinde Olması
Belediye tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında ihalesi gerçekleştirilen üç adet yapım işinde, işin miktar olarak tamamının alt yükleniciye yaptırıldığı görülmüştür.
Söz konusu yapım işlerinin yüklenicisi Belediye’nin sermayesinin tamamına sahip olduğu şirket olup bu şirket tarafından söz konusu işler akdedilen sözleşmeler ile başka şirketlere devredilmiştir. Sözleşme yoluyla işleri devralan şirketler, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’ndeki alt yüklenici tanımına tam olarak uymaktadır. Dolayısıyla yapım işlerini devralan şirketlerin alt yüklenici olarak değerlendirilmesi gerektiği açıktır.
2019 Raporunda Düzeltilmesi İstenen Birçok Usulsüzlük Düzeltilmedi
Bu arada, Malatya Büyükşehir Belediyesi’nin 2020 Yılı Sayıştay Denetim Raporu’nda, 2019 yılı raporunda tespit edilen ve düzeltilmesi gereken usulsüzlüklere ait bir çizelge yayınlandı. “Önceki Yıl/Yıllar Sayıştay Denetim Raporuna İlişkin İzleme Tablosu” başlıklı çizelgeye göre, Malatya Büyükşehir Belediyesi Sayıştay Müfettişleri’nin düzeltilmesini istediği birçok usulsüzlük bulgusunu düzeltme ihtiyacı hissetmeden 2020 yılında da söz konusu işlemlerin devam etmesine göz yumdu.
Güler HAZAR, malatyahaber.com
