Türkiye İstatistik Kurumunun "İstatistiklerle Aile 2024" bülteni yayımlandı.
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye'de 2008'de 4 olan ortalama hane halkı büyüklüğü azalış gösterdi ve 2024'te 3,11 kişiye düştü.
İllere göre incelendiğinde, 2024'te ortalama hane halkı büyüklüğü en yüksek il 4,85 kişiyle Şırnak oldu. Bu ili, 4,63 kişiyle Şanlıurfa ve 4,5 kişiyle Batman izledi.
Ortalama hane halkı büyüklüğünün en düşük olduğu iller ise 2,53'şer kişiyle Giresun ve Çanakkale olarak hesaplandı. Bu illeri, 2,55 kişiyle Tunceli ve 2,59 kişiyle Eskişehir takip etti.
ADNKS sonuçlarına göre, 2016'da yüzde 14,9 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hane halklarının oranının 2024'te yüzde 20'ye yükseldiği görüldü.
Tek çekirdek aile olarak ifade edilen, yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklarından veya tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan hane halklarının oranı 2016'da yüzde 66,4 iken 2024'te yüzde 63,5'e geriledi. Diğer yandan, geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hane halklarının oranı aynı dönemde yüzde 16,3'ten yüzde 13,3'e düştü.
Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarının oranı 2016'da yüzde 2,4 iken, 2024'te yüzde 3,2'ye yükseldi.
En yüksek tek kişilik hane halkı oranı Gümüşhane'de
İllere göre hane halkı tipleri incelendiğinde, geçen yıl tek kişilik hane halklarının oranının en yüksek olduğu il yüzde 31,7 ile Gümüşhane oldu. Bu ili yüzde 29,8 ile Tunceli ve yüzde 29,7 ile Giresun izledi.
Tek kişilik hane halklarının oranının en düşük olduğu il ise yüzde 11,1 ile Batman olarak kayıtlara geçti. Bu ili yüzde 11,9 ile Van ve yüzde 12,3 ile Diyarbakır takip etti.
Aynı dönemde tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il yüzde 71,4 ile Gaziantep oldu. Bu ilin ardından yüzde 70,8 ile Şanlıurfa ve yüzde 70,7 ile Diyarbakır geldi. Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranının en düşük çıktığı il ise yüzde 50,5 ile Tunceli olarak saptandı. Bu ili yüzde 51,9 ile Gümüşhane ve yüzde 54,1 ile Artvin izledi.
Hane halklarının yüzde 10,9'u tek ebeveyn ve çocuklu
Türkiye'de 2024'te toplam hane halklarının yüzde 10,9'unu tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan aileler oluşturdu. Toplam hane halklarının yüzde 2,6'sını baba ve çocuklar, yüzde 8,4'ünü ise anne ve çocukların bulunduğu ailelerin oluşturduğu belirlendi.
Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, geçen yıl yüzde 13,5 ile Bingöl olarak kayıtlara geçti. Bu ili, yüzde 13,4 ile Elazığ ve yüzde 13,1 ile Adana izledi. Bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 8 ile Ardahan, yüzde 8,5 ile Yozgat ve yüzde 8,6'şarla Burdur, Kars ve Bitlis olarak tespit edildi.
Toplam hane halkları içinde anne ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu iller, yüzde 10,6 ile Bingöl, yüzde 10,3 ile Elazığ ve yüzde 10,1 ile Adana, bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 5,4 ile Ardahan, yüzde 6,3'er ile Yozgat ve Burdur oldu.
Baba ve çocuklardan oluşan hane halkları oranının en yüksek olduğu iller yüzde 3,9 ile Kilis, yüzde 3,7 ile Malatya, yüzde 3,3 ile Hatay olarak belirlenirken, bu oranın en düşük olduğu iller yüzde 2'şer ile Nevşehir ve Sinop, yüzde 2,1'er ile Şırnak, Erzurum ve Bitlis olarak kayıtlara geçti.
Geniş aileler en çok Hakkari'de
Geniş aileden oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, 2024'te yüzde 20,3 ile Hakkari oldu. Hakkari'yi yüzde 18,7 ile Batman, yüzde 17,9 ile Bartın izledi. Bu oranın en düşük olduğu il ise yüzde 9,2 ile Eskişehir olarak belirlendi. Bu ili yüzde 10,1'er ile Ankara ve Çanakkale takip etti.
ADNKS sonuçlarına göre, geçen yıl toplam hane halkı sayısı 26 milyon 599 bin 261 olurken, bunların yüzde 42,8'inde 0-17 yaş grubunda en az bir çocuk bulunduğu görüldü.
0-17 yaş grubunda en az bir çocuk bulunan hane halkı oranının en yüksek olduğu il yüzde 68,5 ile Şanlıurfa, en düşük olduğu il ise yüzde 28,2 ile Tunceli olarak kayıtlara geçti.
Hanelerin yüzde 19'unda 0-17 yaş grubunda bir çocuk, yüzde 14,6'sında iki çocuk, yüzde 6'sında üç çocuk, yüzde 2'sinde 4 çocuk, yüzde 1,1'inde ise 5 ve daha fazla çocuk bulunduğu belirlendi.
1 milyon 750 bin 900 yaşlı tek başına yaşıyor
Türkiye'de hanelerin 6 milyon 726 bin 583'ünde yaşlı nüfus olarak tanımlanan 65 ve daha yukarı yaşta en az bir fert bulunduğu, hanelerin yüzde 25,3'ünde en az bir yaşlı fert yaşadığı tespit edildi.
Bu hanelerin 1 milyon 750 bin 900'ünü tek başına yaşayan yaşlı fertler oluşturdu.
Söz konusu yılda, 25-29 yaş grubunda ve hiç evlenmemiş 3 milyon 374 bin 686 kişiden 2 milyon 450 bin 869'unun anne ve/veya babasıyla yaşadığı görüldü.
Bu gruptaki kişilerin oranı yüzde 72,6 olarak hesaplandı. Bu oranın yüzde 44,8'ini erkekler, yüzde 27,9'unu kadınlar oluşturdu.
Akraba evlilikleri
2024'te toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleriyle akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8,1 oldu. Akraba evlilikleri akrabalık türüne göre incelendiğinde, akraba evliliği yapmış bireylerin yüzde 46,4'ünün hala/dayı çocukları ile yüzde 27,2'sinin amca çocukları ile ve yüzde 26,4'ünün ise teyze çocukları ile evli olduğu görüldü.
2010'da gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9'unu akraba evliliği oluştururken, bu oran sürekli düşüş göstererek 2019'da yüzde 4, 2024'te yüzde 3,3'e geriledi.
Geçen yıl toplam evli bireyler içinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranının en fazla olduğu il yüzde 19,9 ile Mardin oldu. Bu ili yüzde 18,7 ile Şanlıurfa, yüzde 16,7 ile Siirt izledi. Bu oranının en az olduğu iller ise yüzde 1,2 ile Edirne, yüzde 1,5 ile Kırklareli ve yüzde 2 ile Çanakkale olarak kayıtlara geçti.
Akraba evliliği oranının 2024'te en yüksek olduğu ilin yüzde 16,9 ile Şanlıurfa olduğu gözlendi. Bu ili, yüzde 12,6 ile Siirt ve yüzde 12,4 ile Mardin izledi. Akraba evliliği oranının en düşük olduğu iller yüzde 0,2 ile Artvin, 0,5 ile Kırklareli ve Edirne olarak sıralandı.
Çocukların velayeti çoğunlukla anneye verildi
Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2024 sonuçlarına göre, kendilerini en çok ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı yüzde 72,9 oldu. Bireylerin mutluluk kaynağı olan kişiler sıralamasında bunu 13,2 ile çocuklar, yüzde 4,2 ile kendisi, yüzde 3,4 ile eş, yüzde 3 ile anne/baba ve yüzde 1,9 ile torunlar takip etti.
ADNKS sonuçlarına göre, geçen yıl Türkiye'de 21 milyon 817 bin 61 çocuk içinde hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının 5 bin 276, babası vefat etmiş çocuk sayısının 258 bin 515, annesi vefat etmiş çocuk sayısının ise 81 bin 373 olduğu görüldü.
Cinsiyete göre incelendiğinde, hem annesi hem babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 2 bin 740, kız çocuk sayısının 2 bin 536, babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 132 bin 301, kız çocuk sayısının 126 bin 214, annesi vefat etmiş erkek çocuk sayısının 41 bin 500, kız çocuk sayısının 39 bin 873 olduğu kayıtlara girdi.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının verilerine göre, 2024'te ülke genelinde kuruluş bakımı altında bulunan çocuk sayısının 15 bin 135 olduğu görüldü. Mevcut koruyucu aile sayısının 8 bin 719, koruyucu aile yanında bakımı sağlanan çocuk sayısının 10 bin 430 olduğu belirlendi. Evlat edindirilen çocuk sayısı da geçen yıl 589 olarak kayıtlara geçti.
Boşanma istatistiklerine göre, kesinleşen boşanma davalarıyla geçen yıl 187 bin 343 çift boşandı, 186 bin 536 çocuk velayete verildi. Boşanma davaları sonucu çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Velayetlerin yüzde 74,4'ünü anne, yüzde 25,6'sını baba aldı.
Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, evden internete erişim imkanına sahip olan hanelerin oranı 2004'te yüzde 7 iken 2024'te yüzde 96,4 oldu. Diğer yandan, hanelerde dizüstü, tablet, netbook gibi taşınabilir bilgisayar bulunma oranı yüzde 0,9'dan yüzde 45,2'ye, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı yüzde 53,7'den yüzde 99,6'ya yükseldi.
Yoksulluk oranı yüzde 21,2
Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60'ı dikkate alınarak belirlenen sınıra göre yoksulluk oranı 2024'te yüzde 21,2 olarak hesaplandı.
Hanehalkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde ise tek kişilik hanehalklarının yüzde 11,7'sinin, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yüzde 20,9'unun, geniş ailelerden oluşan hanehalklarının yüzde 26,9'unun, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının ise yüzde 15,3'ünün yoksulluk sınırının altında yaşadığı görüldü.
Kendilerine ait konutta oturanların oranı yüzde 56,1
Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, 2024'te konutların mülkiyet durumları incelendiğinde, fertlerin yüzde 56,1'inin oturdukları konutun kendilerine ait olduğu, yüzde 28'inin ise kiracı olduğu görüldü. Lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15 olarak kayıtlara geçti.
Fertlerin yüzde 30,2'sinin 2024'te izolasyondan dolayı ısınma sorunu, yüzde 31,3'ünün sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi gibi nedenlerle sorun yaşadığı, yüzde 21,7'sinin trafik veya endüstrinin neden olduğu hava ve çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadıkları görüldü.
Ankara, AA
