"Avanak Avni" ve "Utanmaz Adam" adlı mizah karakterlerine imza atan karikatürist, yazar, tiyatro ve pandomim sanatçısı Oğuz Aral'ın vefatının üzerinden 17 yıl geçti.
Mediha ile İsmail Aral çiftinin 3 çocuğundan biri olan usta karikatürist, 1936'da İstanbul Silivri'de dünyaya geldi. Babasını 9 yaşında kaybeden Aral, annesi ve kardeşleriyle anneannesinin Üsküdar’daki evine yerleşti.
Oğuz Aral, Davutpaşa Lisesi'nin ardından gittiği İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nin 3. sınıfından ayrıldı.
Döneme damga vurmuş Akbaba, Marko Paşa, Dolmuş adlı dergi ve gazetelerde 1950'den itibaren karikatürlerini okuyucuyla buluşturan Aral, 17 yaşındayken Akbaba'da profesyonel olarak çalışmaya başladı.
Gırgır dergisinde önemli isimler yetiştirdi
Usta çizer, 1972'de kardeşi Tekin Aral ile kurduğu mizah dergisi Gırgır'ı yönetmeye başladı. Gırgır'da, Hasan Kaçan, Latif Demirci, Mehmet Çağçağ, Metin Üstündağ ve Gani Müjde'nin de aralarında olduğu ünlü karikatüristler ve yazarlar yetişti.
Dergi, zaman zaman 1 milyona ulaşan haftalık tirajıyla çok satan mizah dergileri arasında yer aldı. Muhalif tavrıyla da bilinen Gırgır, 12 Eylül döneminde kapatılan ilk yayın organlarından biri oldu ve aynı dönemde birçok kez soruşturmaya uğradı.
Karikatürist Aral’ın, 1973'te Gırgır'da çizmeye başladığı Avanak Avni'nin maceraları Türkiye sınırlarını aşarak, Güney Afrika'daki ırkçı olaylara karşı, Meksika'da ise ABD karşıtı grupların sembolü oldu. Bir karikatüründe Avanak Avni’ye konuk olan Aral, Avni’den bir taş da kendisi yemişti.
"Avanak Avni" üçüncü dünya ülkelerinin simgesi olarak seçildi
Aral, kariyeri boyunca "Avanak Avni"nin yanı sıra "Hayk Mammer", "Köstebek Hüsnü", "Utanmaz Adam" ve "Vites Mahmut" gibi unutulmaz tiplemelere de imza attı.
Verdiği bir röportajda "Avanak Avni" tiplemesinin uluslararası başarılar elde ettiğini anlatan karikatürist, "Futbolcular ve politikacılar dahil ülkenin en ünlü kişisi oldu. Tabaklarda, bardaklarda, tişörtlerde, çarşaflarda, kolyelerde, kalemlerde, aklınıza gelebilecek her türlü tüketim maddesinde resmi basılır oldu. Hatta bununla da kalmadı. Avrupa'da, duvarlarda afişlerini Avrupalı gençlerin yakalarında rozetlerini gördüm. Bir Meksika dergisi de Avni’yi kapak yaptı. Avni’yi üçüncü dünya ülkelerinin simgesi olarak seçmişlerdi. Irkçılığa karşı bayrak yapmışlardı." değerlendirmesinde bulunmuştu.
Gırgır'ın, 1989'un Kasım ayında el değiştirmesi üzerine, çizerlerle birlikte dergiden ayrılan Aral, ünlü karakterinden ismini alan "Avni" dergisini yayımlamaya başladı. Aral, Avni'yi 1996’ya kadar çıkarmayı sürdürdü.
Tiyatro sevdasından da vazgeçmedi
Oğuz Aral, tiyatroya ilgisi dolayısıyla 1958'de pandomim tiyatrosu kurdu ve Anadolu'nun çeşitli yerlerinde gösteriler sergiledi.
Tekin Aral, Ferruh Doğan ve Oğuz Aral'ın 1964'te kurduğu "Canlı Karikatür" adlı stüdyoda, 1966'da "Koca Yusuf", 1967'de "Direklerarası", 1968'de "Bu Şehri İstanbul", 1971'de "Ağustos Böceği ile Karınca" filmleri yapıldı. 50 kadar kısa filme imza atılan stüdyoda yapılan filmlerden en ünlüsü, 19. yüzyılın sonunda Türkiye, Fransa, Belçika ve Amerika’da güreşerek hayranlık uyandıran Koca Yusuf'un başarılarını işleyen, çizgi ve tiplemeleriyle başarı sağlayan "Koca Yusuf" filmi oldu.
Müşfik Kenter ile uzun yıllar süren bir dostluğa sahip olan Aral, 1981'de usta oyuncunun rol aldığı tek kişilik oyun “Bir Garip Orhan Veli”yi sahneye koydu.
Aral, Haldun Taner'in kaleme aldığı "Keşanlı Ali Destanı" oyununu 1994'te izleyiciyle buluşturdu. Müşfik Kenter'in oynadığı, Aral'ın kaleme alıp yönettiği ve dekor tasarımını üstlendiği "Huysuz İhtiyar" oyunu ise 2001'de ilk gösterimini yaptı.
Gazeteci Halit Kıvanç, 2013'te Beşiktaş Belediyesince düzenlenen Ustalara Saygı Gecesi'nde sahneye çıkarak, "Sevgili Oğuz’a borcumu ödemek zorundayım. Beni ben yapan isimlerden birisidir. Ondan çok fazla şey öğrendim. Sahnede izleyicilerin tepkilerine göre nasıl hareket etmem gerektiğini bana tane tane anlatırdı. Halit Kıvanç, bugün varsa onun ilk öğretmeni, yönetmeni Oğuz Aral olduğu için var diyebilirim." ifadelerini kullanmıştı.
Oğuz Aral, 26 Temmuz 2004'te tatil için gittiği Bodrum'da kalp krizi geçirerek 68 yaşında yaşama veda etti. Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verilen Aral'ın anısına 26 Temmuz 2005'te Cihangir Parkı'na heykeli dikildi.
İstanbul, AA
