Yusuf Kendirli… O bir doğa, ağaç, yeşil, toprak, su, çiçek, böcek, kısacası tabiat aşığı…
Yüksek mimar olmasına karşın, tüm yaşamını Malatya’da nitelikli tarım yapmak, örnek bir bahçe kurarak, her biri diğerinden değerli ağaçlar yetiştirmeye, bilimsel tarım uygulamaları ile Malatya ve Türkiye için katma değer üretmeye adamış…
Malatya Turgut Özal Üniversitesi, tarıma ve tabiata adanmış hayatı, geçtiğimiz yıl, Türkiye’de Tarım Eğitiminin Başlamasının 173. Yıldönümü etkinliklerinde “Önder Çiftçi” olarak onore etti; Malatya ve Türkiye tarımına verdiği emekler için plaket sundu ve üniversite kürsüsünde konuşmasını sağladı.
Yusuf Kendirli’nin Yeşilyurt Barguzu bölgesindeki bahçesi, adeta bir yeryüzü cennetinde olduğunuz duygusu yaratıyor.
Yeşilin her tonu, mavi ladin mavisinin yeşille dansı, yüzünü göklere yöneltmiş yüce ağaçların hayranlık yaratan gökyüzüne ulaşma çabası, “asırlık” deyiminin ete kemiğe bürünmüş hali olan muhteşem çınarlar, “burası benim vatanım” dercesine toprakla sımsıkı bir ilişki kuran, her bir dalı bir başka ağaçla komşuluk kuran uzun, geniş, büyük, tarihi ağaçlar…
Çevresi her renk ve çeşitten oluşan çiçeklerle çevrili patika yollar, estetik ve doğallıktan taviz vermeyen peyzaj düzenlemeleri, plastikten uzak ahşap dostu bahçe donatıları, ‘ince uzun bir yoldaymışsınız’ hissi veren su arkları ve tarifi mümkün olmayan yaşam sevinci yaratan büyülü bir atmosfer
Ve tabii, bu bahçenin göz bebeği konumunda ve 350 yılı aşan yaşındaki kızılcık ağacı, tam anlamıyla doğal bir anıt olarak bahçeyi çok daha anlamlı, çok daha değerli kılıyor.
Yusuf Kendirli, Yeşilyurt Belediyesi yol çalışmaları planlamasında, bahçesindeki bu nadide tarihi ağacın bulunduğu güzergâhta yol projesi hazırlandığını öğrendiğinde ağacın kesilmesi ihtimaline karşı ayaklandı; belediye yönetimi ile görüştü.
Yeşilyurt Belediye Başkanı Mehmet Çınar’ın yakın ilgisi ve hassas tutumu ile, Yeşilyurt Belediye Meclisi, 350 yıllık kızılcık ağacının korunması ve Malatya’nın doğal zenginliği olarak geleceğe taşınması amacıyla, yol projesinin Kızılcık ağacının bulunduğu bölgedeki güzergahının değiştirilmesi için karar aldı.
Efsane Kızılcık ağacının yok olmaktan kurtulması Yusuf Kendirli’yi çok mutlu; Yeşilyurt Belediye Başkanı Mehmet Çınar ve belediye meclis üyelerinin Kızılcık ağacına verdiği değer için teşekkürlerini sunuyor.
Onun asıl hedefi ise, bir süre önce başlattığı “Kızılcık ağacının anıt ağaç olarak tescil edilmesi ve tüm yönleriyle kesin biçimde koruma altına alınması” yolundaki çalışmalarının bir an önce sonuçlandırılmasını sağlamak.
Bu konuda, daha önceleri bir girişimde bulunmuş, ancak, anıt ağaç tescili yapıldıktan sonra ağacın halkın ziyaretine açılmasının zorunlu olduğu bildirilmiş.
Doğal olarak bu kadar değerli bir ağacın halkın ziyaretine açılması sonrası ağacın fiziksel ve biyolojik korunmasının mümkün olmayacağı endişesiyle bu talebe onay vermemiş.
Yusuf Kendirli, bir kez daha “Anıt ağaç tescili” için girişimde bulundu
Bu amaçla, Malatya’nın bağlı olduğu Sivas Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'na gitti, Kızılcık ağacının anıt ağaç olarak tescil edilmesini ve koruma altına alınmasını talep eden bir dilekçeyle talepte bulundu.
Sivas Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, bu işin Malatya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün uhdesinde olduğunu belirterek Mimar Kendirli’yi buraya yönlendirdi.
“Meyve ağacı tescil edilmez” gibi geçersiz bir iddiayla tescil reddedildi
Kendisinin anlatımına göre, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'ne tescil talebini ileten dilekçeyi verdikten sonra, uzmanlar bahçeye gelip Kızılcık ağacında inceleme yaptı ve sonuç olarak; meyve ağacını anıt ağaç yapamadıklarını söylediler.
Oysa, meyve ağacının anıt ağaç olarak tescil edildiğine dair örneklerin olduğunu ifade ediyor Yusuf Kendirli..
Çünkü, anıt ağaç tescili mevzuatında, böyle bir kısıtlama olmadığı gibi, tarihsellik, geçmişe tanıklık ve boyut, ağacın anıt ağaç olarak tescil edilmesinde en önemli kriterler olarak belirtiyor.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, TS 13137 Anıt Ağaçlar Envanter Seçim Kuralları ve İşaretleme Standardına göre anıt ağaç “Geçmiş ile günümüz, günümüz ile gelecek arasında köprü kurabilecek uzunlukta doğal ömre sahip olan ağaçlardan yaş, gövde çapı, tepe çapı ve boy itibariyle kendi türünün alışılagelmiş ölçülerinin çok üzerindeki boyutlara ulaşan; ya da, yöre tarihinde, mistik kültüründe ve folklorunda özel yeri bulunan ağaç” olarak tanımlanıyor.
Söz konusu standartlara göre, bulundukları yerde, yaş, boy, gövde ve tepe tacı gibi boyutsal özellikleri itibariyle kendi türünün alışılagelmiş ölçülerinin çok üzerindeki boyutlara ulaşmış, geçmiş ile günümüz, günümüz ile gelecek arasında köprü kurabilecek en az 100 yıllık doğal ömre sahip olan ağaçlar, herhangi bir gerekçe ileri sürülmeksizin anıt ağaç olarak tescil edilip koruma altına alınıyor.
Türkiye’de yüzlerce meyve ağacı anıt ağaç olarak tescil edilmiş durumda
Malatya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün “meyve ağacı anıt ağaç olarak tescil edilmez” gerekçesinin geçerli bir gerekçe olup olmadığını sorduğumuz uzmanlar, “Konuya ilişkin mevzuatta böyle bir kriter nedeniyle getirilen bir kısıtlama yoktur. Türkiye’de anıt ağaç olarak tescil edilmiş yüzlerce meyve ağacı var. Bu gerekçeye göre, zeytin tescil edilemez, ama Türkiye’de çok sayıda anıt zeytin ağacı var. Bunları da geçelim, çınar ağacının da meyvesi var. Üstelik yenilebilen ya da çeşitli hastalıkları iyileştirici olduğu belirtilen etkisiyle kullanılan meyvesi var çınar ağacının. Bu gerekçeye göre çınar ağacı anıt ağaç olarak tescil edilemez. Ama doğru değil bu, çok sayıda anıt çınar ağacımız var Türkiye’de. Dolayısıyla, 350 yıllık, devasa ve muhteşem bir kızılcık ağacının anıt ağacı olarak tescil edilmesinin, mevzuatta bulunmayan bir gerekçeyle reddedilmesi anlaşılır bir tutum değil” dedi.
TEMA Vakfı Eski Başkanı Karaca’ya göre “Dünyanın en yaşlı kızılcık ağacı”
Yusuf Kendirli, Kızılcık ağacının bireysel tarihçesindeki yerini, kendisi için anlamını ve tescil sürecinde gelinen noktayı ve tema Vakfı Eski Başkanı Hayrettin Karaca’nın Kızılcık ağacına dair düşüncelerini şöyle anlattı: “Biz burayı 60 yıl kadar önce satın aldık. Yeniden düzenleme için bazı ağaçları kestik ama kızılcık ağacına kıyamadık. Hep yaşattık. Elimden geldiğince bakımını yaptım. Kurumuş dallarını temizledim, gıdasını ve suyunu verdim. Burası, gizli kalmış, kimsenin bilmediği bir yer.
Hayrettin Karaca (TEMA Vakfı Eski Başkanı) buraya geldi iki gün boyunca bu ağacın altında oturdu. Onun söylediğine göre dünyanın belki de en yaşlı kızılcık ağacı dedi. Bundan daha yaşlı bir kızılcık ağacı görmediğini söyledi. 370’li yaşlarda olduğunu söylüyorlar. Daha evvel uzmanlar geldi, anıt ağaç yapacaklardı. Halka açacaksınız dediler ama öyle olursa bu ağacı koruyamayız. Kızılcık ağacı çok geç büyüyen bir ağaç. 50 yaşlarında 10-15 cm çapında bir ağaç olur. Çok geç büyüyor. Bunun kök genişliği 4 metre. Bu kadar geç büyüyen bir ağaç demek ki oldukça yaşlı bir ağaç”.
“Dedelerimiz bize bu ağacı anlatırdı”
“Bir gün ben tesadüfî olarak belediyeye gittim ve Bostanbaşı'nın üst kısmında imar uygulaması olduğunu duydum. Tam kızılcık ağacının üstünde yol geçiyor. Belediyeye durumu anlattım. Gelip baktılar. Ve imar uygulamasından vazgeçildi.
Bu kez ağacı olası böyle durumlardan korumak için Sivas Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'na gittim. Onlar da bana bu konulara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'nün baktığını söylediler. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'ne dilekçe verdim. Gelip baktılar ve meyve ağacını anıt ağaç yapmadıklarını söylediler.
Oysa 2011'de anıt ağaç olarak tescillenmiş dut ağacı var. Belgesini götürdüm. Kemaliye'nin Ocak köyünde. 260 yaşında bir dut ağacı. Erzurum'dan ekipler gitmişler ve tescil etmişler. İnternetten baktık armut ağacı var, fındık ağacı var.”
Mimar Yusuf Kendirli, Kızılcık ağacının ‘anıt ağaç’ olarak tescil edilmesi için Valilik, Büyükşehir Belediyesi ve diğer ilgili kurumların desteğini bekliyor.
Güler HAZAR, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com
