- İnönü Üniversitesi ve makine şirketi ortaklaşa “Mobil Kayısı Sınıflama ve Kasalama Makinesi’ yaptı
İnönü Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ergün Doğan, Battalgazi Meslek Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Sıddık Doğan ve Malatya 2. Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren Alptekin Makine A.Ş. tarafından ortaklaşa bir çalışmayla, “Mobil Kayısı Sınıflama ve Kasalama Makinesi” üretildi. Söz konuş makinenin normal şartlarda ihtiyaç duyulan işçi sayısını yarıya indireceği ve hasat sürecini kısaltacağı, dolayısıyla üretim maliyetini % 30 - 40 oranında düşüreceği belirtildi.
Kayısıları büyüklüklerine göre ayırıyor
Mobil Kayısı Sınıflama ve Kasalama Makinesi, kayısılar ağaçtan silkelendiği noktada, kısa sürede, et kalınlığına ve büyüklüklerine göre ayırıp, aynı anda kasalama işlemi de yaparak orta ve büyük boy kayısıları islime, küçük boy kayısı ise meyve suyuna gönderilmeye hazır hale getiriyor.
Daha önce aynı firma tarafından yapılan bir prototip makinenin altyapısı üzerinden, kayısı yetiştiricileri de olan Prof. Dr. Ergün Doğan ve öğretim görevlisi Sıddık Doğan’ın geliştirdiği proje ile üretilen söz konusu makinanın en önemli özelliğinin, kayısı bahçesi içerisinde istenilen noktada çalıştırılabilecek şekilde mobil dizayn donanımına sahip olması olarak gösteriliyor.
“Mobil Kayısı Sınıflama ve Kasalama Makinesinin proje ve üretim süreci, işlevleri ve kayısı üreticisine sağlayacağı faydalar hakkında Yeni Malatya Gazetesi’ne açıklamalarda bulunan İnönü Üniversitesi Battalgazi MYO Öğretim Görevlisi Sıddık Doğan; icatların çoğunlukla, ihtiyaçların dayattığı sorunların aşılması yolunda yürütülen çalışmalar sonucunda ortaya çıktığını belirterek, bu makineyi de böyle bir zorunluluğun sonucunda geliştirdiklerini söyledi.
‘Üreticinin en önemli sorunu maliyet”
Malatyalı kayısı üreticilerinin yıllardır konuşulan ama henüz çözüme kavuşturulamayan önemli sorunları olduğunu belirten Sıddık Doğan, “Bu sorunların başında maliyet kalemlerindeki yüksek meblağlar bulunuyor. Özellikle işçi ücretleri ve hasat süresinin işçi sayısına göre değişkenlik göstermesi kayısı üreticisini ekonomik anlamda büyük sıkıntılara sokuyor. Prof. Dr. Ergün Doğan hocamız ve diğer arkadaşlarımızla birlikte, kayısı üretim sürecinde, emek yoğun çalışma biçiminden makineleşmeye, teknolojiye geçiş yaparak, zaman, para ve emek tasarrufunun yanı sıra, standartları olan nitelikli kayısı üretimi amacıyla bu makine üzerinde çalıştık” dedi.
Malatya şehir ekonomisinin başlıca kaynaklarından birinin kayısıcılık olmasına karşın, kayısıcılık alanında tarımsal mekanizasyon yoksunluğu yaşanmasının anlaşılır bir durum olmadığını ifade eden Sıddık Doğan, “Bu makine ile tarımsal mekanizasyonun faydalarını kayısı yetiştiricilerimizin hizmetine sunmuş olacağız” diye konuştu.
Temel amaçlarının, kayısıyı yaş iken sınıflandırıp, doğru işleme, elverişli ürün elde etme ve işçiliği büyük oranda düşürmek olduğunu söyleyen Battalgazi MYO Öğretim Görevlisi Sıddık Doğan şunları söyledi:
“Kayısı yetiştiricisinin en büyük maliyet kalemlerinden biri işçilik ücretleridir. Yani bahçeden getirme işlemi büyük emek gerektiriyor. Mesela, günlük 500 kasa işleyecek bir kayısı bahçesinde, ortalama 15-18 işçi çalışıyor. Bunların 5’i ya da 6’sı silkeleme yapıyor, diğer 10 -12 işçi ise, ağacın altında oturup kasalama yapıyor. Aynı örneği bu makine ile yeniden ele aldığımızda ise, artık ağacın altına oturup kasalama yapan 12 işçiye gerek kalmayacak. Çünkü, kasalamayı makine yapacak. Sadece kasalama yapmayacak, aynı anda sınıflama yapacak. Sınıflama işlemi sonucunda, en küçük kayısıyı isterseniz meyve suyuna verirsiniz, isterseniz diğerlerinden ayrı olarak kendiniz işlersiniz. Orta sınıf kayısıyı kükürtlersiniz, en üst sınıfı ise isterseniz gün kurusu yaparsınız, isterseniz ekstra ürün olarak değerlendirebilirsiniz. Yani 500 kasa kayısı üretilen bir bahçedeki kayısının tamamı ağaçtan silkelendikten sonra çok kısa sürede, 3 kategoriye ayrılmış olmakta ve bu işlem geleneksel çalışma yöntemine göre 3’de 2 daha az işçi ile yapılabilmektedir”.
Kayısı üreticisine hangi avantajları sağlayacak?
Kayısı sınıflandırma ve kasalama makinesinin üreticiye ve kayısı pazarına sağlayacağı avantajları detaylandıran Sıddık Doğan, bu avantajları şöyle sıraladı:
“Birinci sırada şunu söylemek gerekir: Geleneksel yöntemde, tüm kayısılar büyüklüğüne, et kalınlığına kalibresine bakılmadan karışık biçimde kurutulmaktadır. Bu durum, birçok sorun yaratmakta, ürünün değersizleşmesine yol açmaktadır. Çünkü karma kurutmada küçük kayısı çok daha hızlı kuruyor, büyük kayısı kuruyuncaya kadar küçük kayısı ölüyordu. Küçük kayısı öldüğünde, içindeki çekirdeği çıkarmak çok zorlaşıyordu. Bu da işçiliği müthiş arttırıyordu. Oysa, bu makine ile, kayısı küçük, orta ve büyük boy olarak sınıflandırılıp kasalandıktan sonra, her boy kayısı ayrı ayrı kurumaya tabi tutulacak, her boy eşit büyüklükte olduğu için kıvamında kurutulmuş olacaktır.
İlk avantajın kayısı üretimi açısından sürdürülebilir olması için, ikinci bir makineyi zorunlu kılıyor: Patik makinesi, bunun üzerinde de çalışıyoruz. Kayısı geliştirdiğimiz bu makine ile sınıflandırılıp her boy ihtiyaç duyduğu düzeyde, eşit düzeyde kurtulduğu için patik makinesine elverişli kayısı üretilmiş olacaktır. Küçük kayısı mesela; küçük kayısıyı 1-2 gün önce toplayacağız güneşten, kurutmadan ve çok rahat biçimde çekirdeği çıkarılabilecektir.
Nitelikli kayısı sayesinde nitelikli rekolte oluşturulacaktır. Şöyle ki, en alt sınıf kayısı, bu makine ile ayrıldıktan sonra, meyve suyuna gönderilecek, bu durum rekolteyi bir hayli düşürecek, bu sayede ise, nitelikli kayısı ortaya çıkarılacak ve pazarda daha yüksek fiyatlı talep oluşacaktır. Çünkü kayısıda ters orantı var: Küçük kayısının işçiliği fazla, maliyeti yüksek ama satışa sunulduğunda fiyatı çok düşük. Yani maliyet yüksek ama getirisi çok düşük. Küçük kayısının makine ile ayrılarak doğrudan meyve suyuna gönderilecek olması çiftçiye acil ihtiyaçlarının karşılanması için para sağlarken, bu durum, çiftçinin elindeki nitelikli kayısıyı istediği zaman satmasını sağlayacak, dolayısıyla, oyunun kuralını aracılar değil kayısı yetiştiricileri belirleyecektir.
Son olarak, işçi sayısının yarıya ineceğini, dolayısıyla işçi maliyetlerinin çiftçinin aile ekonomisini sarsan maliyetinin azalacağını ve makineleşme ile hasat süresi kısalacağını söyleyebiliriz”.
Doğan, kayısı sınıflama ve kasalama makinesinin geliştirilmesi ile ilgili olarak da “Bu makine var olan sabit bir yerde kullanılabilen makine üzerine geliştirdik. Makinenin tamamını biz icat ettik diyemeyiz. Bizim bu makinedeki en önemli katkımız enerji sistemi ile mobil düzeye taşımış olmamız ve ileri düzeyde ergonomik bir donanıma dönüştürmüş olmamızdır. Makine traktör veya çapa makinesi ile çalıştırılıyor. ”
Kayısı sınıflandırma ve kasalama makinesinin geliştirilmiş son versiyonunun teknik ve fikirsel tasarımını Battalgazi MYO Öğretim Görevlisi Sıddık Doğan ve Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ergün Doğan gerçekleştirirken, Yılmaz Alptekin'in uygulamasını yaptığı, Meyvecilik Araştırma Enstitüsü araştırmacıları, Kayısı üreticileri Engin Doğan, Kaya Çolakoğlu, Muhammed Böğüş’ün de çeşitli konularda katkıda bulunduğu belirtildi.
Güler HAZAR, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com
