PARA CEZALARI İPTAL, TAZMİNAT VE YENİDEN YARGILAMA KARARI.. Anayasa Mahkemesi (AYM), FETÖ terör örgütünün 15 Temmuz'da giriştiği darbenin ardından, bu terör örgütüyle ilgileri olmamasına ve tamamen zıt görüşte, KESK üyesi olmalarına rağmen, FETÖ mensubu oldukları iddia edilenlere yönelik 'temizlik' gerekçesiyle çıkarılan kararname ile görevlerinden atılan 5 kişinin, bu karara karşı ve aynı nedenlerle açlık grevinde bulunanlara destek için sürdürdükleri protesto eylemi nedeniyle verilen cezalara ilişkin itirazlarını görüştü ve bu kişilerle ilgili 'hak ihlali' kararı verdi. Mahkeme, Malatya’da, 29 Ekim 2016 tarih ve 29872 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kamu görevinden ihraç edilen, öğretmenler; Erdoğan Canpolat, Özkan Karataş, Umut Sertaç Ökdemir, Zülfükar Ejder Sütçü ve veri hazırlama memuru Cengiz Uğurlu’nun, görevden ihraç edilmelerini protesto etmek amacıyla yaptıkları oturma eylemine karşılık bu isimlere kesilen “yaklaşık 100 bin TL” tutarındaki 270 adet idari para cezasını iptal etti. Mahkeme, ayrıca, Zülfükar Ejder Sütçü dışındaki 4 başvurucuya 6’şar bin TL tazminat ödenmesine de hükmetti.
Malatya Valiliği’nin talimatını ihlal ettikleri gerekçesiyle idari para cezası kesilmişti
Aralarında eğitim sendikacısı Erdoğan Canpolat’ın da bulunduğu dört öğretmenin yanı sıra, bir veri hazırlama uzmanının bulunduğu 5 kamu görevlisi, Olağanüstü Hal (OHAL) döneminde çıkarılan 29 Ekim 2016 tarih ve 29872 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kamu görevinden ihraç edilmişlerdi.
Kamu görevinden çıkarılan Erdoğan Canpolat, Özkan Karataş, Cengiz Uğurlu ve Umut Sertaç Ökdemir, kamu görevinden ihraç edilmelerini protesto etmek amacıyla, yıkılan eski Malatya Belediyesi binasının yerinde uzun süre oturma eylemi düzenledi.
Bu eylemler sırasında, adı geçen öğretmenlere Malatya Valiliği’nin OHAL kapsamında yayınladığı ve “Stant kurma, imza kampanyası, bildiri dağıtma, pankart asma, çadır kurma ve oturma eylemlerini” izne bağlayan 27 Ekim 2016 tarihli genelgesini ihlal ettikleri gerekçesiyle toplamda 268 defa idari para cezası kesildi.
Oturma eylemine 2 defa katılan Zülfükar Ejder Sütçü’ye ise 2 defa idari para cezası kesildi.
Başvurucular, eylem sürecinde 100’den fazla kez yakalandıklarını ve gözaltına alındıklarını belirterek, kabahat üzerine verilecek idari para cezası ile saatlerce gözaltında tutulmak arasında bir orantılılık bulunmadığını belirterek, Malatya’daki yerel mahkemeden idari para cezalarının iptalini talep eden birer dava açtı.
Malatya Mahkemeleri, 15 Temmuz darbe girişimini ve OHAL’i hatırlattı ve “İdari yaptırım tesisinde, hukuka aykırılık yoktur” kararını verdi
Ancak, başvurucuların itiraz ve idari para cezalarının iptali istemini görüşen Malatya’daki yerel mahkemeler, “Valilik Genelgesi’nin önceden ilan edilmiş olmasına ve anılan Genelge doğrultusunda kendilerine ihtar yapılmasına rağmen eyleme devam etmeleri nedeniyle, Anayasa ve ilgili mevzuat ile AİHM kararları dikkate alındığında idari yaptırım tesisinde toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkına aykırı bir durum görülmediğini” belirterek, itiraz ve iptal taleplerini reddetti.
Malatya yerel mahkemeleri, başvurucuların itirazlarını ve idari para cezalarının iptal talebini reddederken 15 Temmuz darbe girişiminin yarattığı atmosferi da hatırlatarak, böyle bir ortamda toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin izne bağlanmasının Anayasa’ya aykırı olmadığını vurguladı: Yerel mahkeme, Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini, temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik olarak 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra Bakanlar Kurulu tarafından ilan edilen olağanüstü hal uygulaması kapsamında ve 2935 Sayılı Kanun doğrultusunda toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin somut olayda olduğu şekliyle izne bağlanmasında, Anayasa’ya ya da uluslararası sözleşmelere aykırı bir yön bulunmadığını değerlendirdi.
Malatya Mahkemeleri’nin kesin red kararından sonra adı geçen başvurucular, bireysel başvuru hakkını kullanarak, 2017 yılı içindeki çeşitli tarihlerde Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.
AYM, “Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı ihlal edildi”
Anayasa Mahkemesi, 3 yılı aşkın bir süre sonra, adı geçen 5 başvurucunun bireysel başvuru hakkını kullanarak yaptığı başvurusuna ilişkin kararını 26 Kasım 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımladı.
Buna göre; Anayasa Mahkemesi, önceki kararlarda, Anayasa Mahkemesi tarafından, başvuru konusu olan somut olaylarda, Anayasa’nın 15. Maddesinin olağanüstü halin gerektirdiği şartların önceden izin alma yükümlülüğüne uymayanlara idari para cezası uygulanması suretiyle toplantı hakkının sınırlandırılmasını gerektirip gerektirmediğinin incelendiğini belirterek şu hususa vurgu yaptı: Barışçıl nitelikte bir etkinliğe katılan kişilerin salt basın açıklaması öncesinde izin yükümlülüklerini yerine getirmedikleri gerekçesiyle, idari para cezasıyla cezalandırılmalarının –durumun gerektirdiği ölçüde hakkın sınırlanması gerekliliği karşısında – olağanüstü hal (OHAL) döneminde de izlenen amaçla orantılı bir sınırlama olarak kabul edilemeyeceğine karar verilmiştir.
Anayasa Mahkemesi, yaklaşık 15 maddeye dayandırdığı gerekçelerle, -Anayasa’nın 15. Maddesiyle birlikte değerlendirildiğinde- başvurucuların Anayasa’nın 34. Maddesinde güvence altına alınan toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiğine ve ilk dört başvurucunun bu süreçte manevi zarar gördüğüne hükmetti.
Mahkeme, başvurucuların 'Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkının ihlal edildiği' yolundaki iddialarını ise, başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle 'kabul edilemez' olduğuna hükmetti.
AYM, 6’şar bin TL manevi tazminat ödenmesine hükmetti
Bu hükmün sonucu olarak; Anayasa Mahkemesi, başvurucular Erdoğan Canpolat, Özkan Karataş, Cengiz Uğurlu ve Umut Sertaç Ökdemir’e kesilen idari para cezalarının iptaline ve her birine 6’şar bin TL manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
Mahkeme, Zülfükar Ejder Sütçü’nün ‘manevi tazminat ödenmesi talebini’ yerinde bulmadı, sadece 2 idari para cezasının iptali yönünde karar verdi.
Anayasa Mahkemesi, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere, Malatya 1. Sulh Ceza Hâkimliğine ve Malatya 2. Sulh Ceza Hâkimliğine de kararın bir örneğini gönderdi.
Güler HAZAR- malatyahaber.com
ARŞİV FOTO: Erdoğan Canpolat ve arkadaşlarının protesto eylemleri, polis müdahalesi ve gözaltına alınmaları..
