Çırmıhtı Atmalı Vadisini besleyen İnek Pınarı 2023 yılı Aralık ayının ilk haftasında “patladı”.
Normalde şubat ayının sonu veya mart başında çıkan, ilkbahar ve yaz aylarında Beylerderesi yönüne doğru, adını verdiği İnek Çayı boyunca 10 kilometre kadar akıp, Turgut Özal viyadüğünden geçilirken görülen bir noktada Beylerderesi ile birleşip Tohma’ya karışıyor.
Kaynağın özelliği, ağaçların-sebzelerin suya ihtiyaç duyduğu ilkbahar ve yaz mevsiminde akıp, kayısı hasadından sonraki günlerde (temmuz) azalmaya başlaması, güzün giderek azalıp kuruması. Bu özelliğinden dolayı eskiler İnek Pınarına Kuru Çay adını da vermiş.
Pınar, yeryüzüne ilk varışında büyük bir gürültüyle çıktığı için “patladı” ifadesi kullanılıyor. Aynı ifade Malatya Kernek Kaynağı için de kullanılıyordu.
O da Şaşırdı!
Çocukluğundan beri gidip geldiği, İnek Pınarının can verdiği Çırmıhtı’nın en lezzetli meyvelerini yetiştiren Atmalı Vadisinde dedelerinden kalan bahçesi ve bağında üreticilik yapan, 58 yaşındaki Ömer Korkmaz “İnek Pınarının erkenden çıktığını daha önce de gördük ancak gözlerinden bu kadar su çıkmaz, az bir su akardı. Şimdi öyle çok bir su geldi ki, her yerden su fışkırıyor, baharda en çok aktığı dönemde bile bu kadar su yoktu” diyor.
Korkmaz, iklim değişikliğini kastederek, “her şey şaşırdı, o da şaşırdı; bundan sonra her şeye hazırlıklı olmalıyız” ifadesini kullanıyor.
Çırmıhtı merkezine yaklaşık 5 kilometre mesafedeki İnek Pınarından akan suyu, yatağın 2,5 kilometre kadar ilerisindeki bahçede videoya çeken Aziz Sağır (üstteki fotoğrafta) ise şunları söylüyor:
“Suyun çıkışını her sene heyecanla beklerdik ama bu beklentimiz aralık değil, kışın bitimi, baharın hemen ağzıdır. Mesela geçen sezon 3 Mart’ta çıkmıştı. Hafta sonu bahçemize gittiğimizde tüm heybetiyle akan, içine biri düşse alıp götürecek hızda akan suya rast geldik. Bugüne kadar görülmüş bir hadise değil. On yıl kadar önce yine aralık ayında gözlerden su çıkışı olmuştu ama az miktar suydu. İnek Pınarı, ilk çıktığı ve sel geldiği zamanlar hariç, berrak akar. Görüldüğü gibi şu anda çamurlu akıyor. İlerleyen günlerde berraklaşmasını bekliyoruz ama ne olur bilemeyiz.”
Pınara neden İnek adının verildiğine dair söylenceye değinen Sağır, “dağların tepesinde otlayan bir ineğin bir çukura düşüp kaybolduğunu, hayvandan ümit kesilmişken pınarın gözünden çıkması üzerine bu adın verildiğini” aktarıyor.
Tek Kaynak Değil
İnek Pınarı çaya karışan en büyük su kaynağı ama tek kaynak değil.
Haçova ile Seyit Uşağı köyleri yönünden akan Koru Deresinin suyu aynı dereye karışıyor. İki köyün sınırlarından başlayarak geniş bir yatakta toplana toplana, doğa harikası dar bir kanyondan geçerek kilometrelerce yoluna devam eden Koru Deresi, İnek Pınarı ana kaynağına sadece birkaç yüz metre ileride onunla buluşup çayda birleşiyor. Dere, kar yağışının bol olduğu “eski zamanlarda” bir tür “kar hıznası” görevini görüyor, baharda eriyip yağmurla da beslenince tüm görkemiyle akmaya başlıyordu.
Ayrıca Atmalı Vadisinin belirli yerlerine dağılmış Dana, Zorban, Güvercin ve Şaban Dede Pınarı ile diğer küçük pınarlar büyük çayda toplanarak hacmi yükseltiyor, hep birlikte Beylerderesi yönüne doğru akışına devam ediyor.
Hayatın ta kendisi olan su ile yörenin bereketli toprakları, meyve ve tahıl yetiştirmeye uygun iklimiyle Atmalı Vadisi eski çağlarda da insanların cezbettiğinden, Çırmıhtı topraklarında, Kaletepe adıyla bilinen tek höyük Şaban Dede yöresinde çayın yanı başında oluşturulmuş.
Deprem Etken mi?
İnek Pınarı suyunun nerelerden geldiğine dair bilimsel bir araştırma bulunmuyor. 6 Şubat 2023 depremlerinden sonra aşırı yağışların etkisiyle su, geçmiş yıllara oranla, bollaşmış, yaz mevsimi kuraklık görülmemiş, nispeten ileri tarihe kadar akmaya devam etmişti.
Malatya ve çevresi geçen hafta kuvvetli yağışlar aldıktan sonra kaynak ortaya çıktı ancak yağışların bununla ilgisinin bulunduğu sanılmıyor çünkü geçmişte kasım-mart arası ne kadar bol yağış olursa olsun kaynak çıkış zamanı bundan etkilenmiyor, su yeryüzüne çıksa da az miktarda akıyordu.
Depremlerin sadece insanların hayatında değil, yer altında yarattığı “travmatik” şoklarla su kaynaklarının çıkış dönemlerine, miktarına etki edip etmediği veya yeraltı kaynaklarını besleyen diğer kaynaklar arasında bir “transfer” yaşatıp yaşatmadığı bilinmiyor.
Kapaktaki ve aşağıdaki fotoğraflarda yeni çıkan İnek Pınarının çamurlu suyu görülüyor. Ayrıca İnek Pınarının yanı sıra Koru Deresinde çekilmiş arşiv fotoğrafları yer alıyor.
FOTOĞRAF ARŞİVİ: Namık Kemal Uçkan – Bülent Korkmaz
İnek Pınarı'ndan Aralık'ta ‘patlayan’ ve yatağında coşkuyla akan su
İnek Pınarı arşivinden
Koru Deresi ve dere kenarındaki davin ağacı
