Malatya Turgut Özal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Murat Asma, Malatya’daki kayısı üreticisi için iklimsel bakımdan “kritik ve endişeli” günlerin başladığına dikkat çekerek, 17 -18 Mart tarihlerinde özellikle bazı ilçeler ile bu ilçelere bağlı yerleşim birimlerinde oldukça etkili olan kar yağışının, erken çiçek açan kayısılar için bazı sorunlara neden olabileceğini belirtti.
Yağışlı bir hafta içinde geçildiğine vurgu yapan Prof. Dr. Bayram Murat Asma, kayısı üreticileri için, “Çiçek açan kayısı ağaçlarına monilya ilacı atılması unutulmamalıdır. Çiçek ilacı çok önemlidir” uyarısını yaptı.
Sosyal medyada kayısı üreticilerinin sorularını cevapladı
Malatya Turgut Özal Üniversitesi’ne bağlı Kayısı ve Ürün Geliştirme Uygulama Araştırma Merkezi’nin müdürlüğünü de yapan Prof. Dr. Bayram Murat Asma, sosyal medya mecralarında kurulan “Kayısı Akademisi ‘Bilgilendirme Forumunda, Malatya’da kayısıların çiçek açtığı bir dönemde başlayan kar yağışının, kayısı ağaçlarını nasıl etkileyeceği, muhtemel riskler için neler yapılabileceğine yönelik olarak kendisine iletilen soruları cevapladı.
İlkbaharda erken çiçek açan kayısı ve bademde don zararı sık sık yaşandığına dikkat çeken Prof. Dr. Bayram Murat Asma, “Kayısıda don zararı çok kapsamlı bir konudur. Don zararı kayısı çeşidine, bahçenin yamaç ve çukurda olduğuna, çiçek veya meyve dönemine, donun şiddeti, donun süresi, ağacın bakım koşulları ve daha birçok faktöre göre değişiklik gösterir” dedi.
“Poyraz durumu hariç, kar ve yağmur yağarken genellikle don oluşmaz”
30 yıldan fazla bir gözlem deneyiminden elde edilen bilgiye göre, kayısı çeşitlerinin dondan zarar görme durumu açısından en hassas çeşitten en dayanıklı çeşide doğru, “Hacıhaliloğlu, Hasanbey, Soğancı, Çataloğlu, Kabaaşı, yabancı çeşitler ve Zerdali” şeklinde sıralandığını ifade eden Prof. Dr. Bayram Murat Asma, “poyraz durumu hariç, bulutlu havalarda ya da kar ve yağmur yağarken genellikle don oluşmaz” bilgisini aktardı.
Açık, güneşli, gündüzü takip eden yıldızlı ayaz gecelerde don oluştuğuna vurgu yapan Prof. Dr. Bayram Murat Asma, 3 Nisan 2004 ve 29 Mart 2014 zirai donlarını örnek vererek, “Ayaz gecelerde meydana gelen radyasyon donlarında en şiddetli don, gün doğarken yaşanır. Nadiren don olayı akşam saatlerinde başlar; tüm gece devam eder. İşlenmiş, sürülmüş ve kuru topraklarda don zararı artar, ıslak topraklarda azalır” ifadelerini kullandı.
Don zararı hangi koşullarda başlar?
Prof. Dr. Bayram Murat Asma, üreticilerin, “Hangi şartlarda ve durumda don zararı başlar?” sorusuna da cevap verdi. Prof. Dr. Asma, bu soru için, “Çiçek döneminde 1 saat -2, -2.5 C ve çağala döneminde -1, -1.5 C kritik süreci başlatır. Don zararı başlar” dedi.
Dondan zarar görme durumu ise çeşide ve bahçenin bakımlı olup olmadığına göre değiştiğini kaydeden Prof. Dr. Bayram Murat Asma, üreticilerin donlarda kayısı ağaç çeşitlerinin uğrayabileceği zarar boyutu konusundaki sorularına ise şu şekilde cevap verdi:
“Radyasyon donlarda en fazla alt dallardaki çiçek ve meyveler zarar görür. Poyrazda ise tüm ağaç aynı oranda zarar görür. Dondan, en fazla, zayıf çiçek ve meyveler zarar görür, iyi beslenmişler daha az zarar görür”.
“Çiçek açan kayısı ağaçlarına monilya ilacı atılması unutulmamalı”
Ağaçtaki çiçek veya meyvenin, başka bir don veya hastalıktan dökülmemesi - zarar görmemesi şartıyla, yüzde 10-15’inin sağlam kalmasının orta düzeyde verimlilik için yeterli olacağını belirten Malatya Turgut Özal Üniversitesi’ne bağlı Kayısı ve Ürün Geliştirme Uygulama Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Bayram Murat Asma, yağışlı bir haftadan geçildiğine vurgu yaparak, “Çiçek açan kayısı ağaçlarına monilya ilacı atılması unutulmamalıdır. Çiçek ilacı çok önemlidir” uyarısında bulundu.
ZMO Başkanının Açıklamaları
Malatya Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Fevzi Çiçek, kayısının, kar yağışından sonra don olmadığı sürece kayısı çiçeğinin etkilenmeyeceğini ifade ederek, "Takvimi olarak baktığımızda uzun yıllar ortalaması Malatya ‘da Mart’ın birinci haftası ve onu takip eden ikinci haftası çiçek açma dönemi uzun yıllar ortalamasına göre normal. 2019’da aynı döneme paralel olarak çiçek açtı. Biz her yıl tespit ettiğimiz bölgede 5 Mart’ta ilk çiçeklenmeyi görüyorduk, 2020 yılında da 6 Mart'ta gördük bu anlamda çiçek açma tarihi olarak çok farklılık olmadı uzun yıllar ortalaması civarında. Ancak yağışlar itibari ile 10 gün sonra beklediğimiz yağışları 10 gün erken almış olduk söz konusu Malatya genelinde bin 200 rakımı olan yerlerde çiçek acarken, bin 200 rakımı henüz pembe tomurcuk aşamasında oralarda süreç devam ediyor, normal şartlar devam ederse 20 gün gibi bir periyodu takip etmiş olacağız” dedi.
Çicek, şu anda her herhangi don riski olmadığını ancak Meteorolojinin önümüzdeki 2 gün için hafif don uyarısında bulunduğunu hava sıcaklığının -2 civarında olacağını ifade ederek” Şu ana kara herhangi bir don tespit etmedik, önümüzdeki 2 gün için meteoroloji değerleri düşük sıcaklık dereceleri gösteriyor buda bizim için bir risk faktörüdür. Pembe domuzcuk açan yerlerde bu sıcaklık derecesi herhangi bir risk oluşturmayacaktır ancak, çiçek olan yerlerde -2 ve -3 derecelere düşmesi tabii ki sıkıntı yaşatacak gibi görünüyor” ifadelerini kullandı.
Üreticilere uyarıda bulunan Çicek, ”Üreticilerimizin rahat uygulaya bileceği tedbirler var. Saman yakma, lastik yakma gibi önlemler alabilirler. Şu anada toprak nemli olduğu için sulama yapmalarına gerek yok. Sıcaklık derecesinin yükselmesi ile beraber özelikle zirai mücadeleyi yenilemeleri gerekiyor yapmamış kişilerinde kesinlikle yapmaları gerekiyor” diye konuştu.
Güler HAZAR, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com- iha
FOTO: Arşiv
