Kayısının kronik sorunlarının çözümü yolunda önemli bir kurum ve araç olabileceği düşüncesiyle ilk olarak malatyahaber.com yazarı Mustafa Bahadır Altaş tarafından birkaç yıl önce gündeme getirilen ve AKP Malatya Milletvekili Ömer Faruk Öz’ün ısrarlı siyasi takibi sonucunda Kuru Kayısı Lisanslı Depoculuğu Projesi’nin mevzuat altyapısını oluşturacak Kuru Kayısı Lisanslı Depo Tebliği Resmi Gazete’de yayımlandı.
Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliği ile birlikte yayımlanan Kuru Kayısı Lisanslı Depo Tebliği, standartları belirlenen kayısının emniyetli ve uygun koşullarda depolanmasını ve ürün senetleri vasıtasıyla ticaretinin kolaylaştırılmasını sağlıyor.
Malatya şehir ekonomisinin can damarı olan ve Türkiye’nin tarımsal ihraç ürünleri arasındaki yeri bakımından ekonomik katma değeri ile öne çıkan Malatya kayısısının bundan sonraki serüvenini olumlu yönde ve derinden etkilemesi beklenen Kuru Kayısı Lisanslı Depoculuğu, kayısının sorunlarının çözülmesi yolunda son yıllarda atılmış en önemli somut adım olarak gösteriliyor.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan Kuru Kayısı Lisanslı Depo Tebliği yürütme ve yürürlük maddeleri ile birlikte toplam 15 maddeden oluşuyor. Tebliğ yayınlandığı gün olan 12 Nisan 2013 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş oldu.
Amaç maddesinde, ‘Standartları belirlenen kayısının emniyetli ve uygun koşullarda depolanmasını ve ürün senetleri vasıtasıyla ticaretinin kolaylaştırılmasını sağlamak’ olarak açıklanan tebliğin kapsamı ise ‘Kayısının depolanacağı lisanslı depolarda bulunması gereken asgari niteliklere ve depolama hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin usul ve esaslar ile kayısı lisanslı depoculuk faaliyetlerine dair diğer hususlar’ olarak belirlendi.
Tebliğin kayısının azami depolama süresini düzenleyen 13. maddesine göre lisanslı depolara teslim edilen kayısılar hasat tarihinden itibaren 15 ila 20 ay arasında depolanabilecek.
Kayısısını lisanslı depoya teslim eden üreticiye verilecek blok ürün senedini düzenleyen maddeye göre ise, depolanan kayısının her bir 100 kg’ı için ayrı bir ürün senedi düzenlenecek. Mudinin talebi ve lisanslı depo işletmesinin kabulü halinde, 100 kg’ı aşan parti halindeki kayısının toplam miktarı için blok halinde tek ürün senedi düzenlenebilecek. Bu durumda blok ürün senedi üzerine parti kayısının toplam ağırlığı yazılacak.
İşte O Tebliğ:
"KURU KAYISI LİSANSLI DEPO TEBLİĞİ
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, standartları belirlenen kayısının emniyetli ve uygun koşullarda depolanmasını ve ürün senetleri vasıtasıyla ticaretinin kolaylaştırılmasını sağlamaktır.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, kayısının depolanacağı lisanslı depolarda bulunması gereken asgari niteliklere ve depolama hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin usul ve esaslar ile kayısı lisanslı depoculuk faaliyetlerine dair diğer hususları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu ile 12/4/2013 tarihli ve 28616 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliğine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Tebliğde geçen;
a) Bakanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlığını,
b) Borsa: Aralarındaki sözleşme çerçevesinde lisanslı depo işletmesince düzenlenen ürün senetlerinin kota ettirildiği, alım satımının yapıldığı ve hareketlerinin kontrol ve takip edildiği ürün ihtisas borsasını,
c) Depolama hizmetleri: Lisanslı depoya kabul edilen kayısının; tartılması, boşaltılması, yüklenmesi, taşınması, nakliyesi, depolamaya ve şartlara uygun hale getirilmesi ve depolanması, ürün ambalajlarının onarılması, ürünün depodan çıkarılması gibi hizmetleri,
ç) Kanun: 10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununu,
d) Kayısı: TS 485 Kuru Kayısı Standardında tanımlanan kükürtlenmiş ve kükürtlenmemiş (gün kurusu) kayısıyı,
e) Lisans: Bakanlıkça verilen faaliyet iznini gösterir belgeyi,
f) Lisanslı depo: Lisans kapsamında kayısının sağlıklı koşullarda muhafaza ve ticarî amaçla depolanmasıhizmetlerini sağlayan tesisleri,
g) Lisanslı depo işletmesi/işleticisi: Kayısının depolanmasıyla iştigal eden ve geçerli bir lisansa sahip anonimşirketi,
ğ) Mudî: Depolama hizmetleri için kayısıyı lisanslı depoya teslim eden veya lisanslı depo işletmesince düzenlenen ürün senedini mevzuata uygun olarak elinde bulunduran gerçek veya tüzel kişiyi,
h) Ürün senedi: Lisanslı depo işletmesince düzenlenen, kayısının mülkiyetini temsil ve rehnini temin eden kıymetli evrakı,
ı) Yetkili sınıflandırıcı: Tarım ürünlerini analiz eden, ürünün nitelik ve özelliklerini belirleyen, standartlara uygun olarak sınıflandıran ve bu durumu belgelendiren Bakanlıkça lisans verilmiş laboratuvarları işleten gerçek ve tüzel kişileri,
i) Yönetmelik: Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Yönetmeliğini,
ifade eder.
Depolarda bulunması gereken asgari nitelikler
MADDE 5 – (1) Kayısının depolanacağı lisanslı depoların;
a) Taban, iç ve dış duvar yüzeyleri ile çatısının, kayısıya yabancı madde karışmasını ve kirlenmesini önleyecek, güneş ışığını ve rutubeti geçirmeyecek, kayısıyı her türlü koku ve hava etkisi ile iç ve dış zararlardan koruyacak şekil ve nitelikte olması,
b) Tabanının ve duvarlarının yıkanabilir ve temizlenebilir özellikte malzemeden yapılması, duvarlarının ise beton sıvalı ve badanalı ya da beyaz plastik boyalı olması, duvarlarında, tabanında ve tavanında çatlakların olmaması, kapılarının geniş ve sızdırmaz olması,
c) % 55-60 nispi nemi ve kükürtlenmemiş (gün kurusu) kayısılar için 0-4 0C, kükürtlü kayısılar için ise 10-15 0C sıcaklığı sağlayacak özellikte ve kapalı olması, kayısının depolara aktarılması ya da depodan tahliyesi amacıyla ihtiyaçduyulan nakil ve diğer araç ve gereçlerin rahatça çalışabileceği genişlikte boş alanların ve geçiş yerlerinin bulunması,
ç) Farklı yıl ürünü kayısı ile çeşitli grup, tip, sınıf ve boydaki kayısının karışmasını ve niteliklerinin bozulmasınıönleyecek önlemlerin alınmasına elverişli büyüklükte ve nitelikte olması,
d) Yeterli nem alma ve havalandırma sistemi, belgelendirilmesi suretiyle yeterli yangın söndürme sistemi, kaçak akıma ve neme karşı korumalı özel muhafazalı elektrik sistemi ile kayısının depolara nakledilmesi için gerekli altyapı ve nakil sistemine sahip olması,
e) Depolama hizmetleri ve depolamayla ilgili ihtiyaç duyulan diğer yan hizmetleri yerine getirebilecek teknik donanıma sahip bulunması,
gereklidir.
(2) Bakanlık, depolanacak kayısının sağlıklı koşullarda muhafazasına yönelik gerekli gördüğü diğer depo niteliklerini arayabilir ve uygulamaya koyabilir.
(3) Lisanslı depo işletmesinin lisansa tabi kapalı depo kapasitesi 10.000 tondan, her bir şubesinin kapalı depo kapasitesi ise 2.000 tondan az olamaz.
(4) Kayısının depolanacağı yerler, belirli bir sistematiğe göre numaralandırılır. Depoların numaralandırılmasıgiriş kapılarının üzerine yapılır, depo içindeki ünitelerin numaralandırılması ise kayısının karışmasına mahal vermeyecekşekilde kolayca görülebilecek biçimde yapılır. Bakanlık, numaralandırmanın nasıl yapılacağı konusunda standart bir düzenleme yapıp zorunlu uygulamaya koyabilir.
Sermaye
MADDE 6 – (1) Lisanslı depo işletmesinin:
a) 10.000 ton için; 1 milyon TL,
b)10.001 ila 20.000 ton için; 1,5 milyon TL,
c) 20.001 ila 30.000 ton için; 2 milyon TL,
ç) 30.001 ila 40.000 ton için; 2,5 milyon TL,
d) 40.000 tonu aşan her 5.000 ton için de ilave 500 bin TL,
asgari ödenmiş sermayeye sahip olması gerekir.
Tartım makbuzu ve ürün senedi
MADDE 7 – (1) Yönetmelikte belirtilen bilgilere ek olarak:
a) Tartım makbuzunda, kayısının yıl olarak hasat dönemi ve menşeine,
b) Ürün senedinde ise, kayısının grubu, tipi, sınıfı, menşei ve endüstriyeller hariç boy numarası ile yıl olarak hasat dönemine,
ilişkin bilgiler yer alır.
Kayısıyı depolamaya hazır hale getirme
MADDE 8 – (1) Lisanslı depo işletmesi, depolanmaya veya standartlara uygun olmayan ya da depolandığında lisanslı depodaki diğer kayısıları olumsuz etkileyebilecek kayısıları, mudinin talebi üzerine ve ücreti karşılığında, depolanmaya ve standartlara uygun hale getirmek amacıyla niteliğine göre ihtiyaç duyulan eleme, yıkama, boylama, fumigasyon ve buna benzer işlemlere tabi tutabilir.
(2) Depolanmaya ve standartlara uygun hale getirilen kayısılar depolanabilir. Depolama şartları uygun olmayan, fermente olan, sağlığı olumsuz etkileyecek düzeyde bulunan, standart dışı olan ve mevzuatta öngörülen diğer hususlara uygun olmayan kayısılar, lisanslı depolara alınmaz.
Kayısının depolanması ve blok ürün senedi
MADDE 9 – (1) Mevzuatına uygun olarak tartım işlemi ile analiz ve sınıflandırması yapılmış kayısılar lisanslı depoya kabul edilir. Kayısılar, tartım ve analizi yapılana kadar, depolanmış ürünlerden ayrı olarak bunlar için ayrılmış farklı bölümlere konulabilir.
(2) Kayısılar asgari 500 kg kapasiteli kasalar içinde depolanır. Nem içeriği, %20’nin üzerinde olan kayısılar depolanmaz.
(3) Depolanan kayısının her bir 100 kg’ı için ayrı bir ürün senedi düzenlenir. Mudinin talebi ve lisanslı depo işletmesinin kabulü halinde, 100 kg’ı aşan parti halindeki kayısının toplam miktarı için blok halinde tek ürün senedi düzenlenebilir. Bu durumda blok ürün senedi üzerine parti kayısının toplam ağırlığı yazılır.
Kayısının lisanslı depoya geçici olarak kabulü
MADDE 10 – (1) Kayısı, depolama amacından ziyade nakletme veya bir işletmede kullanılmak üzere kısa süreli muhafaza etme gibi amaçlarla lisanslı depoya en fazla 90 günü geçmeyecek şekilde geçici olarak kabul edilebilir. Bu durumda lisanslı depo işletmesi, kayısı sahibiyle kendisi arasında yaptığı özel sözleşme çerçevesinde kayısıyı depolar ve depo ücret tarifesinden farklı olarak ücret talep edebilir. Ancak, bu şekilde kabul edilecek kayısı miktarı, kayısının depolama döneminin başlangıcını takip eden ilk üç ay içinde merkez veya şubede kayısı için tahsis edilen depolama kapasitesinin yüzde onunu geçemez. Bu fıkrada belirtilen geçici depolama süresi, gerekli görülmesi halinde genel olarak veya lisanslı depo işletmesi bazında Bakanlıkça en fazla yarısı oranında arttırılıp azaltılabilir.
(2) Birinci fıkraya göre geçici olarak kabul edilen kayısıya ilişkin ürün senedi düzenlenmez. Ancak, bu kayısının lisanslı depoda geçici olarak bulundurma amacı ortadan kalkarsa veya geçici depolama süresi aşılırsa ürün senedi düzenlenir.
(3) Geçici olarak depoya kabul edilen kayısı, ürün senedi düzenlenen kayısılardan ayrı olarak depolanır. Kayısının geçici olarak depolandığı, hem depo hem de kayıtlarda gösterilir. Kayıtlarda, kayısının ağırlığı ile mislen depolanan kayısılarda kayısının depoya konulmasından önce yetkili sınıflandırıcılarca yapılan analiz sonucuna ilişkin bilgiler de yer alır.
(4) Geçici olarak depoya kabul edilen kayısılara ilişkin kayısı sahibi ve lisanslı depo işletmesi arasında çıkan ihtilaflar, aralarındaki sözleşme ve genel hükümlere göre çözülür.
Kayısının depolara yerleştirilmesi, ayrı depolanması ve teslimi
MADDE 11 – (1) Aynı yıl ürünü kayısı; grup, sınıf, tip, boy ve kükürt oranına göre tahsis ve tasnif edilmiş, numaralanmış lisanslı depo ünitelerinde grup, sınıf, tip, boy ve kükürt oranı aynı olan kayısı ile karıştırılarak depolanır.
(2) Kayısı, mudinin talebi ve lisanslı depo işletmesinin kabulü halinde, diğer kayısılar ile karıştırılmadan orijinal hali korunarak ayrı olarak depolanabilir. Bu durumda kayısı, ayrı ünitelere konulur ve diğer kayısılarla karıştırılmadan açıkça ve fark edilebilir şekilde işaretlenir. Ayrı depolanan kayısıların depodaki yeri kayıtlarda açık şekilde gösterilir.
(3) Diğer kayısılarla karıştırılmadan aynen depolanan kayısılar, aynı orijinal haliyle; aynı grup, sınıf, tip, boy ve kükürt oranındaki diğer kayısılarla karıştırılarak depolanan kayısılar ise ilk giren ilk çıkar metoduyla mudilere teslim edilir.
Kayısının korunması
MADDE 12 – (1) Lisanslı depo işletmesi, lisans askıya alınmış olsa bile her zaman, sorumluluğu altında bulunan kayısının muhafazasında gerekli dikkati ve özeni gösterir.
(2) Depo her zaman temiz olmalı ve kayısı yangın tehlikesini artıran ve sağlıklı muhafazasını engelleyen kızışma, yüksek sıcaklık, nem, hava ve ışıktan, kemirgen hayvan, mikroorganizma, böcek ve tozlar ile yabancı kokulardan korunmalıdır.
(3) Deponun temizlik ve dezenfeksiyonunda TS 12611 Standardında kullanılması izin verilenler dışında herhangi bir madde kullanılmamalı ve yöntem uygulanmamalıdır.
(4) Kayısıya zarar verecek hale gelmiş depolar, gerekli tadilatlar yapılıncaya ve kayısının bozulmadan sıhhatlişekilde depolanmasına elverişli hale getirilinceye kadar kullanılmaz.
Kayısının azami depolama süresi
MADDE 13 – (1) Kükürtsüz kayısılar (gün kurusu) 12 ay, kükürtlü kayısılar ise kükürt oranına göre;
a) 2000 ila 2500 ppm olanlar 12 ay,
b) 2501 ila 3000 ppm olanlar 15 ay,
c) 3001 ila 3500 ppm olanlar 18 ay,
ç) 3500 ve üzeri ppm olanlar 20 ay,
süreyle hasat döneminden itibaren depolanabilir.
(2) Kayısının hasat dönemi, ürün sahibinin beyanı ile gerekli analiz ve incelemelerle tespit edilir.
(3) Kayısının depolama döneminin başlangıç ve bitiş tarihleri, uygulama göz önünde bulundurularak Bakanlıkça belirlenir ve internet sayfasında ilan edilir.
Yürürlük
MADDE 14 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 15 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Gümrük ve Ticaret Bakanı yürütür."
