Malatya Emniyeti'nden Çankaya'ya..

Malatya’nın 1930’lu yıllararın ortalarında“Emniyet Direktörü” idi.. 1936’nın Ocak ayında “İşyarlar Gecesi”nde, genç cumhuriyetin güvenliğinden sorumlu bir memur olarak “Tarikatların kuruluşu, inkişafı ve idare şekillerini” anlatan bir konferansıyla ilgili haberin yeraldığı 15 İkincikanun (Ocak) Çarşamba 1936 tarihli Fırat Gazetesi, Türk siyasetinin önemli isimlerinden eski senatör, senato başkanı, bakan ve Cumhurbaşkanı Vekili İhsan Sabri Çağlayangil’in Malatya’daki görev günlerine dair bir anı belgesi olarak Araştırmacı- Yazar Celal Yalvaç’ın arşivlerinde yeralıyor..

“İŞYARLAR GECESİ..”
Fırat Gazetesi, Çağlayangil’in, bugün bir kısmı Atatürk Evi bir kısmı da Halk Eğitim Merkezi olarak kullanılan o zamanki “Halkevi”nde “Memurlar Gecesi”nde verdiği konferansın haberini, o dönem öz Türkçe kullanma çabası nedeniyle “İşyarlar Gecesi” olarak başlıklandırmış.

İşte o haberin metni:

“İşyarlar Gecesi
Her Salı Halkevi’nde yapılan işyarlar toplantısında, dün akşam emniyet direktörü Bay İhsan Sabri tarikatların kuruluşu inkişafı ve idare şekillerini anlatan bir konferans vermiştir.

Konferansçı, Türklerin eski dinlerinin bir özetin yapmış ve İslamiyeti kabülden sonra itikat meselelerindeki durumlarını izah ederek tarikatların doğuşuna ve idarelerindeki ayrılıklar geçmiş ve Cumhuriyetin tarikatlara bir son vermekle yarattığı fikri ve içtimai devrimi belirtmiştir.

Çok esaslı ve derin bir bilgi mahsülü olan bu konferans dinleyicilerde ciddi bir ilgi uyandırmıştır.

İhsan Çağlıyangil bize ilmi terkibe dayanan konferansların daima ve herkesce alkışlarla dinleneceğini belirten güzel bir örnek vermiş oldu.

Halkevinde bu çeşit konferansların çoğalmasını dilerken, değerli bir idareci olduğu kadar değerli bir fikir adamı olan emniyet direktörümüzü yürekten tebrik ederiz.”

İHSAN SABRİ ÇAĞLAYANGİL KİMDİR?
İhsan Sabri Çağlayangil,(d. 1908, İstanbul - ö. 30 Aralık 1993, Ankara) Siyaset adamı. 1965 - 1971 ve 1975 - 1977 arasında Dışişleri Bakanlığı, 1979 - 1980'de Cumhuriyet Senatosu başkanlığı ve Cumhurbaşkanı vekilliği yapmıştır.
İstanbul (Erkek) Lisesi mezunudur. 1932'de İstanbul Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Emniyet Genel Müdürlüğü'nün, Malatya Emniyet Direktörlüğü’nün de aralarında bulunduğu çeşitli kademelerinde görev yaptı. 1937 senesinde Dersim harekatının sonuçlanmasının ardından kurulan mahkemede idama mahkum edilen sanıkların infazını düzenlemekle görevlendirildi.

1948'de Yozgat, 1950'de Antalya, 1953'de Çanakkale, 1954'de Sivas valisi oldu. Aynı yıl getirildiği Bursa valiliği görevini 1960'a değin sürdürdü. Memleketi olduğu için Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın özel önem verdiği bu valilik nedeniyle Demokrat Parti hareketinin önemli isimlerinden birine dönüştü. 27 Mayıs 1960 ihtilalinden sonra tutuklanarak önce Yassıada, ardından Balmumcu'da hapis yattı. Yargılanmadan 6 ay sonra serbest bırakıldı.
1961'de siyasete atılarak, Adalet Partisi'nden Bursa senatörü seçildi. 20 Şubat 1965'te Suat Hayri Ürgüplü başkanlığında kurulan koalisyon hükümetinde Çalışma Bakanı oldu. 1965 genel seçimlerinin ardından kurulan Demirel hükümetinde Dışişleri Bakanı olarak görev aldı. Görevi sırasında çok iyi bilmediği diplomasi dünyasına hızla alıştı, komplekssiz kişiliği ve bilmediği konularda dışişleri personeline tam güveniyle başarılı bir bakan oldu.

Hükümetin 12 Mart 1971 askeri müdahalesi üzerine istifa etmesiyle, bu görevden ayrıldı. 12 Mart döneminde senato üyeliğini ve AP içindeki etkili konumunu sürdürdü.

Mart 1975'te Demirel'in kurduğu I. Milliyetçi Cephe hükümetinde gene Dışişleri Bakanlığı görevine getirildi. 5 Haziran 1977 genel seçimlerinden sonra kurulan CHP azınlık hükümetinin güvenoyu alamamasından sonra Ağustos 1977'de Süleyman Demirel başkanlığında oluşturulan II. Milliyetçi Cephe hükümetinde de aynı görevi üstlendi. Aralık 1977'de hükümetin bir gensoruyla düşürülmesine değin bakanlık görevini sürdürdü. Ekim 1979'daki ara seçimlerden sonra Cumhuriyet Senatosu başkanlığına seçildi. 6 Nisan 1980'de görev süresi dolan Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk'ün yerine cumhurbaşkanlığı görevine vekalet etti. 12 Eylül 1980 askeri müdahalesiyle sona eren bu görevi sırasında kontenjan senatörleri ataması mecliste tartışmalara yol açtı.

1982 Anayasası'nın geçici 4. maddesi ile 5 yıllık siyaset yasaklıları arasına giren Çağlayangil, Mayıs 1983'te siyasal partilerin kurulmasına izin verilmesinden sonra Büyük Türkiye Partisi'nin (BTP) kuruluşunda rol oynadı. Partinin Milli Güvenlik Konseyi kararıyla kapatılmasının ardından bazı eski AP'li ve CHP'li politikacılarla beraber 1 Haziran 1983 - 30 Eylül 1983 arasında Zincirbozan'da (Çanakkale) gözetim altında tutuldu. 6 Eylül 1987'de yapılan referandum sonunda siyaset yasağı kalktı, ancak Kasım 1990'da aktif siyasetten ayrıldığını açıkladı. 30 Kasım 1993’de Ankara’da vefat etti, İstanbul’da toprağa verildi.

İhsan Sabri Çağlayangil, siyasetin yanında önceleri bir süre şiirle de uğraştı.

O'nun,
"Bir elinde sigara, bir elinde şişe;
Erkeklik bu mu kızım? Erkeksen ayakta işe"
beyiti ünlüdür.

1967 yılında Papa 6. Paul'ün Türkiye ziyaretinde, Ayasofya Müzesin'de dizlerini çöküp dua etmek istediği sırada, o zaman Dışişleri Bakanı olarak papaya eşlik etmekte olan Çağlayangil, "Burası Camii ya da Kilise değil, müze. Burada dini tören yapılamaz" demiş ve herhangi bir krize yol açmadan meseleyi geçiştirmiştir.