OZAN ABBAS EKİCİ: Arguvan'ın geleneksel kültüründen beslenmiş ozanlardandır.
Hüseyin ŞAHİN
Uzm. Antropolog
Arguvan… Türküler diyarı, ozanlar diyarı Arguvan. Hangi haneye varsanız sizi tanısın ya da tanımasın güler yüzle karşılayan, sazıyla-sözüyle, muhabbetiyle sizi ağırlayan güzel insanlar yurdu Arguvan … Arguvan yöresinin türkülerindeki gibi gözü-gönlü geniş, sofrası açık, sevgi-dostluk ve barışa inanan, aydın-erdemli, çağının sorumluğunu bilen, hak hukuk sahibi, hoşgörülü ve anlayışlı insanının duygu yükü her okuduğumuz-dinlediğimiz her türküye işlenmiştir.
Arguvan İlçesi; Malatya İline 70 km mesafede bir asfalt yolla bağlıdır. Kuzeyinde Sivas’ın Divriği İlçesi sınırı, batısında Hekimhan, güneybatısında Yazıhan, doğusunda Elazığ sınırı bulunur.
Abbas Ekici de bu güzel diyarda doğmuş, büyümüş, birçok Arguvanlı gibi gurbete, ekmeğini kazanmak için gurbetin de uzağına, Almanya’ya gitmiş bir ozanımız. Yıllar önce çok farklı bir yorumdan Arguvan türküsü dinlemiştim. Beni o kadar etkilemişti ki, kim olduğunu yanımdakilere sormuş, Abbas Ekici yanıtını alınca da başka türküleri var mı? diye de merak etmiştim. Sonra araştırdım; bir özel kaseti olduğunu gördüm. Arguvan’da Abbas Ekici ile ilgili sorularıma tam yanıt bulamamıştım. Ancak çevrede hem sesiyle hem de kişiliğiyle çok seviliyordu.
Abbas Ekici, Arguvan yöresinin geleneksel kültüründen beslenmiş önemli halk şairi ve ozanlardandır. Ekici, 17.11.1946 yılında Malatya’nın Arguvan İlçesine bağlı Halpuz Köyünde/Dolaylı Mahallesinde dünyaya gelir. Aboğlar ailesinden olup, babasının adı Ali, annesinin adı Satı (Çil Satı)’dır. Dedesinin adına da Hakka (Hakkı) derler. Dokuz kardeş olan Abbas Ekici’nin kardeşlerinin yedisi kız ikisi erkektir.
İlk saz öğrenmeye ortaokul 1. sınıfı bitirdikten sonra dedesi Hakka’nın yeğeni Halpuzlu Hayröğ’ün sazıyla başlamıştır. O dönemlerde ve Arapgir Ortaokulu’nda öğrenim görürken anonim Arguvan yöresi türkülerini seslendirmiştir. Orada türküler söylemeye başlayan Ekici, bu yolculuğunu vefatına kadar sürdürmüştür.
Askerlik dönüşünde; 1968 yılının ocak ayında Arguvan Belediyesi’nde Muhasip olarak işe başlamıştır. Sazıyla türküler çalıp söylemeye devam eden Ekici, 1970 yılının sonlarında Almanya’ya işçi olarak gitmiş, 1994 yılındaki vefatına kadar orada çalışmıştır. Bu süre içerisinde şiirlerini ALİ mahlasını kullanarak yazmış, şiirlerini ezgilendirmiş kendi özel bantlarına kaydetmiş, dost muhabbet meclislerinde seslendirmiştir.
Abbas Ekici’nin erken olarak aramızdan ayrılması, Almanya’da kaydettiği ezgilerinin Türkiye’deki sevenlerine ulaştırılamamış olması üzülecek bir durum olarak karşımıza çıkar. Müzik yolculuğuyla ilgili kısaca şöyle bir değerlendirme yapmak gerekiyor:
Anlatılara göre; Abbas Ekici, profesyonel anlamda sahne ve başka yerlerde çıkıp sanatını icra etmemiştir. Kalabalık bir toplumun bulunduğu düğün vb. de bazen ısrarlara dayanamaz bir-iki türkü okurmuş. Ancak dost muhabbetleri ortamında sazıyla-sözüyle her daim yerini almıştır.
Arguvan yöresindeki geleneksel kültürün damarlarından beslenmiş olan ve gurbetin, hasretliğin kahrını son zerresine kadar yaşamış bulunan Abbas Ekici, eserlerine de bu duygularını yansıtmıştır. Yörede genç kuşak Abbas Ekici’nin uzun yıllar Arguvan’dan ayrı kalması, sadece özel dolum bir türkü kasetinin bulunması dolaysıyla çok bilinmemektedir. Bu da özel ortamda kendisi tarafından kaydedilen ses kasetlerinin müzik dinleyicileriyle ve sevenleriyle buluşturulamamasından kaynaklanmaktadır. Arguvan yerel müziğinde “Abbas Ekici Ağzı/İcrası” da ön plana çıkmıştır. Yavaş ve engin söyleyişi, sazın tellerine tezeneyi/mızrabı incitmeden vuruşu onu farklı bir icracı-ozan olarak günümüze taşımaktadır. Özellikle doğmuş-büyümüş olduğu Halpuz merkez olmak üzere, İsa köyündeki ezgilerin icrasında Abbas Ekici gibi icra vardır.
Şiir ve türkülerinde sıklıkla aşk acısı, sevda, hasretlik (sıla hasreti, yavrularına özlem), gurbet acısı, yalnızlık, sitem, yâre kavuşamama, öğüt, yergi ve kadere şikayet başta gelen konulardır. Abbas Ekici hem şiirlerinde olsun hem türkülerinde olsun yerel ağıza-kültüre bağlı kalmış önemli ozanlardan birisidir.
Abbas Ekici, kısa yaşam süresinde Almanya’daki oğlu Özkan Ekici’nin arşivinde bulunan ses bantlarında ve Malatya Umut plakta 1979 da doldurduğu özel bantta toplamda 95 türkü okumuştur. Bunlardan 43 tanesi Arguvan yerel anonim ve diğer aşıklardan olmak üzere 52 türkü ise kendi bestesidir. Yine elimize ulaşan şiirlerinin toplamı ise 84’tür.
Bahçenize bir gül ektim biterse
Dallarında garip bülbül öterse
Benim vadem yardan evel yeterse
Mezarımın işareti kırmızı
“Mezarımın işareti kırmızı” dizesinin O’nun yaşamında ayrı bir yeri vardır. Her muhabbet ortamında bu türküyü söylerken duygulanır, arkadaşlarına-kardeşine; “Ben öldüğümde mezarıma “Mezarımın işareti kırmızı” yazın. “Vasiyetimdir” der. Doğduğu ve devamlı hasret çektiği köyü Halpuz’daki mezarında; “Mezarımın İşareti Kırmızı” yazısı dikkat çekmektedir.
Onun erken vedası, ailesini ve sevenlerini oldukça derinden etkilemiş, üzmüştür. Abbas Ekici’nin ardından Gazi Erkaya hem köyleri Halpuz’u/Dolaylı Mahallesini anlattığı şiirinde hem Abbas Ekici anısına kaleme aldığı şiirinde, Ekici’yi “Yöre ozanlığının erdemi” olarak taçlandırmıştır. Onun anısına yazdığı şiirin iki dörtlüğü şöyledir:
Sevenlere vurgundur şu benim gönlüm
Hayata hep bağlıdır kalpteki düğüm
Mezarımın işaretidir kırmızı gülüm
Ok kirpiğe süzülen yastadır Abbas Ekici
Duygularını sesine sazına yansıtan
Türküleri sevgisiyle bütünleştiren
Kaleminden selam olsun ERKAYA’dan
Yöre ozanlığının erdemidir Abbas Ekici
Abbas Ekici’nin ardından 12 mayıs 2017’de Arguvan’da “9. Arguvanlı Ozanları Anma Etkinliği” çerçevesinde Kültür ve Turizm Bakanlığının destekleriyle Ankara Arguvanlılar Derneği ve Arguvan Belediyesince bir anma etkinliği düzenlenmiş; etkinliğe ailesi, sevenleri, sanatçılar katılmış, Ekici hakkında kitap çalışması hazırlayan Hüseyin Şahin tarafından da bir sunum gerçekleştirilmiştir.
Abbas Ekici, en üretken yaşlarında daha 50 yaşını bile doldurmadan bir şiirinde de dediği sılasına hasret çekerek göç eyledi bu diyardan:
Hasretlik elinden halim besbeter
Azrail gelse de boş gelir gider
İşte ALİ’m yazım burada biter
Yeri felek ahım sana kalırsa
O yaşasaydı daha çok şiirler, türküler yakacaktı gurbetliğe, hasretliğe, sevdaya… Abbas Ekici’nin yaşamı, eserleri, şiir ve türkülerini incelediğim kitabımla çok yakında onun sevenleriyle buluşacağız. Işıklar içinde uyu kadife sesli ozan.
