Mustafa Bahadır ALTAŞ
SM.Mali Müşavir
Bundan tam 35 yıl önce 1978 yılında 11 bağımsız milletvekili destekli CHP azınlık hükümeti döneminde Malatya-Kayseri-Adana karayolu Elemendik mevkiinde Vagon Onarım Fabrikası (VOF) olarak projelendirilen fabrikanın o dönem üç vardiya halinde çalışılmasıyla en az üç bin kişiye doğrudan, oluşacak yan sanayi ile dolaylı olarak toplamda beş bin kişiye iş imkânı sağlayacağı, vagon onarımının yanı sıra ayrıca vagon üretiminin de yapılacağı belirtilmişti. Ülkemizdeki Demiryolu taşımacılığını geliştirmek amacı ile 1979 yılı yatırım programına alınan VOF projesi toplam 750 dönüm alan üzerine yaklaşık 50 bin m2 kapalı alan olarak planlanmıştı.
O yıllarda yaşanan ekonomik olumsuzluklar nedeni ile göreve gelen hükümetlerin gerekli ödenek ayırmaması nedeni ile bir türlü tamamlanmayan projenin 1983′de Turgut Özal’ın ANAP iktidarı döneminde inşaatına yeniden başlanılmış ve ana fabrika binası, yan tesisleri, lojmanları ile birlikte 1990 yılına kadar inşaatının yüzde doksanı tamamlanmıştı. Bu tarihten sonra ise işbaşına gelen hükümetlerin bu yatırımı verimli bulmaması nedeni ile proje yatırım programları kapsamından çıkarılmıştı.
İşte o günden bugüne tam 35 yıldır başta siyasiler olmak üzere Malatya ve Malatyalıların hayallerini süsleyen özellikle her seçim döneminde asli amacı dışında kalıptan kalıba sokulan, bu konuda ilgili ilgisiz toplumun tüm kesimlerince çok farklı proje hayallerin kurulduğu Vagon Onarım Fabrikası (VOF) satışı için geçtiğimiz günlerde ihaleye çıkıldı. (2004 yılında TCDD’nin Maliye Bakanlığına vergi borcu nedeniyle mevcut haliyle satışa çıkarılan Vagon Onarım Fabrikası'na talipli çıkmamıştı, geçtiğimiz yıllarda, özelleştirme kapsamına alınan VOF tasfiye halindeki Sümer Holdinge devredilmişti.)
Oysa hafızalarımızı biraz tazelediğimiz de biz VOF’la neler yapmanın hayalini kurmuştuk neler. Sadece değişik tarihlerde kaleme aldığımız yazılarda “Turgut Özal Teknik Üniversitesi ve Teknopark, Lojistik Köy, Kayısı Serbest bölgesi” olarak yapılandırılmasını önerdiğimiz VOF’a ne Polonyalı, ne Çinli, ne Koreli şirketler talip oldu da/istedi de biz vermedik.
Bu konuda Malatya olarak kurduğumuz hayallerin sadece bir kaçını aşağıda özetlemeye çalıştım:
•Helikopter Fabrikası Olması Çalışmaları: 2. Ordu Komutanı Orgeneral Aytaç Yalman, tesisin helikopter fabrikası olması konusundaki fikrini üst makamlara iletmiş bundan da sonuç alınamamıştı. (Yıl 1990)
•Tekel Tütün Deposu Oldu ve Yandı: Tekel’e kiraya verilen VOF ana binada çıkan yangının “sabotaj” olduğu mahkeme kararıyla da kesinleşti, ancak faillerinin bulunamadığı yangından VOF hasar görmüştü.
•Vagon Onarım Fabrikasına Şimdi de Polonyalılar Talip: Malatya'da çok uzun yıllardır atıl durumda olan Vagon Onarım Fabrikası'na şimdi de Polonyalılar talip. (31.12.2007)
•Vagon fabrikasına yeni proje: Malatya Toplum Gönüllüleri Birliği Derneği’nde düzenlenen basın toplantısında Vagon onarım fabrikasından 30 yılın acısını çıkaralım ve bu tesisi Malatya Belediyesi Esenlik Şirketi marifetiyle Malatya’nın ve bölgenin kalkınması doğrultusunda bir yatırıma dönüştürelim” ifadelerini kaydetti. Kış, Vagon Onarım Fabrikası’nın Malatya Belediyesi’ne ait Esenlik Şirketi’ne verilmesi durumunda, burada yapılacak olan tesisleri ise şu şekilde sıraladı: “Prefabrik Yapı Elemanları Fabrikası, PPRC Boru Fabrikası, Hasır Demir Fabrikası, Beton Santrali Ambalaj Fabrikası, Esenlik Kayısı Tesisleri ve Makine ve Demir Kalıp Fabrikası kurulabilir” dedi. (17.02.2009)
•Biri Yalan Söylüyor: Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde bölgeye yatırım yapılması halinde ilk akla gelecek kentin Malatya olduğu belirtilmesine rağmen Erzincan’daki yatırım akılları karıştırdı. Erzincan’da 6 Mart tarihinde açılan Ray Bağlantı Sistemleri Fabrikası tartışmaları ilimizde sürerken TCDD’den yapılan açıklamada böyle bir fabrikanın açılışının yapılmadığı yönünde. Birbirini yalanlayan açılış ve açıklama akılları karıştırırken, Malatya’da kurulu bulunan Vagon Onarım Fabrikası ise kurtulacağı günü bekliyor. (25.03.2009)
•TCDD 5. Bölge VOF Taşınsın: ESOB Başkanı Şevket Keskin, TCDD 5. Bölge Müdürlüğü'nün atıl vaziyette bekleyen Vagon Onarım Fabrikası'na taşınarak, sadece şehir içinde Gar'ın kalmasını istediklerini söyledi. (05 Şubat 2010)
•35. Yılını Kutladı: Malatya'da emekli gazeteci Raşit Kısacık, meslekte 35'nci yılını, 35 yıldır atıl şekilde duran Vagon Onarım Fabrikası önünde kutladı. (02.04.2010)
•İl Özel İdaresi'ne Devrediliyor: Malatya'da Vagon Onarım Fabrikası'nın İl Özel İdaresi'ne devri için çalışmaların başlatıldığı bildirildi. Malatya İl Özel İdaresinin öncülüğünde kendileri ile birlikte yerli sanayi firmalarının da yer alacağı "Ortak Girişim Grubu" eliyle üretken kılınmasına dönük plan detayları tartışılmıştır. (02 Kasım 2010)
•Tekstil Kompleksi Olacak: Bir ara tütün ambarı olarak Tekel'e kiraya verilen tesis ile ilgili son olarak dönemin TSO başkanı Mücahit Fındıklının girişimleri ile Malatya Ticaret ve Sanayi Odası, Çalık grubu ile ortak "Tekstil Kompleksi" kurmaya çalışmıştı.
•Vagon Onarım Fabrikası Hızlı Tren Yapsın: TSO Başkanı H.Hüseyin Erkoç, “Vagon Onarım Fabrikası ile ilgili olarak en az 15 tane dosya hazırladık. Teklifler sunduk. Ama bir türlü netice alamadık. Şimdi önümüze güzel bir fırsat çıktı. Demiryollarına yapılan yatırımlar nedeniyle ciddi anlamda vagon ihtiyacı ortaya çıkacak. Hükümetimiz bunu devlet desteği ile değerlendirmelidir. Burası vagon fabrikası olarak işletilmeli ve hızlı tren projesi içinde yer almalı” diye konuştu. (15.02.2011)
•Ulaştırma Bakanımıza Teşekkür: Vagon Onarım Fabrikası konusunda da konuşan Öznur Çalık, şunları söyledi: “Ulaştırma Bakanlığımız yaptığımız talep üzerine Sayın Bakanımız Çinli yatırım şirketini Malatya’ya gönderdi. Çinli heyet ile Vagon Onarım Fabrikası’nda inceleme yaptı. Bu durumu Sayın Başbakanımızın bilgisine sunduk. Bundan önce gelen heyetlerin bizim için bir ciddiyeti yoktu. Şu anda gelen firma, bire bir Ulaştırma Bakanlığımızın devreye girdiği bir firma. Sayın Ulaştırma Bakanımıza teşekkür ediyorum.” (15.02.2011)
•Hem Çin Hem de Polonya'dan İki Ayrı Müşteri: Milletvekili Çalık'tan Vagon Onarım Fabrikası Açıklaması, AK Parti Malatya Milletvekili Öznur Çalık, Vagon Onarım Fabrikası ile ilgili süreci takip ettiklerini belirterek, şuanda hem Çin hem de Polonya'dan iki ayrı müşterinin bulunduğunu kaydetti. (29.07.2011)
•Şeker Fabrikası Olsun: MASİAD başkanı İbrahim Güngör Malatya Vagon Onarım Fabrikası Şeker Fabrikası Olsun (13.11.2012)
•150 Milyon Dolarlık Yatırım Geliyor: Vali Ulvi Saran Uzun yıllardır atıl bekleyen ve bir süre önce Çinli bir firmanın incelemede bulunduğu Malatya Vagon Onarım Fabrikası'na, söz konusu firmadan olumlu teklif gelmesi halinde 150 milyon dolarlık yatırım yapılacağı ve bin kişiye istihdam imkanı doğacağı belirtildi.(12.01.2012)
•Çinli CNR Firması İle Görüşmeler Sürüyor: Çin'li yetkililerin Vagon Onarım Fabrikası'nın faaliyete geçirilmesi düşüncesine "son derece olumlu" yaklaştıkları belirlenen Vali Ulvi Saran Çinli CNR firması ile görüşmeler sürdürülmektedir dedi.( 02.03.2012)
•VOF Cezaevi Oluyor! Adalet ve Kalkınma Partisi Akçadağ İlçe Başkanı Vahap Yücekaya'nın, Vagon Onarım Fabrikası'nın (VOF) geçici olarak cezaevi olarak kullanılacağını açıklaması, fabrika alanı için uzunca bir süre amacına uygun bir faaliyet düşünülmediğini ortaya koydu.(12.10.2012)
•Malatya Vagon Onarım Fabrikası Çadır Kent mi Olacak? Uzun süredir atıl bir şekilde bekleyen ve ne amaçla kullanılacağı konusunda sürekli tartışmalar yaşanan Malatya Vagon onarım fabrikası olarak inşa edilen tesisin bakanlıktan gelen emir doğrultusunda çadır kente dönüştürüleceği iddia edildi. (24.11.2012)
VE FİNAL:
VOF Planı: 'Böl, Parçala, Sat'!.. Vagon Onarım Fabrikası'nın, kuruluş amacına uygun olarak üretime geçirilmesi için Çin ve Polonya firma yetkilileriyle görüşmeler yapılmasına karşın, fabrika binası ve arazilerine ilişkin Özelleştirme İdaresi'nin buranın arazilerinin satışına yönelik yeni bir ihale düzenlemesi, yapılan görüşmelerin "hikaye" olduğunu ortaya çıkardı. Son olarak 6 parsel halinde toplam 575 bin metrekare arazisinin satışı için Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından açılan ihale, Malatya'nın bir türlü çözüm bulunamayan Vagon Onarım Fabrikası için bulunan formülün "böl, parçala, yut" olduğunu ortaya koydu. (www.malatyahaber.com)
İlimizde var olan kamu iktisadi kuruluşlarına ait üretim tesislerinin bugünkü durumuna baktığımızda Sümerbank, Tekel ve Şeker (Yeniden ihale edilecek) fabrikalarının satıldığı tek elde kalan yarım VOF’un da (Bir bölümü cezaevi olarak kullanılacak) satılacak olması Malatya için ne kadar hazin bir son. İlimizde siyasilerin oy istemeleri için hayal kuracak tesis kalmadığı gibi göreve gelecek yeni siyasiler içinde satacak tesis kalmadı.
Bugünden yarına gelecek nesillere yönetimsel başarı (iktidar olmak/iktidarda kalmak) formülü “Ver Kurtul/Böl Kurtul/Sat Kurtul” miras olarak kalacaktır.
