Tüpraş ihalesi Koç ve Çalık'ın yeraldığı konsorsiyumlar arasında kıran kırana geçerken, Çalık 4 milyar 120 milyon dolarda kaldı ve 4 milyar 140 milyon dolar teklif eden Koç- Shell ortaklığı ihaleyi kazandı. İhalede, Malatyalı Çalık Holding'in yönetim kurulu başkanı Ahmet Çalık da(fotoğraftaki) yeraldığı ortaklık grubunun diğer mensuplarıyla birlikte hazır bulundu.
PKN ORLEN - Zorlu konsorsiyumu, İtalyan ENI ve MOL (Macaristan) şirketleri ihalenin ilk aşamasında elendi. 3 milyar 360 milyon dolardan başlayan açık artırmada OMV, Anadolu ve POAŞ'ın ardından fiyat 4 milyar 60 milyon dolara ulaştığında OYAK da çekildi. Koç ve Çalık grupları arasında kıran kırana geçen ihaleyi 4 milyar 140 milyon dolarlık teklifiyle Koç - Shell ortaklığı kazandı. Böylece ihalenin teknik kısmı sona ermiş oldu. Tüpraş'ın tamamı için verilen teklif 8.11 milyar doları buldu.
DAKİKA DAKİKA İHALE...
16:10 Teklif zarfları açılmaya başladı. Tüpraş'ın yüzde 51'lik bölümünün özelleştirilmesine ilişkin nihai pazarlık görüşmelerinde "elemesiz" yazılı turda en yüksek teklif, 2 milyar 780 milyon dolar olarak açıklandı.
16:28 Birinci elemeli "yazılı turda" en düşük teklifi veren Zorlu-PKN Orlen (Polonya) Ortak Girişim Grubu elendi. Bu turda en yüksek teklif, 3 milyar 25 milyon dolara çıktı.
16:37 İkinci elemeli "yazılı turda" en düşük teklifi veren ENI Refining and Market Division (İtalya) elendi. Bu turda en yüksek teklif 3 milyar 225 milyon dolara çıktı.
16:50 Üçüncü ve son elemeli "yazılı turda" en düşük teklifi veren MOL (Macaristan) ihaleden elendi. İhalede açık artırma aşamasına 6 firma katıldı. Komisyonun belirlediği açık artırım başlangıç fiyatı 3 milyar 360 milyon dolar oldu. Firmalardan 20 milyon dolarlık katlar halindeki teklifleri sözlü olarak alındı. Sırayla verilen teklifler şöyle:
OMV 3.380, OYAK 3.400, Indian Oil Corp. (Hindistan)-Çalık Enerji OGG 3.420, Anadolu 3.440, Koç-Shell 3.460, POAŞ-Tüpraş 3.480, OMV 3.500, OYAK 3.520, Indian Oil Corp. (Hindistan)-Çalık Enerji OGG 3.540, Anadolu 3.560, Koç-Shell 3.580 milyon teklif etti. Bu son teklifin ardından POAŞ-TÜPRAŞ ortaklığı süre istedi. İhale Komisyonu bunun üzerine 5 dakika süre verdi. 3.580 milyar dolarlık teklifle Tüpraş'ın tamamı için verilen fiyat 7.2 milyar dolara ulaştı.
17:02 5 dakikalık sürenin ardından salona dönen POAŞ 60 milyon dolar birden artırım yaparak 3 milyar 640 milyon dolar teklif etti. OMV bu aşamada ihaleden çekildiğini açıkladı. Daha sonra grupların artırımları sürdü. Fiyat 3.680 milyar dolara yükseldiğinde Anadolu Grubu da devam etmeyeceğini açıkladı. 3.780 milyar dolara gelindiğinde ise POAŞ çekildiğini açıkladı. İhale OYAK, Koç ve Çalık Grupları arasında sürdü. İşte firmaların teklifleri:
KOÇ-SHELL 3.700, POAŞ 3.720, OYAK 3.740, Indian Oil Corp. (Hindistan)-Çalık Enerji OGG 3.760, KOÇ-SHELL 3.780.
İhalede bu noktada POAŞ çekildi...
OYAK 3.800, Indian Oil Corp. (Hindistan)-Çalık Enerji OGG 3.820, KOÇ-SHELL 3.860, OYAK 3.880.
Indian Oil Corp. (Hindistan)-Çalık Enerji OGG mola istedi.
17:10 Molanın ardından Indian- Çalık ortaklığı 3.900 milyar dolarla ihaleye devam etti. Koç - Shell ortaklığı 3.920 milyar dolar teklif etti. OYAK süre istedi.
17:20 5 dakikalık sürenin ardından sırasıyla OYAK 3.940, Çalık 3.960, Koç 3.980, OYAK 4.00, Çalık 4.20 milyar dolar teklif etti. Koç ise bu aşamada 40 milyon dolarlık artırımda bulunarak 4 milyar 60 milyon dolar önerdi. Bunun üzerine OYAK çekildiğini açıkladı. Çalık enerji süre istedi.
17:28 Sürenin ardından Çalık 4.080, Koç 4.100, Çalık 4.120, Koç 4.140 milyon dolar önerdi. Bu son teklif üzerine Çalık enerji ihaleden çekildiğini açıkladı.
Türkiye'nin sanayi devinin yeni sahibi böylece Koç - Shell ortaklığı oldu.
KOÇ HOLDİNG - SHELL ORTAKLIĞI
İngiliz-Hollanda ortaklığı petrol devi olan Shell, 140'tan fazla ülkede faaliyet gösteriyor. Bünyesinde 112 binden fazla kişi çalıştıran Shell, 2004 yılını 18.1 milyar dolar karla kapatmıştı. Geçen yıl 268 milyar dolar ciro yakalayan Shell'in günlük petrol üretimi ise 3.8 milyon varil.
1926 yılında kurulan Koç Holding otomotiv, dayanıklı tüketim, gıda, perakendecilik, enerji, finansal hizmetler, turizm, inşaat ve bilgi teknolojileri sektörlerinde faaliyet gösteriyor. Koç Topluluğu, konsolide 106 şirketi, 62,000 personeli, 12.000 bayi, acenta ve satış sonrası servis ile hizmet veriyor. Koç Holding, Fortune Dergisi'nin her yıl açıklanan Global 500 şirket listesinde 389. sırada bulunuyor.
Koç Holding - Shell Ortaklığı'nın hisse payı şöyle:
The Shell Company of Turkey Ltd. 0.1
Opet Petrolcülük 3.0
Aygaz 7.0
Shell Overseas Inv.B.V. 9.9
Koç Holding 80.0
HERKES NİYE TÜPRAŞ'I İSTİYOR?
Dünyadaki rafineri sayısının az olması ve çekişecek grupların güçlü olması TÜPRAŞ'ın değerini artıran faktörlerden. Bakü - Ceyhan Petrol Boru Hattı'na olan yakınlıktan dolayı hammadenin daha ucuza alınabilmesi de TÜPRAŞ'ı cazip kılıyor.
Yerli ve yabancı şirketlerin Tüpraş'ın özelleştirmesine yoğun ilgi göstermesinin temelinde Türkiye'nin Avrupa Birliği serüvenine paralel olarak beklenen büyüme potansiyeli. Yani Türkiye'ye yatırım yapanlar önümüzdeki yıllarda artması beklenen kişi başına düşen milli gelirin otomobil ve dolayısıyla da akaryakıt talebini canlandıracağını düşünüyor. Zira Türkiye'de kişi başına düşen otomobil sayısı hala çok düşük düzeylerde.
Öte yandan yabancı ilgisinin bir diğer nedeni, Avrupa'nın yedinci büyük rafinerisi durumunda bulunan Tüpraş'ın dünyanın ham petrol üretimi açısından en kritik iki bölgesi olan Ortadoğu ve Orta Asya'daki çeşitli ham petrol tedarikçilerine yakın olmasının getirdiği avantaj. Ayrıca Tüpraş'ın farklı ham petrolleri edinebilme ve bütün türleri işleyebilme özelliği, Orta Avrupadaki rakiplerine göre Tüpraş'a büyük avantajlar sağlamakta.
İhaleyi kazanarak yüzde 51'lik hisseyi alan grup, yönetimi ele geçireceğinden, 12 milyar dolarlık pazarın da tek hakimi olacak.
MASADA KİMLER VARDI?
Tüpraş'a 29 Nisan 2005 tarihinden itibaren başlatılan ihale sürecinde, 2 Eylül 2005 tarihi itibariyle 9 yatırımcıdan teklif alınmıştı. TÜPRAŞ için dünyanın dev petrol şirketleri ve Türkiye'nin önde gelen gurpları yarışacak. İhaleye teklif veren firmalar ve konsorsiyumlar şöyle:
-TÜPRAŞ Aqusition Cons. OGG-Petrol Ofisi OGG,
-PKN ORLEN SA (Polonya)-Zorlu Holding,
-Koç Holding-Aygaz-Opet-The Shell Company of Turkey Ltd-Shell Oversesas Investment B.V OGG,
-Indian Oil Corp. (Hindistan)-Çalık Enerji OGG,
-OYAK,
-OMV Aktiengesellschaft (Avusturya),
-ENI Refining and Market Division (İtalya),
-Anadolu Taşıma OGG,
-MOL (Macaristan)
TEKLİFLERDE PEŞİN FİYAT ESAS
Bugünkü ihalede, öncelikle elemesiz yazılı tur yapılacak, ardından elemeli 3 yazılı tur gerçekleştirilecek.
Her elemeli yazılı turda 1 firmanın elenmesi öngörülürken, yazılı turlar sonucunda kalacak 6 firma ile yazılı son turda çıkan en yüksek fiyat ya da ihale komisyonunun belirleyeceği bir fiyat üzerinden "açık artırma" yapılacak.
Teklifler peşin esasına göre alınacak, ancak vadeli seçeneği tercih eden yatırımcı yıllık yüzde 7 oranında, dolar üzerinden faiz ödeyecek.
Vadeli seçenekte ihale bedelinin yüzde 50si peşin ödenecek, geriye kalan bölüm ise vade farkı ile birlikte 2 yıl da verilecek.
İLK İHALE İPTAL EDİLMİŞTİ
TÜPRAŞın yüzde 65.76lık bölümünün özelleştirilmesi için geçen yılın Ocak ayında yapılan ihalede en yüksek teklifi 1 milyar 302 milyon dolar ile Efremov Kautschuk GmbH (Tatneft-Zorlu Grubu) vermiş ve Özelleştirme Yüksek Kurulu da satışı onaylamıştı.
Ancak ardından yaşanan mahkeme sürecinde Danıştay, TÜPRAŞın satışını iptal etmişti.
Daha sonra ÖİB, elindeki TÜPRAŞ hisselerinin yüzde 14.76lık bölümünü, Borsa Toptan Satışlar Pazarında, yurtdışında yerleşik kurumsal yatırımcılara satmış ve yaklaşık 446 milyon dolar gelir elde etmişti.
BORSA GETİRİSİ YÜZDE 89.14
"Kaşıkçı Elması" benzetmesi de yapılan TÜPRAŞ, İMKB endekslerinde başı çeken şirketlerden. TÜPRAŞ'ın, 2004 yılı sonuna göre borsada sağladığı getiri yüzde 89.14 oldu.
Tüpraş'ın 2004 yılı sonunda 13.70 YTL olan fiyatı, geçen Cuma günü kapanış itibariyle 24.00 YTL'ye çıktı. Mayıs ayında hisse başına 1.9121 YTL temettü dağıtan Tüpraş'ın bu süre içindeki verimi yüzde 89.14 olarak gerçekleşti.
9 Eylül Cuma günü kapanışta gerçekleşen fiyat itibariyle, Tüpraş'ın piyasa değeri 6 milyar 10 milyon 60.8 bin YTL oldu. 2004 sonunda Tüpraş'ın piyasa değeri 3 milyar 430 milyon 743 bin YTL seviyesinde bulunuyordu.
İMKB verilerine göre Tüpraş'ın kayıtlı sermayesi 500 milyon YTL, ödenmiş sermayesi 250 milyon 419.2 bin YTL seviyesinde bulunuyor.
TÜPRAŞ VE TEKLİF VEREN ŞİRKETLERİN BORSA SIRALARI KAPATILDI
İMKBden yapılan açıklamada da, bugün yapılacak olan ihale nedeniyle ihaleye konu şirket TÜPRAŞ ile ihaleye teklif veren Koç Holding, Petrol Ofisi ve Aygaz hisse senetlerinin sıralarının, geçici olarak işleme kapatıldığı bildirildi.
İhale sonuçlarının İMKBye ulaştırılıp kamuya duyurulmasının ardından, söz konusu şirket sıralarının yeniden işleme açılacağı belirtildi.
İŞÇİLER EYLEM YAPIYOR
Öte yandan TÜPRAŞ'ın özelleştirilmesini istemeyen işçiler çeşitli eylemler yapıyor. TÜPRAŞ Batman Rafinerisi'nde, çalışanlarının iş bırakıp oturma eylemi başlatmasıyla, satışlar durduruldu. Tüpraş İzmit Rafinerisinde de işçiler sabah vardiyasında işbaşı yapmadı. Bir otobüs dolusu işçi ve sendikacı da protesto eylemi için Ankaraya gitti. Diğer işçiler ise rafineri önünde beklemeyi sürdürürken, içerde kalan işçiler de işi yavaşlatıyor.
SENDİKA İPTAL DAVASI AÇIYOR
Türkiye Petrol Kimya Lastik İşçileri Sendikası (Petrol-İş) Genel Başkanı Mustafa Öztaşkın, Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.nin (TÜPRAŞ) yüzde 51lik bölümünün özelleştirilmesi ihaleyle ilgili yarın Danıştaya dava açacaklarını bildirdi.
Öztaşkın, yaptığı açıklamada, TÜPRAŞın "kime ve kaça satıldığı" konusunun kendilerini ilgilendirmediğini belirterek, "Burada Türkiyenin geleceğinin ihalesi yapılmıştır" dedi.
Öztaşkın, TÜPRAŞın özelleştirilmesiyle ilgili mücadelelerinin yeni başladığını ve yeni bir sayfa açtıklarını kaydederek, "İhalenin iptali için yarın Danıştaya dava açacağız" diye konuştu.
