Mustafa Bahadır ALTAŞ
SM. Mali Müşavir
mba444@mynet.com
Yakın tarihe kadar Türkiye’de cazibe merkezi iller arasında gösterilen Malatya 2012 yılından itibaren belirgin bir şekilde bu özelliğini her geçen gün kaybetmektedir
Bilindiği üzere 9. Kalkınma Planı ve Yüksek Planlama Kurulu kararları ile cazibe merkezleri için yasal dayanak oluşturularak ülkenin kalkınması için belirli merkezler sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyesine göre seçilerek iç göçün bölge içerisinde tutulması amaçlanmıştır. Cazibe merkezleri; kısıtlı olan ülke kaynaklarının kent merkezi hedef alınarak yatırımların bu merkezlerde yoğunlaştırılmasını öngören bölgesel bir stratejidir
2007–2013 yıllarını kapsayan 9. Kalkınma Planı’nda Devlet Planlama Teşkilatı tarafından Malatya, Elazığ, Erzurum, Van, Gaziantep, Diyarbakır, Şanlıurfa, Samsun, Trabzon, Konya, Kayseri ve Sivas illeri Cazibe Merkezi iller olarak belirlenmiştir. 2008 yılında pilot il olarak Diyarbakır’da başlatılan uygulamaya daha sonra, Gaziantep,Erzurum, Şanlıurfa ve Van illeri dâhil edilmiş olup Diyarbakır Pilot Uygulaması sonlanmıştır. Erzurum, Van, Gaziantep, Diyarbakır, Şanlıurfa program uygulama çalışmalarına devam edilmektedir diğer illerde cazibe merkezi uygulamasına henüz geçilmemiştir.
Bu cazibe iller arasında yer alan Şanlı Urfa ve Elazığ illerinde yapılan çalışmalara baktığımızda cazibe merkezi olma konusunda teknik ve bilimsel altyapının oluşturulması için 2014 yılında önemli çalışmalar yapıldığını görmekteyiz.
Fırat Kalkınma Ajansı tarafından geçtiğimiz kasım ayında Elazığ da organize edilen kalkınma kurultayında Kurultay Yürütme Kurulu Elazığ Valisi, Elazığ Belediye Başkanı, Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı ve Fırat Üniversitesi, tarafından oluşturularak Elazığ ilinin sosyal ve ekonomik durumunu tespit ederek, mevcut sorunları, çözüm önerileri ve ilin potansiyel gelişim alanlarını belirleyip, 2023 ve 2050 yılları için hedeflerinin ortaya konması amaçlanmış.
Ayrıca yine bu yıl Elazığ Valiliği tarafından tarihi ve kültürel amaçlı "Harput Çalıştayı", Turizmi Geliştirme amaçlı “Elazığ-Tunceli-Fırat Havzası Turizm Çalıştayı” ve teknoloji ve bilimsel konuları içeren “Fırat Teknokent Çalıştayı” düzenlendiği görülmektedir.
Cazibe merkezli iller arasında yer alan bir diğer il Şanlıurfa'da da aynı şekilde Kalkınma Akademisince düzenlenen, Harran Üniversitesi ve Karacadağ Kalkınma Ajansı tarafından katkı verilen "Güneydoğuda Kalkınma Süreci" paneli ile Harran Üniversitesi öncülüğünde Valilik, Belediye başkanlığı, GAP Kalkınma idaresi,Ticaret ve Sanayi Odası, SMMMO ve diğer meslek kuruluşları ile sivil toplum örgütlerinin katılımıyla, "Ulusal Harran Ekonomi Kongresi"nin geçen Ekim ayında gerçekleştirildiği görülmektedir.
İlimizde bu tür çalışmaların istenilen düzeyde olmadığı görülmektedir. Cazibe merkezleri belirlenirken, “İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması” esas alınmaktadır. Bu belirlemede nüfus, istihdam oranı, ulaşım, eğitim kriteri ve coğrafi bölge kriteri gibi kriterler belirleyici olmaktadır. İçinde bulunduğumuz 2014 yılının son günlerine yaklaşırken Malatya ölçeğinde bu yıla ilişkin elde edilen işsizlik verileri, yatırımlarda durağanlık, gelir dağılımı, nüfus demografisinde değişiklik ve yaşanan göçler dikkate alındığında olumsuz bir tablo karşımıza çıkmaktadır. Malatya ölçeğinde arzu edilen ekonomik ve sosyal kalkınmanın sağlana bilmesi için ilin potansiyel gelişim alanlarının yanı sıra ekonomik sektörlerin analiz edilmesi, öncelikli sektörlerin belirlenmesi, detaylı iş planlarının oluşturulması ve izleme alt sürecinin belirlenmesi çalışmaları yapılmalıdır.
Malatya,Elazığ,Bingöl ve Tunceli illerinin içinde yer aldığı TRB-1 bölgesi Fırat Kalkınma Ajansı başta olmak üzere Malatya Valiliği, Büyükşehir Belediye Başkanlığı, İnönü Üniversitesi,Ticaret ve Sanayi Odası ve diğer meslek kuruluşları ile Sivil toplum örgütlerin bu konunun üzerine eğilmeleri gerekmektedir.
İlimizde ne yazık ki bu tür çalışmalar objektif olmaktan çok siyaseten şekillenmekte başta iş dünyası olmak üzere sorgulanması gereken konular siyaseten hep geri planda kalmaktadır. Siyasetin dışında kalması gereken bir diğer kurum olan Fırat Kalkınma Kurulunun temsil noktasında bu kurulun başkanı olan kişinin 30 mart yerel seçimlerinde aday adayı olmasına rağmen bu görevinden ayrılmayarak Fırat Kalkınma Ajansı Kalkınma Kurulu Başkanlığına devam etmesi ne kadar yasal ve etiktir. (Diğer illerde bu konumda bulunan kalkınma kurulu başkan ve üyeleri istifa etmişlerdir.) Bu kişinin yakın zamanda da seçim gezilerine çıktığı artık bu şehri yöneten yetkilileri tarafından dikkate alınmalıdır.
Aksi takdirde yakın gelecekte Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi kapsamında Malatya cazibe merkezi iller arasında 2.planda kalacaktır.
ARŞİV FOTO: Malatya genel görünüm (malatya.bel.tr)
