6 Şubat 2023'teki Kahramanmaraş merkezli depremlerde büyük can kaybı ve yıkıma uğrayan Malatya'nın yeniden imarıyla ilgili olarak kapalı kapılar ardında yapılan planlamaların, ortaya çıkan krokilere göre, bazı siyaseten ya da parasal olarak güçlü kesim ve kişilere 'torpil' geçildiği iddiaları malatyahaber.com ve diğer bazı basın organlarında dile getirilmesine karşın, henüz tam yanıt bulamazken, sorular adeta 'askıda' kaldı.
Malatya'nın çarşı merkezi de denilen, Yeni Cami ve Valilik binası odaklı kent merkezinin çevresiyle ilgili olarak, depremden aylar sonra özel bir mimarlık firmasına verilen yeni imar düzenlemesi ile ilgili çalışmalara, yer yüzeyine çok yakın derinlikte yeni inşaatların yapılmaya başlamasından sonraki temel kazısından çıkan yeraltı suları ciddi sorun okluşturdu. Yeraltı sularına dair öncesindeki saptamaların dikkate alınmadığı gibi, deprem sonrasında da doğru düzgün bir zemin etüdü yapılmayarak inşaatlara başlandığına ilişkin 'su dolu' temel çukuru görüntüleri, yine 'rezerv alan' adı altında adeta bazı kesim ve kişilerin hak kaybına uğramaması için özel olarak çizilmiş sınırlar, genişletilmesi planlanan caddelerde, güçlü ve etkili kesimlerin ve kişilerin en az zarar görmesi ya da hiç zarar görmemelerinin gözetildiğini ortaya koyan tasarımlar konuları yakından izleyen malatyahaber.com tarafından sıkça gündeme getirildi.
Yine eski belediye binasının karşısında, Söğütlü Cami'nin önündeki 'Kuyumcular Adası' denilen, geçici ruhsatlarla imar edilip daha sonra imar afları kapsamında yasal statüye kavuşturulduğu, ancak 1940'lardan itibaren yapılan şehrin meydan düzenlemelerinde kaldırılması gündemde olmasına ve 1980'lerden itibaren birçok belediye başkanı tarafından buranın şehir meydanına katılması projelerine türlü engeller getirilen alanla ilgili işlemler de tartışma konusu oldu. Depremin yol açtığı yıkımlar kapsamında buradaki yapılar da tamamen yıkılmasına karşın, yine binalarla doldurulması, bunun için Söğütlü Cami'nin bir işhanıyla birlikte adeta mescit olarak bir başka yere kaydırılmasına ilişkin çalışmalar hakkındaki iddialara Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Malatya Valiliği ya da Büyükşehir Belediyesi'nden herhangi bir 'net' yanıt verilemiyor.
Malatya'nın geleceğinin planlandığı iddiasıyla sürdürülen çalışmalar kapsamında, Kuyumcular Adası'nın muhafaza edilebilmesi için, buranın yerine eski belediyenin bulunduğu alanın Hükümet Meydanı'na katılması ve bunun için, 60 yıl önce açılmış olan şehrin en önemli tali ulaşım bağlantılarından Fuzuli Caddesi'nin alt girişinin kapatılmasıyla şehrin geleceğinin bazı çevrelerin çıkarlarına göre gelecek planlaması yapıldığı iddialarını doğruladı. Bu iddiaların muhatapları, net yanıtlar vermek yerine, ya sessiz kalmayı ya da kamuoyunu oyalamaya yönelik, 'doğru olmayan' bilgiler vermeyi yeğliyorlar.
Yine, tüm yapılan imar ve proje çalışmalarından haberdar olmasına rağmen, yeniden başkanlığa talip olduğu için güçlü- etkili çevrelerle sorun yaşamamak için müdahale etmeyen Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan'ın yanı sıra, MÜSİAD Malatya Şubesi'nin 'Dost Meclisi' toplantısına katılarak, yaptığı bina depremde çöken MÜSİAD eski başkanı Muharrem Poyraz ile Büyükşehir Belediyesi Ermeni Kilisesi'ni onardığı için deprem felaketinin meydana geldiğini öne süren yine MÜSİAD eski başkanı Hüseyin Kalan'ı yanına alarak fotoğraf veren Vali Ersin Yazıcı da, bir anda eleştirilerin odağı oldu. Söz konusu toplantıdaki 'Bu şehri sizlerle birlikte ayağa kaldıracağız' mesajı bu nedenle tepki ve eleştiri konusu olan, iki eski başkanın kendisinden önceki dönemdeki eylemlerinden haberdar olamayabileceğine karşın, malatyahaber.com'da "Vali 'Sizlerle Birlikte Şehri Ayağa Kaldıracağım' Demiş de, Bunlarla mı?!" başlığıyla verilen haberle bilgilenmesine rağmen, haberin yayına girişinden 24 saat sonra, bunların kim olduklarını öğrendikten sonra aynı ikiliyle bir başka fotoğraf ve toplantı metnini sosyal medyasında paylaşarak, tepki gören fotoğrafa bütünüyle sahip çıkan Vali Ersin Yazıcı, sürdürülen imar ve inşa çalışmaları konusunda açıklamalarını tartışılır hale getirdi. Vali Yazıcı'nın, kent merkezindeki çok tartışılan rezerv alan krokilerini reddetmesine yol açan açıklamaları yapan ve sonradan bizzat Valilik tarafından yalanlanan Çevre İl Müdürü ile ilgili Vali Yardımcısı hakkında bir işlem yapıp yapmadığına ilişkin kamuoyuna bilgi verilmemesi de, halkın merak ettiği birçok konuya ‘yönetici’ yaklaşımını sorgulatıyor.
ASKIDAKİ SORULAR..
-Depremden aylar sonra, yine şeffaf olmayan bir sürecin ardından, Çarşı Merkezi diye de adlandırılan kent merkezinin yeniden inşası için, Ankara'da 2 ayrı müteahhit grubuna toplam 4 milyar 460 milyon TL'lik ihale yapıldı. Malatya kamuoyunun, bir basın bülteniyle bilgilendirilme yerine, müteahhit firmaların KAP'a yaptıkları bildirimler sayesinde öğrendikleri ihalenin ardından başlanan inşaatların temel kazısında, yüzeyin 3 metre altından itibaren yer altı suları temel çukurlarını doldurmaya başladı. Malatya'nın zemine yakın yeraltı sularının yoğunluğu bilinen bu bölgesinde, zemin etüdü yapılmadan başlanan temel kazılarının ortaya çıkardığı görüntülerin ardından, sorunun temelli çözümü için buralardaki suların tahliyesine ilişkin bir proje yapılma gereği duyulmadan, alelacele gündeme getirilen 'demirsiz fore kazık çakma' yoluna gidildi. Bu bölgeye, ilk etapta 10 bin fore kazık çakılacağı, bu işin maliyetinin de 340 milyon TL olduğu öğrenilirken, Malatya jeolojisi ile ilgili önemli çalışmaları bulunan Jeolog Prof.Dr. Mehmet Önal'ın, geçtiğimiz günlerde söz konusu 'çarşı merkezi' ile ilgili yaptığı önemli açıklamalar ve uyarıların mutlaka dikkate alınması gerekirken hiç üzerinde dahi durulmaması, sadece kar ve rant amaçlı hareket edildiği iddialarını güçlendirdi. Prof.Dr. Önal'ın, inşaat için kazılan ve fore kazıklar üzerine temellerin yapılması planlanan çarşı merkeziyle ilgili, "Şehirler arası alt geçitler yapıldı, bitişik nizam fore kazıklar çakıldı, önüne beton perdeler yapıldı. Hidrojeolojik yani yeraltı suyu çalışması haritası yaptım yani Malatya'nın yeraltı suyu güneyden kuzeye doğru akıyor ve biz önünü kestik, önünü kesince su şişti, şimdi Bakırcılar Çarşısı’nın temeli kazıldı, su şişti. Bir bilene neden sorulmadı. Bakın o tür suları Afyon civarında bataklık kurutma projesinde de çalıştım, yardımcı araştırmacı olarak. Sondaj yaparsınız yeraltı gözenekli geçirimli formasyon bulunca suyu oraya aktarırsınız gider. Afyon'unki öyle bir projeydi. 4-5 metre kanalla da suyu akıtırsınız. Uzun dönemde 10-15 yıl sonra su, her şeyi çürütür; fore kazık da kâr etmez." uyarısına kulak verilmediği, görmezden- duymazdan gelindiği görülüyor.
-Malatya'da kent merkezindeki meydanın genişletilmesine yönelik, eski belediye başkanlarından merhum Seyhan Semercioğlu, Münir Erkal, Mehmet Yaşar Çerçi döneminde de gündeme gelen, Kuyumcular Adası denilen, Söğütlü Cami önündeki alanın kaldırılmasına yönelik düşünceler, çeşitli engellemeler nedeniyle hayata geçirilemezken, depremle birlikte ortaya çıkan durumdan yararlanılarak, Söğütlü Cami'nin önünün açılarak, Akpınar'dan Soykan Parkı'na, hatta Temelli Pasajı'nı da kapsayan bölgeye yönelik bir meydan planlaması yapılması, Hükümet Meydanı ile eski belediyenin bulunduğu alanın da bu meydanın parçaları olarak değerlendirilmesi düşüncesi, kapalı kapılar ardında sürdürülen yeni imar çalışmaları kapsamında görmezden gelindi. Bu Kuyumcular Adası'nın, siyaseten ve mali olarak güçlü çevrelerin etkisi, yerel seçim için gelecek hesapları olan yerel siyasilerin de bunlara direnememesi ve hatta destek vermesiyle yapılan yeni imarda aynen muhafaza edildiği ortaya çıkan proje görsellerinden anlaşılıyor. Ancak, şehir meydanı ile ilgili olarak Söğütlü Cami'nin önünün açılması talebiyle birlikte gündeme getirilen taleplerin hiç dikkate alınmadığı gibi, eleştirileri engellemeye yönelik çok daha kötü bir planlama yoluna gidildiği ortaya çıktı. Söğütlü Cami'nin, bulunduğu yerden (üstteki krokide mevcut yeri kırmızı daireyle belirtilen), kuzey doğuya kaydırılıp, bir bölümü, bir işhanı ile birlikte Akpınar'a cephelendirilerek, söz konusu meydana ilişkin cami çekincesinin ortadan kaldırılmak istendiği 'tesadüfen' inşaat alanında sergilenen krokiyle ortaya çıktı. Sadece bu alanın muhafaza edilebilmesi için, bir başka şehircilik cinayetinin de, kentin 60 yıl önce açılmış olan, şehir merkezini Kernek'e bağlayan Fuzuli Caddesi'nin, İnönü Caddesi'nden girişinin kapatılmasının planlandığının ortaya çıkması da yine bu kent meydanı projesinin garabet yönlerinden biri oldu. Kamuoyuna yansıyan düzenlemelerde, Hükümet Meydanı ile eski belediye alanının, Fuzuli Caddesi'nin girişi kapatılarak birleştirildiği görülüyor.
-Yine ortaya çıkan krokide, 'rezerv alan' denilen, kent merkezinin re'sen yeniden imarı çalışmalarında mülk sahiplerine herhangi bir söz hakkı tanımayan, şehrin en değerli bölgesindeki mülklerindeki hak sahiplikleri ve ne yapılacağından habersiz olan kişileri yıldırmaya yönelik, sağlam ya da hafif hasarlı binalardan zoraki 'karot- beton numunesi' alınarak, buradaki hak iddialarının ortadan kaldırılmasına veya azaltılmasına yönelik çalışmalara dair sıkça gündeme getirilen haberlere karşın, resmi makamlardan bu konuda herhangi bir açıklama gelmedi. Bazı bölgelerde, numune almaya gönderilen görevlilerin, bina sahiplerini tehdide kadar varan, hatta polise intikal eden şikayetlere konu olan girişimlere karşılık, 'rezerv alan' muamması devam ediyor.
-Rezerv alan belirlenmesine ilişkin çalışmaları yansıtan bir krokinin (üstteki) ortaya çıkmasından, bu krokiye göre, Valilik binasının hemen çevresinde bulunan binalardan AKP eski milletvekilleri Öznur Çalık, Cemal Akın ve Mustafa Şahin'in sahibi ya da ortağı oldukları mülklerin, 'rezerv alan' dışında bırakılmış olmasından sonra, bu kroki bizzat Vali Ersin Yazıcı'ya sorulunca, Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü ile ilgili Vali Yardımcısı böyle bir çalışma olmadığı yolunda Vali'ye bilgi verdiler. Ancak, birkaç gün sonra Malatya Valiliği'nin, Vali Yazıcı'nın bölgedeki incelemelerine ilişkin yayınlanan basın bülteninin ekinde bu yalanlanan krokiye yer verilmesi, Vali'nin toplantısında basına 'yalan bilgi' verildiğini ortaya koydu. Yine, işyerinin bulunduğu Mücelli Caddesi'ndeki iş merkezinin rezerv alan dışında bırakılmasına ilişkin eski milletvekili Çalık, ısrarla bu konuda bir girişiminin olmadığı iddiasında bulundu.
-Öznur Çalık ile AKP'li eski belediye meclis üyesi Murat Gümüş'ün işyerlerinin bulunduğu bölümün rezerv alanı dışında bırakıldığına ilişkin çizimleri yansıtan krokilerin yanı sıra, Mücelli Caddesi'nin genişletilmesine yönelik yapılan bir planlamada da, yine rezerv alanı dışında bırakılan sıraya torpil geçilerek, genişletmenin sınırının bu kişilerin işyerlerinin önünden çizildiği, buna karşın yol genişletilmesi için en büyük payın Yeşil Sinema'nın da bulunduğu karşı sıradan alındığı görülüyor (Söz konusu yol genişletme planının görseli üstte) . Bu da, aynı zamanda rezerv alanı içerisinde bırakılarak yıkımının planlandığı akla getirilen kent merkezindeki tek sosyal- kültürel alan olan çok salonlu Yeşil Sinemaları'nın, yol genişletme gerekçesiyle de binasının bir bölümünü kaybedeceğini ortaya koyuyor. Üstteki görsel, Mücelli Caddesi'nin genişletme planını gösteriyor. Kırmızı ile çizilmiş alan Çalık ile Gümüş'ün işyerlerinin (üstte kırmızı ile sınırları çizilmiş alandaki yola cepheli turuncu ve sarı renkli bölümler) bulunduğu bölümü, mavi ile çizilmiş alan ise karşı tarafın yol sınırını gösteriyor. Bu duruma göre, mavi sınırla belirlenen alandaki gayrimenkulların önemli bir bölümü yola terkedilirken, kırmızı ile çizilmiş alandaki işyerleri ise olduğu gibi muhafaza ediliyor. Kırmızı ok ile gösterilenler yolun mevcut giriş çıkışı ve genişliği, mavi ok ile gösterilenler ise genişletmeyle birlikte planlanan yol ile yapılacak genişletmeyi gösteriyor.l
-Eski milletvekili Çalık'ın işyerinin bulunduğu yerin rezerv alan dışında olduğu yolundaki açıklamalarına kaynak yaptığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı Vedat Gürgen de, bu konuda kendisiyle görüşen ER TV Programcısı Hülya Kaya'ya böyle bir çalışma bulunmadığını, ortadaki kroki ve proje görsellerinin doğru olmadığını, doğrusunu da kendi Malatya'ya geldiğinde muhatabı olan basın mensuplarına göstereceğini söyledi. Ancak bakan yardımcısı, bu söyleminin üzerinden 2 hafta geçmesine, sonraki dönemde iki kez Malatya'ya gelmesine rağmen, söz verdiği basın mensuplarına herangi bir bilgilendirmede bulunmadı. Hülya Kaya da, kendisine Malatya'da bilgilendirme yapacağını söyleyip de, Malatya ziyaretlerinde bu sözünü yerine getirmeyen bakan yardımcısıyla ilgili eleştirilerini ekrandan dile getirirken, bu çabalar da sonuç vermedi, bakan yardımcısı ortada gözükmedi.
-Malatya kent merkezi imar ve inşasına ilişkin olarak, Valiliğin de önce yalanlayıp, sonra kendi servis ettiği görsele (üstteki) göre, Valilik çevresindeki binaların, daha önce Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ve diğer yetkililerin ifade ettikleri gibi, 4 en fazla 5 kat olacağına ilişkin sözlere rağmen, 8'er katlı olarak planlanmasına da herhangi bir yanıt verilemedi.
-AKP'nin Malatya Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Sami Er'in, Malatya'daki rezerv alan sayısının 35'e çıkarıldığına ilişkin açıklamalarına karşın, Malatya kamuoyuna bu alanların nereler olduğuna ilişkin herhangi bir bilgilendirme yapılmazken, bunlar da yanıt bekleyen yeni soruların nedeni oldu.
-Yine yerinde dönüşüm, TOKİ hak sahipliği, kredilendirme, hasarlı binalardaki hak sahiplerinin durumları konusunda şu ana kadar net ve aydınlatıcı herhangi bir bilgi alınamadı.
malatyahaber.com
FOTOĞRAF: Malatya'nın geleceğini planladıklarını öne sürenler, kentin merkezindeki en önemli ulaşım ağlarından biri olan Fuzuli Caddesi'nin bu fotoğrafta görülen girişini kapatıp, Hükümet Meydanı (sağdaki alan) ile eski belediye alanını (soldaki konteynerli alan) birleştirerek meydan planlıyorlar.. Fotoğrafın sol tarafında, Malatya'nın meydan ve caddelerinin yok edilmesi pahasına yeniden inşaası planlanan Kuyumcular Adası'nın temel çalışmaları görülüyor.
