Stres, sağlıksız beslenme ve hareketsizlik gibi farklı nedenler, farklı kanser türlerinde risk artışı yapabiliyor.
MASA BAŞINDA ÇALIŞAN VE HAREKETSİZ OLANIN RİSKİ ÇOK
KALINBAĞIRSAK KANSERİ: Liften fakir, yağdan ve protein açısından zengin beslenme ve obezite, kalınbağırsak kanserinin oluşumuna zemin hazırlıyor. Hareketsiz bir yaşamı olan, özellikle masa başında çalışanlarda bu risk daha da artıyor. Diyetteki lifin, sebze, meyve ve kuru baklagil tüketiminin artırılıp yaşama fiziksel aktivite katılması halinde, kalın bağırsak kanseri oluşum riski yüzde 40’lara varan oranda azaltılabiliyor.
NE YAPILMALI? Bu sorunla karşılaşmamak için 50 yaşında olan herkese kolonoskopik tarama öneriliyor. Sorun yok ise uygulamanın 3-5 yılda bir tekrarlanmasında yarar görülüyor. Ailesinde erken yaşta kalın bağırsak kanserine yakalanmış kişiler için bu kontrolün daha erken yaşta yapılması gerekiyor.
KONSERVE, TUZLU VE İŞLENMİŞ GIDALARDAKİ TEHLİKE BÜYÜK
MEME KANSERİ: Erken âdet, geç yaşta çocuk doğurma veya hiç çocuk doğurmama, geç menopoz, emzirmeme meme kanseri riskini artırır. Batılı toplumlarda kadınlar, daha çok çalışma hayatına girip bu şekilde yaşadıkları için, meme kanseri dünyanın batısında ve ABD’de sık, doğuda ise belirgin olarak daha azdır. Yüzde 5-10 vaka da ailevidir. Son yıllarda obezitenin meme kanserine yakalanma riskini artırdığı da bilinmektedir.
NE YAPILMALI? İdeal vücut ağırlığına inmek, bunu korumak, spor yapmak, kalorisi ve yağ oranı düşük ama sebze ve meyveden zengin beslenmek, sigara - tütün kullanmamak, alkol alımını kısıtlamak öneriliyor.
STRESE DİKKAT!
GIRTLAK KANSERİ: Sigara ve alkol kullanımı en önemli risk faktörleri. Ama stres de çok önemli bir etken. Stresli işlerde çalışıp, sigara ve alkolü çok tüketenlerde de bu hastalığa sık rastlanıyor.
SİGARA HEMEN BIRAKILMALI
AKCİĞER KANSERİ: Sigara, en önemli risk faktörü. Miktar arttıkça, akciğer kanserine yakalanma riski de artıyor. Erken yakalamak için taramanın ne kadar etkili olduğunu araştıran çalışmaların kısmi sonuçları görüldüğünde bu konunun önemi daha da anlaşılıyor.
NE YAPILMALI? Yoğun sigara içicilerinde düşük dozda helikal akciğer tomografisi ile yapılan tarama, hastalığın erken evrede yakalanmasını sağlıyor ve hastalarda şifa oranını artırıyor.
AÇIK HAVADA ÇALIŞAN GÜNEŞTEN KORUNMALI
CİLT KANSERİ: Cilt kanserinin esas nedeni, genellikle güneşten gelen ultraviyole ışınlarıdır. Morötesi ışın veren elektrik lambaları ve bronzlaştırıcı suni ışık kaynakları da cilt kanserlerine neden olabilir. Ultraviyole ışınlarına karşı dünyayı koruyan ozon tabakasının incelmesinin de bu kanser türünde ciddi bir artışa neden olduğu bilinen bir gerçek. En çok risk altında olanlar açık tenliler, çilliler, çok sayıda beni olanlar, ailesinde cilt kanseri bulunanlar, açık havada çok zaman geçirenlerdir.
NE YAPILMALI? Güneş ışınlarının keskin olduğu 11.00- 16.00 saatleri arasında güneşe çıkmamak, yüksek koruma faktörlü kremler ve şapka kullanmak gerekiyor.
ALKOL TÜKETİMİ BÜYÜK RİSK
KARACİĞER KANSERİ: Hepatit B, C taşıyıcısı olmak ve yoğun alkol kullanımı, bu kanserin en sık rastlanan nedenleri arasında yer alıyor. Bu nedenle alkol tüketenlerin risk altında oldukları belirtiliyor.
PANKREAS KANSERİ: Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte sigara içenlerde daha sık görülür. Alkol kullanımı, şeker hastalığı, kronik pankreatit ve yağlı diyetin bu kansere zemin hazırladığı düşünülüyor.
NE YAPILMALI? Erken tanıya yönelik bir tarama öneriliyor. Ayrıca sigara ile alkol kullanımından uzak, sağlıklı beslenme tavsiye ediliyor.
HT GAZETE/ Ceyda ERENOĞLU
